SÍBS blaðið - 01.02.2015, Qupperneq 20

SÍBS BLAÐIÐ 2015/120
Árangur og ávinningur
Rannsóknir benda eindregið til þess að einstak-
lingsmiðuð starfsendurhæfing skili sér í aukinni
færni og betri líkamlegri og andlegri líðan.
Þannig stuðlar hún að lægra nýgengi örorku og
að einstaklingarnir verði á ný virkir þátttakendur
í samfélaginu. Ljóst er að sá ávinningur verður
meiri því fyrr sem starfsendurhæfing hefst í
veikindaferlinu.
Frá því VIRK hóf að veita þjónustu haustið 2009
hafa um 7700 einstaklingar leitað til VIRK, þar
af eru um 65% konur og 35% karlar. Um 3800
einstaklingar hafa lokið þjónustu, útskrifast.
Eins og sjá má þá eru um 65% stöðugilda þeirra
sem útskrifast með framfærslustöðu sem gefur
til kynna starfsgetu og virka þátttöku á vinnu-
markaði, þ.e. þeir eru annað hvort í launaðri
vinnu, í virkri atvinnuleit eða í lánshæfu námi.
Hafa ber í huga að hér er um að ræða skráningu
á stöðugildum, þannig að einstaklingur sem
fer t.d. í hálft starf á vinnumarkaði í lok þjón-
ustu VIRK skráist aðeins að hálfu leyti í „laun á
vinnumarkaði“. Þegar horft er til einstaklinga,
ekki stöðugilda þá, þá kemur í ljós að um 74%
einstaklinga sem útskrifast frá VIRK eru virkir á
vinnumarkaði við útskrift – þ.e. eru annað hvort
í launuðu starfi, atvinnuleit eða í lánshæfu námi
við útskrift.
VIRK hefur frá stofnun unnið markvisst að og
fjárfest umtalsvert í uppbyggingu þverfaglegs
starfsendurhæfingarferils samtvinnuðum mats-
ferli með það að markmiði að vinnuna verði
hægt að nýta inn í þróun á nýju starfsgetumati
sem æ fleiri eru sammála um að taka eigi upp
hér á landi. Ljóst er að grunnforsenda þess að
taka upp starfsgetumat í stað örorkumats er
sú að til staðar sé samræmdur ferill, að öllum
bjóðist skipulagður og faglegur starfsendur-
hæfingarferil. Mikilvægt er því að til staðar sé
eitt heildarkerfi atvinnutengdrar starfsendur-
hæfingar með jöfnum aðgangi fyrir alla ein-
staklinga sem þurfa á þjónustunni að halda,
eins og stefnt var að með lögum 60/2012 um
atvinnutengda starfsendurhæfingu og starfsemi
starfsendurhæfingarsjóða.
Mikilvægt er að halda þessu starfi áfram og
efla enn frekar. Ekki aðeins er árangursrík
starfsendurhæfingarþjónusta eins og VIRK
býður upp á ein allra arðbærasta fjárfestingin í
samfélagi okkar, heldur er frekari efling starfs-
endurhæfingar nauðsynleg svo að gerlegt sé að
skipta úr örorkumati í mat á starfsgetu hjá bæði
lífeyrissjóðum og opinberum aðilum.
Heimildaskrá
Anner, J., Brage, S., Donceel, P., Falez, F., Freudenstein,
R., Oancea, C. og de Boer, W.E.L. (2013). Validation of the
EUMASS Core Set for medical evaluation of work disability.
Journal of Disability and rehabilitation 35(25): 2147-2156.
Brage, S., Donceel, P. og Falez, F. (2008). Development
of ICF core set for disability evaluation in social security.
Disability and Rehabilitation 30:1392-1396.
Drög að starfshæfnismati (2009). Skýrsla faghóps um
aðferðir við mat á starfshæfni. Forsætisráðuneytið. Sótt
14. mars 2014 af http://www.velferdarraduneyti.is/media/
acrobat-skjol/Drog_ad_starfshaefnismati06112009.pdf
Everhardt, T.P. og de Jong, R. (2011). Return to Work After
Long Term Sickness
The Role of Employer Based Interventions. De Economist
159:361-380.
Health and Work Service. (2014). Sótt 14. mars 2014 af
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/
attachment_data/file/280988/health-and-work-service-
specification.pdf
Larsson, J. (2013). Metoder för bedömning av arbetsförmåga
inom sjukförsäkringen – slutrapport. Stockholm:
Försäkringskassan.
Loisel, P., Durand, M., Diallo, B., Vachon, B., Charpentier, N.
og Labelle, J. (2003). From Evidence to Community Practice
in Work Rehabilitation: The Quebec Experience. Clinical
Journal of Pain: 19(2): 105-113
Norwegian Labor and Welfare Service (2014). Sótt
14. Mars 2014 af https://www.nav.no/English/English/
Sickness+benefits+for+employees.283831.cms
Rondinelli, R. D. (2007). Guides to the Evaluation of
Permanent Impairment, 6. Útg. American Medical
Association.
Spanjer, J., Krol, B., Brouwer, S., Popping, R., Groothoff, J.W.
og van der Klink, J.J.L. (2010). Reliability and Validity of the
Disability Assessment Structured Interview (DASI): A Tool
for Assessing Functional Limitations in Claimants. Journal of
Occupational Rehabilitation:20 (1) 33-40.
Ward, A.B., Gutenbrunner, C., Giustini, A., Delarque, A.,
Fialka-Moser, V., Kiekens, C., Berteanu M., og Christodoulou,
N. (2012). A Position Paper on Physical & Rehabilitation
Medicine Programmes in Post-Acute Settings. Journal of
Rehabilitation Medicine:44 (4) 289-298
Westregård, A. (2013). Changes in Swedish health insurance
system and labour law due to the influence of EU. School
of Economics and Management, Lund University. Sótt 14.
mars 2014 af http://ilera-europe2013.eu/uploads/paper/
attachment/51/WestregardAmsterdamCS21.pdf
World Health Organization (2001). International Classification
of Functioning, Disability and Health. Sótt 14.03.2014 af
http://www.disabilitaincifre.it/documenti/ICF_18.pdf
Laun á vinnumarkaði
Atvinnuleysisbætur
Námslán
Á endurhæfingarlífeyri
Á örorku og endur-
hæfingarlífeyri
Annað
Framfærslustaða einstaklinga
í lok þjónustu hjá VIRK
Hjá um 3500 einstaklingum sem hafa lokið þjónustu
49%
13%
3%
4%
22%
9%
Mynd 3. Framfærslustaða einstaklinga í lok þjónustu hjá VIRK.
Starfsendurhæfing
stuðlar að lægra
nýgengi örorku og
að einstaklingarnir
verði á ný virkir
þátttakendur í sam-
félaginu.