Norðurslóð - 14.12.1984, Blaðsíða 22

Leiðrétting á einu orði með
útúrdúr um brennur og fleira
í síðasta tölublaði Norðurslóðar
var í aðfaraprðum að viðtali við
Guðmund Arnason veitustjóra
minnst á að Guðmundur og
Ingvi Antonsson hefðu verið
þekktir félagar í liði útbæinga.
Eg býst við að Dalvíkingum hafi
þótt þetta orðaskrípi, því þarna
átti að sjálfsögðu að standa „í
liði utanbæinga“. Þannig var
það í handriri en við prófarkar-
lestur í prentsmiðju þótti orðið
undarlegt í meiralagi og sætti
þar þeirri meðferð og breytingu
sem lesendur urðu vitni að.
Skipting Dalvíkinga í utan og
sunnanbæinga er gömul venja og
þó sér í lagi meðal barna og
unglinga. Hefðbundin skipting
er um lágina eða kaupfélagið
þannig að þeir sem búa norðan
kaupfélags eru utanbæingar
síðan eru við hin sunnanbæingar.
Sunnanbæingar skiptast síðan
í ofan og neðanbæinga og hefur
skiptingin oftast verið um
Bjarkarbraut. Utanbæingar
skiptust aldrei þannig og gera
ekki enn, en hér áður fyrr var
talað um þá í kotunum, þ.e. þeir
sem bjuggu norðan Brimnesár.
Þessi fjórskipting bæjarins kom
hvað gleggst í ljós hér áður fyrr
þegar var verið að undirbúa
áramótabrennur.
All mörg áramót voru
brennur á fjórum stöðum,
austur á sandi sem neðan-
bæingar héldu, upp á Stórhól
sem ofanbæingar héldu, utan-
bæingar héldu sína bennu utan
og ofan við kirkju og svo þeir í
kotunum upp við Upsir.
Samkeppnin um brennuefni
var mjög hörð, enda keppikeflið
að hafa sína brennu þá vegleg-
ustu það árið. Stundum voru
þeir í kotunum með öðrum
utanbæingum og satt best að
segja er mér ekki grunlaust um
að þá hafi þeir verið með
veglegustu brennuna.
Þó er ekki vafi á því að
ofanbæingar héldu veglegustu
brennuna eitt árið. Þá höfðum
við tryggt okkur fjóra snurpu-
báta og voru þeir dregnir neðan
af sandi og upp á Stórhól með
dyggilegri aðstoð fullorðinna
manna. Til þess fengum við ýtu
og mjólkurtrukk enda fór
mestur tíminn milli jóla og
nýárs í þessa aðdrætti. Kvöldið
fyrir gamlársdag bárust njósnir
um að utanbæingar ætluðu að
kveikja í brennunni. Var þegar
safnað liði til varnar. Kom í
ljós að þeir voru komnir upp að
brennustæðinu, en með hjálp
góðra manna var skemmdar-
verki afstýrt, svo á tilsettum
tíma á gamlársdag var kveikt í
þeirri stærstu brennu sem haldin
hefur verið hér, ef ekki á
landinu, fyrr og síðar. Þannig
var það að minnsta kosti í
endurminningunni.
Miklar ýfingar voru með
22 - NORÐURSLÓÐ
mönnum þegar aðdrættir
brennuefnis stóðu yfir. Að-
drættir hófust snemma á haust-
inu og voru ýmsir húskofar
fengnir að láni sem birgða-
stöðvar. Mikil leynd var yfir
birgðastöðvunum, því oft kom
fyrir að liðin stálu hvert frá
öðru. Togstreita og keppni hjá
unglingunum settu sinn svip á
bæjarbraginn.
Mjög mikilvægt var að hafa
góðan staur í hverri brennu, en í
kringum hann var efninu raðað
og ef nótabátar fengust var
staur nauðsynlegur til að reisa
bátinn við. Ekki voru allir
staurarnir vel fengnir, t.d. man
ég eftir að staur, sem Palli í
Bergþórshvoli átti, hvarf eitt
haustið.
Palla grunaði hvernig í
málinu lá, en við ofanbæingar
bárum allt af okkur, töldum
Undir hvað á að flokka það Hr.
bæjarstjóri þegar kofar neðan
Svarfaðarbrautar sem börn og
unglingar hafa stritað við að
byggja, eru bara allt í einu nú í
s.l. viku rifnir niður?
Eg veit ekki betur en þetta
svæði hafi verið afmarkað sem
byggingarsvæði fyrir börn og
unglinga, hér um sumarið þegar
Solla Bomma var með unglinga-
vinnuna. Málið er það, að ég skil
ekki af hverju kofarnir máttu
ekki standa þarna til vors,
engum til ama.
Er kannski fyrirhugað að
nota þetta svæði undir eitthvað
annað? Og þá hvað? Hvert eiga
þá börnin að fara með nýbygg-
ingarnar? Ætlar bærinn að
útvega þeim byggingarefni í
vor?
Hvernig er það með átta
húsmæður eru þær búnar að
gefa upp öndina?
Þórunn Þórðardóttir.
