Pilsaþytur: afmælisblað Kvennalistans - 19.06.1991, Blaðsíða 14

KOLD ERU
KARLARAÐ

Iallri opinberri umræðu
um Efnahagsbandalag
Evrópu hér á landi hef-
ur fiskurinn leikið aðal-
hlutverkið. Ef horft er á
málið frá öðru sjónarhorni
fæst víðari sýn þó á því verði ef
til vill engin eðlisbreyting. Tök-
um sem dæmi sjónarhom
kvenna.
—Áður en lengra er haldið er
óhætt að fullyrða að EB var
ekki búið til af konum fyrir
konur. Það em hagsmunir fyr-
irtækja og fjármagnseigenda
sem liggja að baki EB og hafa
sett mark sitt á þróun banda-
lagsins til þessa. Það sem byrj-
aði sem kola- og stálbandalag
er nú á góðri leið með að verða
að pólitískri og efnahagslegri
einingu ólíkra þjóðrfkja.
Hinn margumtalaði Innri
markaður sem taka á gildi
1992 er skref á þelrri leið. Með
honum á að ryðja burt síðustu
hindmnum í vegi þess að fjár-
magn, vömr, vinnuafl og þjón-
usta geti flætt fijálst milli að-
ildarríkjanna. Áætlunin um
Innrl markað byggir á
Cecchini-skýrslunni en hún
er mat 11.000 fýrirtækjastjóm-
enda á því hvemig styrkja
megi EB í samkeppninni við
Bandaríkin og Japan. Það
hefði óneitanlega verið gaman
að vita hver svör 11.000
kvenna hefðu orðið við ámóta
spumingu!
Lausnarorð fyrirtækjastjórn-
endanna vom aukin sam-
keppni, aukin neysla og þar
með aukinn hagvöxtur. En
hver er fómarkostnaðurinn?
Aukin samkeppnl hefur ævin-
lega í för með sér að þeir fara
halloka sem hafa slæma sam-
keppnisstöðu. Á vinnumarkað-
inum em það konur af þeirri
einföldu ástæðu að þær em
bundnari af börnum og heim-
ili en karlar og því ekki eins
hreyfanlegt vinnuafl. Aukin
samkeppni á að leiða til lægra
vömverðs og þ.a.l. aukinnar
neyslu. Slík hagvaxtarsókn
hefur hins vegar í för með sér
aukna sóun verðmæta og harð-
ari sókn í þann höfuðstól sem
liggur í auðlindum Jarðar.
í Cecchini-skýrslunni er því
haldlð fram að störfum sem
ekki em talin „dæmigerð“ geti
fjölgað. Þama er um að ræða
árstíðabundin störf og hluta-
störf sem em einmitt „dæmi-
gerð“ fyrir atvinnuþátttöku
kvenna. Þessum störfum fylgja
hins vegar engin félagsleg rétt-
indi og þau sem við þau starfa
njóta engrar vemdar á vinnu-
markaði.
Verkalýðshreyfingln hefur á
undanfömum ámm lagt
áherslu á að auka hinn félags-
lega þátt bandalagsins. Félags-
málasamningur EB var sam-
þykktur árið 1989 og á að
tryggja almenn félagsleg gmnn-
réttindl. En eins og annað inn-
an EB miðast hann við æðsta
guð okkar tíma — markaðinn.
Hann snýst með öðmm orðum
um þá sem tengjast vinnu-
markaðinum með einum eða
öðmm hætti. Rökin em þau að
þannig megi ná til flestra þar
sem „vinnandi fólk“ (heima-
vinnandi fólk vinnur ekki!) sé í
meirihluta innan EB. Þetta er
alls ekki rétt. fbúar EB em 324
milljónir og þar af em 184
milljónir ekki á vinnumarkaði
eða 57%.
