Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.05.2017, Blaðsíða 30

’
Í Bandaríkjunum
væri hægt að spara
yfir 120 milljarða dala á
hverju ári í kostnað við
heilbrigðiskerfið og tengd
gjöld með því að útrýma
kyrrsetu barna.
Ef þau börn sem nú hreyfa siglítið byrjuðu að stunda ein-hvers konar hreyfingu á
hverjum degi gætu samfélög spar-
að ótrúlegar upphæðir á komandi
áratugum auk þess að vera með
heilbrigðari íbúa. Þetta kemur í
ljós í nýrri rannsókn sem birtist
fyrr í mánuðinum í Health Affairs.
Rannsóknina gerðu vísindamenn
við Miðstöð gegn offitu á alþjóða-
vísu við Johns Hopkins-háskóla í
Baltimore í Bandaríkjunum. Í
Bandaríkjunum væri hægt að spara
yfir 120 milljarða dala á hverju ári í
kostnað við heilbrigðiskerfið og
tengd gjöld, að því er fram kemur í
grein New York Times um málið.
Rannsóknin er sú fyrsta til að
nota háþróað tölvulíkan til þess að
reikna út afleiðingar þess að leyfa
börnunum að lifa kyrrsetulífi.
Hreyfa sig mest sjö ára
Nýlegar rannsóknir í Bandaríkj-
unum og Evrópu benda til þess að
líkamleg virkni nái toppi þegar
bæði strákar og stelpur eru sjö ára
og fari svo minnkandi allt fram á
unglingsár. Meira en tveir þriðju af
börnum í Bandaríkjunum stunda
sjaldan líkamsrækt. Þetta veldur
áhyggjum því offita barna, sem
getur tengst hreyfingarleysi, getur
valdið sykursýki 2 og fleiri kvillum.
Hingað til hefur ekki verið
greindur kostnaður til lengri tíma
fyrir þau og samfélagið í heild.
Þess vegna þykir þessi nýja rann-
sókn skipta sköpum. Tölvulíkanið
sem búið var til er afskaplega flókið
og tekur tillit til margra þátta. Vís-
indamennirnir byrjuðu að safna öll-
um þeim tölulegu gögnum sem þeir
komust yfir um heilsu, þyngd og
líkamlega virkni 31,7 milljón
bandarískra barna á aldrinum 8-11
ára. Þessar tölur voru settar inn í
líkanið ásamt áætlaðri hreyfingu og
kaloríuinntöku næstu áratugi.
Flestir héldu áfram að þyngjast
samkvæmt þessari áætlun. Niður-
stöðurnar voru sláandi og kostn-
aðurinn gífurlegur í framtíðinni
eins og áður segir.
Aukin hreyfing breytti
niðurstöðunum
Þegar vísindamennirnir settu inn í
módelið aukna hreyfingu fóru töl-
urnar að breytast. Þegar helm-
ingur barnanna í þessum ímyndaða
heimi hreyfði sig af ákefð í 25 mín-
útur þrisvar í viku í frímínútum,
eða íþróttum, eða í sumum tilfellum
hljóp um og hreyfði sig í klukku-
stund á dag, breyttist líf þeirra í
þessum sýndarveruleika. Þess má
geta að bæði í Bandaríkjunum og
hérlendis ráðleggja yfirvöld að
börn og unglingar hreyfi sig í
minnst klukkustund á dag.
Það sem var mest áberandi eftir
þessar breytingar var að offita
barna minnkaði um 4% sem hafði
síðan margföldunaráhrif næstu
áratugi. Dauðsföllum úr hjarta-
sjúkdómum, sykursýki og krabba-
meini fækkaði um hálfa milljón.
Kostnaðurinn vegna sjúkdóma af
þessu tagi minnkaði um 32 millj-
arða dala árlega ef börnin hreyfðu
sig í 25 mínútur þrisvar sinnum í
viku og um nærri 37 milljarða dala
ef börnin hreyfðu sig í klukkustund
á dag.
Áhrifin voru enn meiri ef gert
var ráð fyrir því að öll börn sem nú
lifa kyrrsetulífi færu að hreyfa sig
reglulega. Í því tilfelli dróst kostn-
aðurinn við sjúkdóma tengda offitu
saman um 62 milljarða dala þegar
börn hreyfðu sig þrisvar í viku og
meira en 120 milljarða dala á ári
þegar öll sýndarveruleikabörnin
hreyfðu sig í að minnsta kosti
klukkustund á dag.
