Útsýn - 15.10.1945, Blaðsíða 8

Útgefendur þessa blaðs hafa óskað þess, að ég ritaði
fyrir sig stutta yfirlitsgrein um húsnæðismál þjóðarinn-
ar. Mér er ljúft að verða við þessari ósk.
Auðvitað hafa öll gömlu blöðin markað sér stefnu í
þessum mikilvægu málum. Mér þykir vegur í því að mega
eiga einhvern ofurlítinn þátt í því að marka þessu nýja
blaði stefnuna í þeim.
Þó að menn sén um fátt sammála
hér á landi, eru allir á einu máli um
það, að húsnæðismálin séu í óviðun-
andi ófremdarástandi a. m. k. hér
í Reykjavík. Mönnum er það kunnugt,
að allt að 1500 manns') býr í her-
mannaskálum „til bráðabirgða“. Lík-
lega er ekki mjög miklu færra í öðr-
um skálum og skúrum í útjöðrum
borgarinnar og i óviðunandi kjall-
araíbúðum býr fjöldi fólks. Þannig
er í Reykjavík einni um eða yfir
3000 menn, eða allt að því eins
margt og allir íbúar Hafnarfjarðar,
sem telja má, að séu alveg húsnæðis-
lausir. Auk þess búa margir i kjall-
araholum, þakherbergjum eða óhæfi-
lega þröngt. En margir þeir, sem telj-
ast búa í raunverulegum mannabú-
stöðum, verða að sæta slíkum okur-
kjörum, að óheyrilegt er. Þess eru
dæmi, að menn verði að greiða í
leigu fyrir góðar þriggja herbergja
íbúðir allt að 1000 kr. á mánuði og
greiða fyrirfram fyrir a. m. k. þrjú
ór, eða með öðrum orðum greiða 36
þús. kr. fyrir að komast inn í ibúð-
ina. Algengt er, að menn verði að
greiða í leigu 300—400 kr. á mánuði
fyrir eitt meðalstórt herbergi og
borga fyrirfram 2—3 ára leigu. Aðrir
búa hins vegar við lága leigu, fyrir-
stríðsleigu, en þar sitja húseigendur
víða um hvert hugsanlegt tækifæri
til að koma leigjendum sinum út, og
lítið eða ekkert er gert til þess að
halda íbúðunum við. Til eru dæmi
um það, að stórar fjölskyldur verði
að sætta sig við eins herbergis ibúð-
ir, en barnlaus hjón búi í 6—7 her-
bergja ibúðum eða meir í næsta húsi,
Vegna þess að í Reykjavik er ör
fólksfjölgun, er skilyrðislajist krefst
nýrra ibúða þegar í stað, eru hús-
næðismálin hvergi eins brennandi og
þar. En hvergi á landinu er hlut-
fallslega eins margt fólk, sem býr við'
sæmileg húsakynni. Hljóðara er um
það fólk, sem býr i gömlum hreysum
víðsvegar um landið, en liitt sem
*) A skýrslum hált ó 13. hundraði,
en á þær skýrslur vantar vafalaust
nokkuð.
hýr við ófullnægjandi húsakynni í
Reykjavík, þó að þau húsakynni séu
í rauninni illskárri. Þar sem er léleg
gömul byggð, hafa menn vanizt henni
svo, að ekki er orð gert á því, hversu
fjarri fer, að hún sé nokkrum manni
sæmandi, og það eins, þó að liún sé
verri en nokkur hermannaskáli. Svo
liafa menn ekki alls staðar fyrir aug-
um vegleg húsakynni til samanburðar
eins og í Reykjavík.
★
Sumarið 1944 vann eg að því fyrir
Skipulagsnefnd atvinnumála, er þá
starfaði, að athuga, hvernig húsnæðis-
málum okkar íslendinga væri komið.
Ég athugaði það aðallega eftir þeim
gögnum, sem yfirfasteignamatsnefnd-
in hafði undir höndum. Ég las lýs-
ingu af hverri íbúð á landinu utan
Reykjavíkur, skipaði íbúðunum í
flokka, eftir því livort þær væru
sæmilega góðar (I. flokkur), við-
hlítandi í bráð (II. flokkur) eða alls-
endis ófullnægjandi sem mannabú-
staðir (III. flokkur). Síðan voru tveir
húsasmiðir fengnir til að líta eftir
því á nokkrum stöðum, hvort þessi
skipting stæðist, þegar íbúðirnar væru
skoðaðar af fagmönnum, og töldu þeir
svo vera í aðalatriðum. 1 Reykjavíkí
varð að athuga þetta eftir nokkuð
öðrum leiðum, og var ekki hægt að
fá jafn öruggar heimildir um ástandið
í húsnæðismálum þar, og þó mátti
nærri um það fara. Niðurstaðan af at-
lnigunum mínum varð sú, að ibúðir
þær, er landsmenn hefðu yfir að
ráða, skiptust í gæðaflokka þannig:
I. fl. II. fl.
1 sveitum .... 2918 2076
1 kauptúnum .. 1500 500
1 kaupstöðum . 2900 600
f Reykjavik .. . 5120 1500
III. fl.
3318
977
1255
2000
Samtals 12438 4676 7550
★
Hér er um að ræða 7550 íbúðir,
sem eru svo lélegar, að þær verður
að endurbyggja skilyrðislaust á næstu
árum. Ennfremur verður að gera róð
fyrir, að II. flokks íbúðirnar þurfi svo
mikilla endurbóta við, að það svari
til þess, að þriðja hver þeirra verði
- 1
H Ú S h
'EFTIR
(
Á ÞESSUM staÖ í blaSmu munu
framvegis birtast greinar um ým-
is vandamál þjóífélagsins, sem
efst eru á baugi.
í næstu bícðum munu birtast
greinar eftir eftirtalda menn á
þessum stað:
Eirík Albertsson, dr. theol.,
Jóhann Sæmundsson,
tryggingaryfirlækni,
Jón Blöndal, hagfræðing,
Jón Ólafsson, lögfræðing,
Klemenz Tryggvason,
hagfræðing og
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Fleiri ágætir menn hafa gefið
vilyrði um greinar í blaðið.
cndurbyggð, og það er einnig kunn-
ugt, að á þeim íbúðum, sem skipað er
í I. flokk, þarf að gera nokkrar um-
bætur, og af skýrslum yfir bygg-
ingar síðustu ára verður séð, að ein-
mitt íbúðir i þeim flokki hafa tals-
vert verið endurbyggðar. Til þess að
fullnægja þeim kröfum, sem við al-
mennt gerum til húsnæðis á líðandi
tíma, þarf að endurbyggja mjög bráð-
lega af þeim íbúðum, sem við höfum
nú þegar:
1 stað III. flokks ibúða. . 7550 íbúðir
Til endurbóta á II. flokks
ibúðum, sem svarar til 1558 ibúða
Til endurbóta á I. flokks-
íbúðum, sem svarar til 1242 —
Samtals 10350 íbúðir
Auk þessa þarf samkvæmt reynslu
síðustu ára að byggja vegna fólks-
fjölgunar, minnkandi mannfjölda í,
heimili hverju og mannflutninga
innanlands um 465 íbúðir á ári eða
8
ÚT SÝN