Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.2016, Síða 30

Helgarblað 6.–9. maí 201622 Menning
1 KakkalakkarnirJo Nesbø
2 Grillveislan - Lækn-irinn í eldhúsinu
Ragnar Freyr Ingvarsson
3 VélmennaárásinÆvar Þór Benediktsson
4 IrénePierre Lemaitre
5 Þjóðaplágan ÍslamHege Storhug
6 JárnblóðLiza Marklund
7 VinkonurRagna Sigurðardóttir
8 Smásögur heimsins - Norður Ameríka
Ýmsir höfundar
9 Framúrskarandi vinkona
Elena Ferrante
10 Evrópukeppnin í fótbolta
Metsölulisti
Eymundsson
27. apríl–3. maí 2016
Jo Nesbø
Fjölmála
skáldasamfélag
Ós Pressan er vettvangur fyrir skáld sem skrifa á ólíkum tungumálum
T
íu prósent landsmanna
eru innflytjendur, svo það
er raunverulög þörf fyrir
svona vettvang,“ segir Ewa
Marcinek, ljóðskáld og ein af
stofnendum Ós Pressunnar, fjölmála
samfélags rithöfunda á Íslandi, sem
var komið á fót undir lok síðasta árs.
Ewa kom upphaflega frá Póllandi
fyrir þremur árum í starfsnám en
ílengdist vegna hrifningar á Íslandi.
Hún starfar nú á frístundaheimili og
veitingastað – meðfram því að skrifa.
„Þetta er okkar leið inn í íslensku
bókmenntakreðsuna,“ bætir Randi
Stebbins við. Hún er upprunalega
frá Bandaríkjunum en hefur búið
víða um heim með íslenskum eigin­
manni sínum, þar til þau fluttu hing­
að til lands fyrir um tveimur árum.
Eftir að hafa starfað sem lögfræðing­
ur um árabil gafst henni loks tími til
meira skapandi skrifa hér á landi.
Báðar munu þær koma fram á
bókmenntadagskrá Ós Pressunn­
ar og Bókmenntaborgar UNESCO á
Kaffislipp á laugardag, ásamt Krist­
ínu Ómarsdóttur og kanadíska ljóð­
skáldinu Fred Wah.
Að mætast í ósnum
Ós Pressan var stofnuð í fyrra í
framhaldi af tveimur alþjóðlegum
ritsmiðjum Söguhrings kvenna og
Bókmenntaborgar UNESCO sem
kanadíska hljóðljóðaskáldið Angela
Rawlings kenndi. Þar mættist
fjölþjóðlegur hópur skálda­
kvenna búsettur á Íslandi
og í kjölfarið ákváðu
þær að festa félags­
skapinn í sessi og víkka
hann út.
Markmiðið með
stofnun samtakanna var því
að skapa vettvang fyrir rithöfunda
og skáld sem skrifa á ólíkum tungu­
málum en eiga það sameiginlegt að
búa á eða hafa tengsl við Ísland. Þótt
hópurinn hafi í upphafi aðeins ver­
ið skipaður kvenskáldum eru allir
velkomnir og sérstaklega þeir sem
upplifa sig sem hluta af jaðarsettum
hópum.
„Ég held að við höfum allar upplif­
að hvað stuðningurinn sem við feng­
um í þessum ritsmiðjum var mikil­
vægur. Við vildum því skapa stærra
samfélag sem gæti veitt öðrum höf­
undum, sem ekki hafa háværa rödd
í almennu bókmenntaumræðunni,
þennan sama stuðning,“ segir Randi
og útskýrir að, eins og nafnið gefur
til kynna, samtökin eigi að vera stað­
ur þar sem ákveðin opnun á sér stað
og skáld úr ólíkum áttum geta mæst,
sameinast, miðlað og deilt reynslu.
Erfitt að komast inn í
bókmenntakreðsuna
Ein ástæða fyrir stofnun hópsins er
að erfitt getur reynst fyrir innflytj­
endur að finna sér stað í íslensku
bókmenntasamfélagi.
