Hjúkrunarkvennablaðið - 01.12.1957, Page 10
Um blýeitrun
EFTIR BJARNA KDNRÁÐSBDN LÆKNI
Blýeitrun hefur verið kunnur atvinnu-
sjúkdómur allt frá því tekið var að nota
blý í iðnaði. Þegar á miðöldum kunnu
læknar skil á blýlömun og blýkveisu, en
árið 1831 var gangi og einkennum sjúk-
dómsins fyrst lýst ýtarlega.
Nútímarannsóknir sýna, að eiturverk-
unin kemur fram í áhrifum á blóð,
tauga- og vöðvakerfi. Bandaríkjamenn
telja, að þar í landi sé það mikið blý
notað í 150 starf sgreinum að hætta
geti stafað af. Störf, sem blýryk, gufa
eða bræla fylgir, eru talin áhættusöm-
ust, einkum menju- og blýhvítufram-
leiðsla, rafgeymasmíði litaúðun, logsuða,
lóðun og blýbræðsla.
Blýeitrun er sjaldgæf nema í sam-
bandi við iönað. Þó getur hún örsjaldan
stafað af notkun blýefna í andlitsduft
eða hárfarða, drykkju blýblandaðs vatns,
eða þegar blýsambönd eru tekin inn í
sjálfsmorðsskyni.
Börn, sem naga eða jafnvel gleypa
leikföng úr blýi eða máluð með blýlit-
um, fá stöku sinnum eitrun af því.
Blý berst inn í líkamann úr meltingar-
og öndunarfærum, um slímhúð í nefi
og munni, sár á húð, en örsjaldan í gegn
um hörund. Meginhluti þess, sem berst
niður í meltingarfærin heldur áfram og
skilar sér aftur í saur, en sumt af því,
sem komist hefur inn í líkamann, fer til
lifrarinnar, skilst út með gallinu og berst
niður með saurnum.
Blýhögl eða kúlur, sem lent hafa und-
ir húð valda yfirleitt ekki eitrun, vegna
þess hve blýið berst hægt þaðan út um
líkamann.
Blýið, sem komist hefur inn í líkam-
ann, berst um hann með blóðinu og sest
að lokum í lifur, nýru og bein.
Einkenni um blýeitrun koma frarn
þegar nægilegt blýmagn er á sveimi í
blóðinu, annaðhvort utanað komið eða
leyst úr læðingi frá beinum.
Koma þá fram sjúklegar breytingar á
rauðum blóðkornum. Þau verða viðkvæm-
ari fyrir núningi og detta í sundur og
eyðast. Frá blóðmergnum berast ný-
mynduð korn í stað þeirra er eyðast.
Þessi ungu blóðkorn innihalda meira eða
minna af efni, sem litast blátt af sér-
stökum litarefnum og má þekkja þau úr
á því. Við litunina kemur þetta efni í
ljós, sem örlitlir dökkbláir kekkir eða
deplar.
Áhrif á taugar eöa vööva. í fyrstu
ber mest á auknum samdráttum í slétt-
um vöðvum í þörmum og víðar, þá kem-
ur herpingur í þá og hreyfanleiki minnk-
ar. Blýkveisa er talin stafa af herpingi
í þarmavöðvum.
Fyrir koma skemmdir á taugum og
lamanir á vöðvum, einkum þeim, sem
mest eru notaðir. Oft verða réttivöðvar í
framhandlegg fyrir þessu.
Blýeitrun er greind eftir gangi sjúk-
dómsins í bráða og hægfara.
Bráö blýeitrun er sjaldgæf. Hún lýsir
sér með almennri vanlíðan, ógleði, stund-
um uppsölu, höfuðverk, verkjum í vöðv-
um og liðamótum, iðrakveisu og niður-
gangi. Þar að auki eyðist oft mikið af