Svar
Varðandi spurningu Þórunnar,
undir hvað eigi að flokka það,
sem skeði um umrædda kofa í
síðustu viku, er því til að svara
að þar var um mistök að ræða.
S.l. sumar var svæðið neðan
Svarfaðarbrautar hreinsað
þannig að lauslegt rusl, pappír
og timbur var fjarlægt, svo og
kofar, sem voru að hruni
komnir, en eftir látnir standa,
þeir sem heillegir voru og þeir,
sem sýnt þótti að verið væri að
vinna við. Þeim kofum var ætlað
að standa áfram óáreittum.
Hins vegar vildi svo til nú á
dögunum, þegar söfnun hófst í
líklegast að utanbæingar hefðu
stolið staurnum.
A gamlársdag urðum við
smeykir þegar við komum upp á
Stórhól og sáum Palla 'upp á
brennunni greinilega að huga
eftir staurnum. Sem betur fer
var það vel hlaðið í kringum
hann að Palli gat ekki sannað að
þetta væri hans staur.
Annað haust var staur neðan
við bakkan hjá Sunnuhvoli sem
freistaði mjög, og var ákveðið,
að ofanbæingar næðu gripnum á
undan öðrum. I skjóli myrkurs
m.a. vegna þeirrar „tilviljunar“
að tvö næstu götuljós skinu ekki
smá tíma, var hann borinn upp
bakkann og yfir götuna. En í
sama bili og staurinn var
kominn yfir girðinguna á
Sunnuhvolstúninu sást yfirvald
staðarins Kristján hreppstjóri
nálgast hópinn. Kristján kom til
okkar og ræddi um daginn og
veginn, en spurðist aldrei fyrir
um hvað þarna væri á seyði.
Okkur þótti yfirvaldið vera
ræðið og dvelja þarna helst til
lengi, en seint og um síðir fór
hann og staurinn komst á
öruggan stað.
Þótt okkur hafi fundist við
leika á yfirvaldið, er grunur
minn sá að hann hafi skemmt
sér best þarna. Þetta atvik sýnir
að fullorðna fólkið var tilbúið að
líta framhjá ýmsu þegar þrótt-
mikill flokkur brennuvarga var
að störfum.
Olía var nauðsynleg til að
brennan væri tilkomumikil og
þótti okkur ofanbæingum eins
áramótabrennu að umræddir
kofar urðu ungmennum þeim,
sem í söfnun voru þann daginn,
freisting, sem þau ekki stóðust
og ber vissulega að harma það,
en sínum augum lítur hver á
silfrið.
Því miður verða þessir kofar
ekki endurreistir, vegna þess að
þeir þoldu ekki meðferðina og
eru nú lausar spýtur og brotnar
á þeim stað, sem fyrirhugað er
að reisa áramóta bálköstinn.
Svæðið, sem kofarnir stóðu á
er ennþá ætlað til að veita
smiðum og byggingameisturum
yngri kynslóðarinnar mögu-
leika til athafna og verður svo
þar til annað svæði verður valið,
ef þörf þykir, en ekki er fyrir-
hugað að nýta þessar lóðir til
annars á næstunni. Varðandi
byggigarefni í vor, vil ég aðeins
segja að líklegt þykir mér að til
falli á vegum bæjarins nokkurt
efni, er nýta mætti til upp-
byggingar á svæðinu, þó ég
treysti mér ekki að tryggja þeim
er fyrir búsifjum urðu bætur, þó
ekki væri nema vegna þess að ég
veit ekki eigendur hinna for-
djörfuðu húsa.
Eg vona að þetta bregði ljósi á
það sem skeði á kofasvæðinu og
svari að nokkru því, sem um er
spurt, en ekki treysti ég mér að
svara síðustu setningunni.
Að lokum vil ég þakka
Þórunni fyrirspurnina og um
leið harma ég orðinn hlut í
kofamálum, en vona að þessar
línur verði til þess einnig að
vekja fólk til umhugsunar um,
að einum er það kært, sem
öðrum er ónýtt.
kveðja
Stefán Jón Bjarnason
og peningar sem okkur
áskotnuðust til olíukaupa
endast verr en þegar Ottó í
Björk var að kaupa olíu fyrir
neðanbæinga af Gunnari í Björk
eða Benni í Steinholti af Eiríki í
Steinholti fyrir utanbæinga.
Ein áramót þótti okkur sem
við jöfnuðum reikninga, því við
fórum til Gunnars og sögðum
honum að Eiríkur ætlaði að gefa
okkur eina tunnu af olíu
Gunnar sagðist ekki geta verið
minni en Eiki svo hann lét
okkur hafa tunnu. Þá fórum við
til Eiríks sem neyddist til vegna
áfríjana okkar að gefa aðra.
Þetta er nú að verða nokkuð
löng leiðrétting á einu orði í
síðasta blaði, en af því að stutt er
til áramóta og næstu brennu,
verður mér vonandi fyrirgefin
útúrdúrinn. Auðvitað mætti
skrifa langt mál um einstaka
hópa á hverjum tíma og ekki
síður foringja brennuvarga, eins
og Kobba á Upsum, Adda í
Kambi ofl. Kannski gerir það
einhver í næsta jólablaði
Norðurslóðar og segir þá frá
bardögum hópanna með
sverðum og ýmsum heima-
smíðuðum fornkappavopnum.