Konur sem búa í aðildarríkj-
um EB hafa auðvitað reynt að
hafa áhrif á þróun mála innan
bandalagsins. Það er alsiða hjá
hagsmuna- og þrýstihópum að
ráða sér svokallaða „lobbyista“
sem staðsettir em í Bmssel og
hafa þann einn starfa að reyna
að hafa áhrif á ákvarðanir
framkvæmdastjómar banda-
lagsins. Tvær konur vinna nú
sérstaklega að því að halda
hagsmunum kvenna á lofti. Til
samanburðar má geta þess að
bílaiðnaðurinn rekur 20 skrif-
stofur með aragrúa starfsfólks
sem hefur það eitt verkefni að
gæta hagsmuna bílaframleið-
enda.
Stjómkerfi EB er karlstýrt
eins og stjómkerfi annarra
ríkja. En þar við bætist að það
er bæði miðstýrðara og ólýð-
ræðislegra. Kjömir fulltrúar
fólksins á þingi EB hafa mjög
takmörkuð völd. Á þessu stigi í
FRAMTÍÐ LANDBÚNAÐAR Á ÍSLANDI
L_
er ekki elns illa staddur og oft
er látið í veðri vaka. Aðeins
tvær framleiðslugreinar, sauð-
fjárrækt og loðdýrarækt, em í
vemlegum vanda.
Framtíðarsýn Kvennalistans
er að landbúnaður standi und-
ir sér eins og hver önnur at-
vinnugrein í landinu, að ís-
lendingar verði sjálfum sér
nógir í framleiðslu þeirra
matvara sem hægt er að fram-
leiða hér á landi og að tryggt
verði að landið verði hvergi of-
nýtt.
Miðstýrður landbúnaður
með flóknum gjalda- og sjóða-
kerfum er að dmkkna í eigin
kerfi. Það er í hæsta máta
óeðlilegt að hafa ein sjö fram-
leiðslugjöld: Framleiðsluráðs-
gjald, bjargráðasjóðsgjald,
neytenda- og jöfnunargjald,
búnaðarmálasjóðsgjald, stofn-
lánadeildargjald, matsgjald á
kartöflur og rófur og lífeyris-
sjóðsgjald. Auk þessara gjalda
em níu sjóðir í landbúnaðar-
kerfinu.
Það er tímabært að stokka
þetta fyrirkomulag upp. Af-
skipti ríkisvaldsins eiga að
vera sem minnst og skipulag
landbúnaðarins á að vera í
höndum bænda sjálfra.
í mjólkur- og kindakjöts-
framleiðslu er fullvirðisréttur.
Hann þarf að afnema í áföng-
um. Aðlögunartímann verður
að brúa með gerð búvöm-
samnings sem tekur mið af
neysluþörf landsmanna og
skipting fullvirðisréttar á að
vera í höndum hagsmunasam-
taka bænda. Það ætti að vera
hlutverk framleiðenda að fram-
leiða í takt við eftirspurn.
Fullvinnsla landbúnaðarvara
ætti að vera sem næst fram-
leiðslustað, þannig skapast at-
vinna á viðkomandi svæði og
vörumerki tengjast svæðinu.
Fækkun bænda næstu ár
verður að mæta með annarri
atvinnuuppbyggingu. Þá upp-
byggingu á að miða við fmm-
kvæði heimamanna, ekki fjar-
stýra henni að sunnan eins og
gert hefur verið síðustu ár með
hörmulegum afleiðingum og á
ég þá við loðdýramartröðina.
Fyrir þremur ámm vom
stjórnvöld enn að hvetja bænd-
ur út í loðdýrarækt. Fólk trúði
og treysti stjómvöldum, fór út
í þennan búskap, en situr nú
eftir á köldum klaka. Sérstak-
lega þarf að huga að fmm-
kvæði kvenna því þær eiga
undir högg að sækja.
Raddir em uppi um frelsi í
innflutningi landbúnaðarvara,
einnig þeirra sem hægt er að
framleiða hér á landi. Rökin
em þau að íslenskar vömr séu
dýrarl en vömr í nágranna-
löndum okkur. Ástæðan er
m.a. sú að bændur hér á landi
búa ekki við sömu rekstrar-
skilyrði og bændur erlendis.
