SÍBS blaðið - 01.02.2015, Side 22

SÍBS BLAÐIÐ 2015/122
Virkjum hæfileikana -
alla hæfileikana
Hrafnhildur Tómasdóttir, sviðsstjóri ráðgjafar- og vinnumiðlunarsviðs VMST
Grein
Vinnumálastofnun (VMST) starfar samkvæmt
lögum nr. 55/2006 um vinnumarkaðsaðgerðir
og lögum nr. 54/2006 um atvinnuleysistrygg-
ingar, ásamt því að fara með framkvæmd
fjölmargra annarra laga. Markmið laganna um
vinnumarkaðsaðgerðir er að veita einstaklingum
viðeigandi aðstoð til að verða virkir þátttakendur
á vinnumarkaði, auk þess sem lögunum er
ætlað að stuðla að jafnvægi milli framboðs og
eftirspurnar eftir vinnuafli í landinu
Vinnumálastofnun rekur níu þjónustuskrifstofur
í kringum landið, þar sem veitt er öll almenn
þjónusta við atvinnuleitendur, skráning, mat á
færni, ráðgjöf og úrræði og vinnumiðlun auk
samvinnu við aðra þjónustuaðila um úrræði og
vinnumarkaðsaðgerðir.
Hlutverk vinnunnar
Vinnan gegnir mikilvægu hlutverki í lífi allflestra
og hefur einnig mikil áhrif á sjálfsmynd einstak-
linga. Við skilgreinum okkar gjarnan út frá því
starfi sem við gegnum og þegar við erum án
atvinnu hefur það mikil áhrif ekki bara á afkomu
okkar heldur tilvist okkar alla. Rannsóknir benda
til að atvinnuleysi hafi neikvæð áhrif á líf og
heilsu fólks og að líðan atvinnulausra sé verri
borin saman við líðan fólks í vinnu. Það tengist
ekki einungis fjárhagsáhyggjum sem þjakar
menn, því oft eru einkenni um depurð og kvíða
mest áberandi að viðbættum tilfinningum um
tilgangsleysi og áhrifaleysi. Þegar fólk fær síðan
vinnu lagast slík vanlíðan oft að miklu leyti.
Í rannsókn sem Sigurður Thorlacius og Stefán
Ólafsson (2008) gerðu til að kanna og skýra
áhrif atvinnuleysis á fjölda öryrkja á Íslandi á
tímabilinu 1992 – 2006 kemur fram að tengsl
eru á milli örorku og atvinnuleysis. Þar kemur
fram að í könnun sem gerð var á högum öryrkja
1997 reyndust 45% þátttakenda hafa einhvern
tíma verið atvinnulausir. Í rannsókn þeirra
kemur einnig fram að atvinnuleysi stuðlar að
óhollum lífsháttum sem geta leitt til heilsubrests.
Atvinnuleysi getur haft áhrif á fjárhagsstöðu
og skaðað félagslegt net fólks og stuðlað að
félagslegri einangrun sem aftur getur leitt af sér
þunglyndi og kvíða. Fram kemur að atvinnu-
leysi stuðlar að félagslegum ójöfnuði og margt
bendir til að heilsuleysi og aukin dánartíðni fylgi
auknum ójöfnuði (Sigurður Thorlacius og Stefán
Ólafsson, 2008).
Í ljósi þessa hefur mikil áhersla verið lögð á
öfluga ráðgjöf og þátttöku atvinnuleitenda
í virkniúrræðum samhliða atvinnuleitinni.
Atvinnuleitendum stendur til boða til viðbótar
við vinnumiðlun, ráðgjafarþjónusta, þátttaka í
námskeiðum og námi, endurhæfingarúrræði og
starfstengd vinnumarkaðsúrræði, s.s. starfs-
þjálfun á vinnustað og þátttaka í sjálfboða liða-
starfi. Markmið slíkra aðgerða er að styrkja
stöðu einstaklings á vinnumarkaði en ekki síður
að viðhalda virkni og áhugahvöt sem er besta
forvörn gegn alvarlegum afleiðingum langtíma-
atvinnuleysis.
Aðgerðir í kjölfar efnahagsþrenginga
Haustið 2008 leiddu efnahagsþrengingar til
meira atvinnuleysis en verið hafði um langt skeið
á Íslandi. Samkvæmt tölulegum upplýsingum frá
Vinnumálastofnun fór atvinnuleysi á einu ári úr
rétt um 1% haustið 2008 í um 8% árið 2009 og
á árinu 2010 þegar atvinnuleysið varð mest fór
það í rúm 9%.
Í upphafi var öll áhersla á að tryggja framfærslu
þeirra sem misstu vinnu. En frá hausti 2009
hefur stofnunin á hverju ári sett á fót átaks-
verkefni í samstarfi við stjórnvöld, aðila vinnu-
Rannsóknir benda
til að atvinnuleysi
hafi neikvæð áhrif
á líf og heilsu fólks
og að líðan atvinnu-
lausra sé verri borin
saman við líðan
fólks í vinnu.