„Það eru jafnvel dæmi um að fólk
ákveði að skrifa undir dulnefni sem
hljómar íslenskt til að fá efni útgef­
ið,“ segir Ewa íbyggin.
„En hins vegar hefur hópurinn
fengið ótrúlega góð viðbrögð og við­
tökur,“ segir hún og Randi tekur undir.
„Ég held að þarna hafi verið
ákveðið tómarúm og bara spurn­
ing um hvenær einhver myndi fylla í
það. Um svipað leyti og við stofnuð­
um Ós birtist einmitt grein í Reykja­
vík Grapevine þar sem var fjallað um
þetta, að erlendir rithöfundar – jafn­
vel þekktir á alþjóðlegum vettvangi –
ættu erfitt með að fá útgefið efni og
hljóta styrki. En hvort það er vegna
erlenda nafnsins eða vegna skorts á
íslensku er auðvitað ekki ljóst. Mark­
miðið okkar var að vinna saman að
því að skapa rými fyrir þetta fólk,“
segir hún.
Í þessum tilgangi hefur Ós Pressan
haldið viðburði og ritsmiðjur, haldið
úti vefsíðu og vinnur nú að útgáfu fjöl­
tyngds bókmenntatímarits, en fyrsta
tölublaðið kemur út síðar á árinu.
„Við vissum ekkert hvernig við­
brögðin yrðu en við vorum alveg
upp með okkur hvað þau voru góð,“
segir Randi, en tímaritið verður
meira en hundrað síður, höfundarn­
ir rúmlega tuttugu talsins og textarn­
ir á níu tungumálum.
Tungumálið er tæki
Ewa og Randi segja misjafnt hvort
höfundar tengdir Ós skrifi á móður­
máli sínu, ensku eða íslensku, og
það sé engin forskrift.
Þó að pólska sé móðurmál Ewu
skrifar hún til að mynda á ensku –
með íslensku og pólsku slangri og
innskotum – en það segir hún vera
vegna þess að veruleiki hennar hér
fari að mestu fram á slíku tungumáli.
Ljóðin fjalla oft á spaugilegan hátt
um hversdagslega erfiðleika, varð­
andi tungumál og hefðir, hjá mann­
eskju sem býr í erlendu samfélagi.
„Ég er ekki reiprennandi í ensku
en ég tek því bara opnum örmum og
nota þá staðreynd mér í hag, beiti
því sem tæki,“ segir Ewa.
„Það er mjög skemmtilegt að í Ós
verður tungan einfaldlega enn eitt
tólið í skrifunum,“ segir Randi og
nefnir til dæmis eitt af sínum ljóð­
um, þar sem hún vinnur með er­
lendar þýðingar á eigin orðum.
„Enginn sem les ljóðið getur haft
fullan aðgang að merkingu orð­
anna, jafnvel ekki ég, og það skap­
ar ákveðin óþægindi í lesandanum:
skil ég virkilega það sem er í gangi?
Þetta er sama tilfinning og maður
upplifir þegar maður býr í samfé­
lagi með annað mál en manns eig­
ið,“ segir hún.
„Oft er verið að lesa upp á þremur
eða fjórum mismunandi tungumál­
um á einu upplestrarkvöldi og eflaust
enginn sem skilur öll málin fullkom­
lega. Við sjáum það hins vegar ekki
sem hindrun fyrir tengingu fólks í
millum. Þó að maður skilji ekki hvert
einasta orð skapar maður sína eigin
merkingu og hópurinn skapar merk­
ingu í sameiningu.“
Ós Pressan og Bókmenntaborg
UNESCO standa fyrir bókmennta­
dagskrá með Ewu Marcinek, Randi
Stebbins, Fred Wah og Kristínu
Ómarsdóttur á Kaffislipp, Mýrargötu
10, laugardaginn 7. maí frá klukkan
15.00. n
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is „Ég held að við höf-
um allar upplif-
að hvað stuðningurinn
sem við fengum í þessum
ritsmiðjum var mikilvægur.
Skáldkonur Ewa og Randi
eru meðal stofnenda Ós
Pressunnar, fjölmála sam-
félags rithöfunda á Íslandi.
MyNd SiGTryGGur Ari