Þeim verður að sumu leyti ekki
breytt vegna þess að gripi á ís-
landi þarf að hýsa lengur en í
nágrannalöndunum, vaxta-
hraði plantna er minni hjá
okkur og sumrin styttri. Þetta
er og verður íslenskum bænd-
um óhagstætt. Aftur á móti er
hægt að bæta samkeppnisað-
stöðu íslenskra bændi með því
að flytja inn fósturvísa af sömu
kúastofnum og erlendir bænd-
ur hafa.
Við óheftan innflutning á
landþúnaðarvömm og inn-
flutning á nýjum stofnum er
næsta víst að sjúkdómar berist
til landsins með ófýrirsjáanleg-
um afleiðingum. fslenskar kýr
yrðu tæpast samkeppnishæfar
við erlendar kýr hvað varðar af-
köst. Allir myndu skipta yfir í
erlendar kýr og hvað verður þá
um íslensku kúna sem aðlag-
ast hefur íslenskum aðstæðum
frá landnámsöld? Hætt er við
að hún myndi deyja út og við
myndum ekki einu sinni vlta
hvað við mlsstum því litlar
sem engar rannsóknir hafa
verið gerðar á eiginleikum ís-
lensku kýrinnar. Hvemig
myndu erlendu kynin bregðast
við skammdeginu, langri inni-
stöðu, íslensku fóðri o.s.frv.?
Hætt er við að fijósemi myndi
dala, fótaveiki aukast og afköst
minnka miðað við getu í þeirra
heimalandi. Auk þess yrði að
breyta fjósum því erlendar kýr
em yfirleitt stærri en íslensk-
ar.
Við sjáum það ekki í hendi
okkar að nettóhagnaður yrði
mikill fýrir þjóðarbúið. Víð vilj-
um að ínnflutningur landbún-
aðarafurða verði því aðeins
leyfður að innanlandsfram-
leiðsla anni ekki eftirspum og
við innflutning verði gerðar
ítmstu kröfur um heilbrigði og
sjúkdómavarnir.
Metnaður okkar íslendinga
ætti að felast í því að vera sjálf-
um okkur nóg á sem flestum
sviðum landbúnaðar, það veit-
ir okkur visst öryggi. Við ætt-
um að varast að láta stundar-
hagsmuni ráða á meðan ekki
er vitað hver fómin er.
SIGURBORG DAÐADÓTTIR
Höfundur er dýralæknir á Akur-
eyri og skipar 2. sæti Kvennalist-
ans á Norðurlandi eystra í kom-
andi kosningum.
I EB
stjórnkerfinu em konur 18.4%
fulltrúanna. Ráðherraráðið er
hin eiginlega löggjafarsam-
kunda EB en það fer eftir
málaflokkum hveijir sitja þar
hveiju sinni. Það þarf þó ekki
annað en að skoða ríkisstjórn-
ir aðildarríkjanna til að ljóst
verði að konur em álíka sjald-
séðar í ráðherraráðinu og hvít-
ir hrafnar. Hið eiginlega fram-
kvæmdavald er hjá embættis-
mönnum. Á þeim stað í
stjórnkerfinu em konur innan
við 5%.
Vegna alls þessa er ekki
nema eðlilegt að konur gjaldi
varhug við aðlld að EB. Sjálf-
stæðisbarátta kvenna vinnst
ekki í gegnum ríkjaheildir eða
alþjóðastofnanir heldur á
heimavelli. Ef við viljum ná til
valdsins verður það að vera
innan seilingar. Hitt er svo
annað mál að hafi EB upp á
eitthvað að bjóða sem er kon-
um til hagsbóta þá er ekkert
því til fyrirstöðu að íslensk
stjómvöld taki það til eftir-
breytni.
INGIBJÖRG SÓLRÚN
GÍSLADÓTTIR
Höfundur skipar 1. sætið á fram-
boðslista Kvennalistans í ReyKja-
vík í komandi kosningum.
EINIMIBIL
ÓÞARFA
EYÐSLA
FERÐUMST
FLEIRI
SAMAN
SPÖRUM
BENSÍN
STRÆTISVAGNAR REYKJAVÍKUR