J.A.
Svarfdælsk staðfræði
Snemma á þessu ári sendi Árni Rögnvaldsson frá Dæli blaðinu
landfræðiþraut þá, sem hér fylgir. Menn eiga að spreyta sig á að
fínna út á hverju af 7 tilgreindum svæðum hvert fjall og dalur er, sem
nefnd eru á listunum.
Við höldum að þetta skýri sig sjálft og að margir muni hafa
gaman af að reyna kunnáttu sína í svarfdælskri landafræði. Ekki
spillir það, að Árni sendi með plagginu 500 krónu seðil, sem á að
vera verðlaun fyrir rétta ráðningu.
Menn gjöri svo vel að senda blaðinu lausnina og við munum svo
birta úrslitin í 1. eða 2. blaði á nýja árinu.
Ritstj.
Helstu fjöll og hnjúkar í Svarfaðardal
Almcnningsljall Hnjúkur Múlinn
Auðnasýling Holárljall Rauðuhnjúkar
Blekkill Hólshyrna Rimar
Brennihnjúkur Hreiðarsstaðaljall Sauðaneshnjúkur
Búrlellshyrna Hvarfshnjúkur Sigmundur
Bæjartjall Ingjaldur Skeiðsljall
Böggvisstaðaljall Kerling Skjöldur
Dagmálahnjúkur Kistuljall A Stafnstungnaljall
Digrihnjúkur Kistuljall B Stóll
Dýjalellshnjúkur Kotaljall Systrahnjúkur
Gimbrarhnjúkur Krosshólsljall Sælufjall
Gloppuhnjúkur Kvarnárdalshnjúkur Teigarfjall
Grímuhnjúkur Lambárljall Tjarnhólaljall
Hamrahnjúkur Langihryggur Upsi
Heiðinnamannaljall Litlihnjúkur Vesturárdalsljall
Hestur Messuhnjúkur Vífilsfjall
Hnjótaljall Mjóihnjúkur
Helstu dalir í Svarfaðardal
Bakkadalur Holárdalur Skallárdalur
Búrfellsdalur Holtsdalur Sæludalur
Böggvisstaðadalur Hólsdalur Teigardalur
Gljúlurárdalur Karlsárdalur lorfdalur
Grímudalur Kálfadalur Tungudalur
Grjótárdalur Kerlingardalur Upsadalur
Grýtudalur Klaufabrekknadalur Vatnsdalur
Hamarsdalur Klængshólsdalur Vesturárdalur
Hálsdalur Kongsstaðadalur Vífilsdalur
Heiðinnamannadalur Lambárdalur Þverárdalur (fremri)
Hofsárdalur Sandárdalur Þverárdalur (neðri)
Hofsdalur Sauðdalur
Færið ofanrituð nöfn úr orðalistunum á tilheyrandi svæði.
I. svæði: Frá Hámundarst. hálsi að Hofsá. 2. svæði: Frá Hofsá
að Holá. 3. svæði: Frá Holá að Þverá fremri. 4. svæði: Frá Þverá
að Heljardalsheiði. 5. svæði: Frá Heljardalsheiði að Þverá neðri.
6. svæði: Frá Þverá að Brimnesá. 7. svæði: Frá Brimnesáað vestari
hreppamótum (nyrst).
Úr syrpu Freylaugar Eiðsdóttur
Elskaðu saltfisk og suðræna vinda,
sykraðar lummur og píanóspil,
horaðar merar og háfjallatinda,
holdugar meyjar og smálækjargil.
Elskaðu steinbít og ættjarðarkvæði,
ávaxtasafa og stjórnmálaþjark,
síldveiðar, búskap og samvinnufræði,
svarfdælska bílstjóra og vornæturslark.
Elskaðu rökkrið á kyrrlátum kvöldum,
kjarnyrta sálma og rúsínugraut.
Elskaðu millipils kápur og kjóla,
kandís og blóðmör og skötu og hlýr.
Elskaðu lyngmóa, lautir og hóla,
liljur og fjólur og hjálmóttar kýr..
Elskaðu nærskjól og nátturufræði,
nílhesta, kínverja og háskólafólk.
Elskaðu grásleppu, kossa og kvæði,
karfa og lýsi og skófir og mjólk.
Elskaðu lífið í öllum þess myndum
eins og það birtist á jörðinni hér
I hörmun og gleði og sælu og syndum,
syngdu uns máttur úr lungunum þver.
Elskaðu varir á ungmeyjum fríðum,
augun sem glampa af faðmlagaþrá.
Elskaðu smáblóm l (slenskum hlíðum,
ættlandið góða og hafdjúpin blá.
Hallur Jóhannesson.
Púkar við brennu,sennilega 1957: F.v. Haukur Antonsson, Jóhann Antons-
son, Svanur Torfason, Sigtryggur Jóhannsson, Gunnar Jónsson frá Kambi,
Arngrímur Jónsson.
Mér er spurn?