Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.06.2017, Síða 12

VIÐTAL
12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.6. 2017
Þ
au eru misjöfn áhuga-
málin. Skrúðgarðyrkju-
meistarinn á Flúðum,
Erla Björg Arnardóttir,
ræktar býflugur í
hundraðaþúsunda tali. Flestir forð-
ast slíkar flugur og sumir hlaupa
eins og fætur toga frá þeim, en Erla
nýtur þess að dútla við búin sín og
segist stundum leggjast í grasið og
hlusta á suðið í þeim. Eins konar
hugleiðsla og hvíld, segir hún.
Verjast skógarbjörnum
Erla hefur ræktað býflugur í fjögur
ár og segir að áhugamálið hafi byrj-
að smátt en vatt upp á sig og hefur
hún verið að bæta við sig búum. Ár-
lega gefa búin hennar Erlu 32 kíló af
hunangi. Hún býður blaðamanni að
koma og kíkja í búin en áður klæð-
umst við báðar sérútbúnum göllum
til að forðast stungur.
„Ég fer alltaf í galla ef ég fer niður
í bú, ef ég opna og skoða hvað er í
gangi,“ segir Erla og réttir blaða-
manni hvítan heilgalla með nethatti
og hönskum. Nú er óhætt að nálgast
suðandi grænu plastkassana sem
eru í bakgarðinum hjá Erlu þar sem
hún býr á fallegum stað á Flúðum
með útsýni yfir sveitirnar.
Fyrsta spurning blaðamanns sem
nálgast býflugur er að sjálfsögðu:
Eru þær eitthvað að stinga þig?
„Á vorin eru þær nokkuð rólegar
en á haustin halda þær að allir séu
skógarbirnir. Það er eitt af dýrunum
sem ráðast á búin þeirra,“ segir Erla
og segir þær ekki búnar að læra að á
Íslandi finnast
engir skógar-
birnir. „Þó þær
séu alveg þræl-
gáfaðar,“ segir
hún og hlær.
„Þær koma allar
hingað fyrst frá
Álandseyjum og
Býræktarfélag Ís-
lands fær leyfi til
að flytja þær
hingað en þetta er
eina sjúkdóms-
lausa svæðið í heiminum, fyrir utan
Álandseyjar,“ útskýrir Erla og við
fikrum okkur nær. „Komdu hingað
fyrir aftan af því að við vinnum ekki
fyrir framan, það er flugleiðin
þeirra. Annars er maður að trufla
þær, þetta eru vinnudýr. Þær eru að
flýta sér að ná sem mestu inn í svona
góðu veðri,“ segir Erla og blaðamað-
ur hlýðir.
Allt snýst um drottninguna
Erla útskýrir að býflugurnar búi til
hunang sem vetrarfóður, sem við svo
„stelum“. „Ég stel ekki öllu frá þeim,
ég skil alltaf eftir fóður fyrir þær,“
segir Erla og byrjar að opna iðandi
býflugnakassa. Innan í má sjá tré-
ramma sem innihalda þúsundir
flugna og sums staðar má sjá hun-
gangsfyllta reiti. Hún útskýrir að
þær lifi af veturinn og hrúgi sér í
kringum drottninguna og svo víbra
þær svolítið. „Þær gera það til þess
að halda hita á drottningunni en það
snýst allt um að láta drottninguna
lifa,“ segir hún og bætir við að
drottningin líti örlítið öðruvísi út en
hinar flugurnar og sé um það bil tvö-
falt stærri.
Erla flettir kassanum í sundur
varlega og sýnir inn í. „Þær eru svo
uppteknar af vinnunni að þær eru
ekkert að skipta sér af okkur núna.
Ef drottningin er á sínum stað og
búið er í lagi, eru þær bara að
vinna.“
Hver fær að vera drottning?