Tölvumódel ekki tímavél
Bruce Lee, forstöðumaður offitu-
miðstöðvarinnar við Johns Hopk-
ins, sem var í forsvari fyrir rann-
sóknina, segir að allir eigi að láta
sig þetta varða. Við munum öll
deila þessum kostnaði í framtíðinni.
Hann leggur þó áherslu á að þetta
sé tölvumódel en ekki tímavél.
Hægt sé að spá í framtíðina en ekki
hægt að vita þetta með vissu. Þetta
geri ráð fyrir að meiri hreyfing
dragi úr þyngd sem sé ef til vill
ekki satt fyrir öll börn.
Vantar fleiri leikvelli
Þetta er samt mögulega framtíðin
og því ættum við að finna nýjar
leiðir til þess að hvetja börn til að
hreyfa sig, segir Lee. Hann vill að
allir sýni þessa rannsókn þeim
skólum þar sem verið sé að íhuga
að fækka frímínútum eða draga úr
leikfimikennslu. Hann vill að fólk
tali við sveitarfélag sitt og hvetji til
þess að fleiri leikvellir og garðar
verði búnir til. Að lokum hvetur
hann foreldra til þess að fara með
börn sín í hjólatúr, í sund eða út að
hlaupa.
Í bæklingnum Ráðleggingar um
hreyfingu sem er að finna inni á
landlaeknir.is kemur fram að mik-
ilvægast sé að börn og unglingar
hafi tækifæri til að stunda fjöl-
breytta hreyfingu sem þeim finnist
skemmtileg og sé í samræmi við
færni þeirra og getu. Þar segir:
„Börn og unglingar auka hreyfi-
færni sína við leiki og skipulagt
íþróttastarf, s.s. með því að hlaupa,
kasta, hoppa, grípa og sparka. Góð
hreyfifærni veitir þeim aukið sjálfs-
traust og tækifæri til að stunda
fjölbreytta hreyfingu þegar þau
verða eldri. Sum börn eru rólegri í
tíðinni en önnur og þurfa meiri
hvatningu til að hreyfa sig. Þá er
mikilvægt að ræða við börnin og
reyna að finna skýringu á því hvers
vegna þau hreyfa sig lítið.“
Þar er einnig gefin sú ráðlegging
að mikilvægt sé að komast að því
hvernig hreyfing gæti höfðað til
barna: „Skertur hreyfiþroski og
önnur þroskafrávik gera börnum
erfiðara fyrir að taka þátt í hóp-
leikjum og getur almennt dregið úr
löngun þeirra til að hreyfa sig. Því
fyrr sem gripið er inn í og tekið á
slíkum frávikum því meiri líkur eru
á að barnið bæti færni sína og
kynnist hreyfingu á jákvæðan
hátt.“
Skemmtilegir og krefjandi leikvellir hvetja börn til þess að hreyfa sig meira.
Mynd/Thinkstock-Getty Images
Ískyggileg
framtíðarsýn
Kyrrseta barna hefur í för með sér gríðarlegan
kostnað fyrir heilbrigðiskerfið og einstaklingana
sjálfa í framtíðinni samkvæmt nýrri rannsókn á
vegum Johns Hopkins-háskóla en þar var flókið
tölvulíkan notað til útreikninga.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
HEILSA
Breski skurðlæknirinn Simon Eccles vill að það verði sett viðvörun á avókadó vegna tíðra
meiðsla sem hljótast af því að skera ávöxtinn. Hann segir að hann geri aðgerð fjórum
sinnum í viku á sjúkrahúsinu í Chelsea og Westminstser vegna slíkra áverka. Starfsfólk
sjúkrahússins sé farið að kalla þetta „avókadóhönd“. Þó að ávöxturinn sé hollur er betra
að fara með öllu að gát þegar verið er að skera hann.
Varað við „avókadóhendi“
30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.5. 2017
Foreldrar og aðrir forráðamenn geta haft mikil áhrif á hvað börn
þeirra hreyfa sig mikið. Þeir geta:
 Verið góð fyrirmynd og hreyft sig með börnunum.
 Hugað að eigin hreyfivenjum og barna sinna.
 Hvatt til útileikja og þátttöku í skipulögðu íþróttastarfi.
 Bent á athafnir sem fela í sér hreyfingu þegar börnunum leiðist.
 Gefið gjafir sem hvetja til hreyfingar, s.s. bolta, sippubönd,
skauta eða hjól.
 Hvatt barnið til að ganga eða hjóla í og úr skóla.
 Samið við barnið um tímamörk fyrir daglega afþreyingu við skjá.
Úr bæklingnum Ráðleggingar um hreyfingu sem er að finna á landlaeknir.is
Foreldrar eru
fyrirmyndir