„Það er þannig að ef drottningin
hverfur verður til stjórnleysi í búinu
innan 48 stunda. Þá fara þær og
pikka út nokkur egg og gefa þeim
drottningarhunang. En það er eigin-
lega efnablanda frekar en hunang og
mikið öflugra. Þær velja nokkur egg
og gefa eggjunum þetta hunang. Og
sú fyrsta sem verður til skríður út og
drepur allar hinar og tryggir sér að
hún fái að ráða,“ segir Erla og flettir
einu lagi af til viðbótar til að finna
drottninguna. Allt spjaldið iðar af
býflugum og við leitum að drottning-
unni. Hún er merkt á höfði með
blárri málningu og við finnum hana
brátt. „Sko sérðu, þarna er hún
Kristjana,“ segir hún en allar bera
þær nöfn. Hún út-
skýrir að drottn-
ingin geri ekkert
annað en að fram-
leiða egg, 2.000 á
dag. „Hún fer bara
á deit einu sinni og
er þá með sirka tólf
druntum í loftinu í
einu. En hún fer
bara út ef það eru
19°C. Svo frjóvgast
hún og fer aftur inn
og fer ekkert meir
út.“ Karlflugurnar, eða druntarnir,
eru mun færri en kvenkynsflug-
urnar og eru þeir margir bornir út á
haustin af vinnuflugunum af því þeir
éta svo mikið, útskýrir Erla. „Það er
mjög fyndið að sjá.“
Talar við býflugurnar
Hvað er svona skemmtilegt við bý-
flugur?
„Þetta er visst jóga, maður dettur
inn í þetta með þeim, þetta er svo
fullkomið eitthvað. Býflugur eru
notaðar sem meðferðarúrræði, til
dæmis í fangelsum. Ég heilsa þeim
og tala alltaf við þær í hvert skipti
sem ég kem. Þetta er ógurlega af-
slappandi þótt sumum myndi finnast
þetta stressandi. Þeim er illa við ef
ég anda ofan í búið, þá æsast þær
upp. Það er ekki gáfulegt að blása
ofan í búið,“ segir Erla sem segir
þær ekkert verða reiðar þótt ein
kremjist. Í hverjum kassa eru a.m.k.
tíu þúsund stykki. Erla á þrettán bú,
á tveimur hæðum, þannig að í heild á
hún 260.000 flugur.
Sjúkdómsfríar flugur
Erla segist vitja búanna á vikufresti
og fer alla laugardaga. Hún segir
þetta ekki arðbæra atvinnugrein
enda lítur hún á býflugnaræktina
sem áhugamál. „Það er hluti af því
að vita það að hér eru algjörlega
sjúkdómsfríar flugur og það er hægt
að rækta upp íslenskan stofn, eins
og íslenska hestinn. Við vitum það að
heimurinn er að drepa flugur í
massavís. Einhvern tíma verður
neyðarkall og spurt: hvar er hreinn
stofn? Þá er svarið Ísland og Álands-
eyjar,“ segir hún og bætir við að ís-
lenski stofninn sé ljúfur. „Í Noregi
eru þær mun agressívari en hér eru
þetta frekar ljúfar skepnur.“
Hún segir að allt að 70% af banda-
ríska stofninum drepist á hverju ári
af völdum sjúkdóma og því sé mikil-
vægt að til séu lönd sem hafi hreina
stofna.
Erla segir við mannfólkið mætt-
um taka ýmislegt til fyrirmyndar hjá
býflugum. „Eins og með þessa ein-
földu stjórn. Ein drottning, svo bara
fæðistu og þú ert vinnudýr.“
Er þetta ekki þá einræðisstjórn?
Erla hlær. „Jú, það virðist ganga
svo vel.“
Býflugnafólk er sérviturt
Þegar Erla fer til útlanda leitar hún
uppi aðra býflugnabændur og eins
fær hún stundum heimsókn frá er-
’ Þetta er visst jóga,maður dettur inn íþetta með þeim, þetta ersvo fullkomið eitthvað.
Ég heilsa þeim og tala
alltaf við þær í hvert
skipti sem ég kem. Þetta
er ógurlega afslappandi
þótt sumum myndi
finnast þetta stressandi.
Með 260.000
býflugur í
bakgarðinum
Býflugnarækt er áhugamál hjá 125 Íslendingum.
Ein af þeim er Erla Björg Arnardóttir sem nýtur
þess að sinna flugunum og segir suð þeirra róandi.
Hún segir íslenska stofninn annan af tveimur
hreinustu í heiminum. Og hunangið er sætt og gott!
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is