Morgunblaðið - 22.07.2017, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kínverskumstjórnvöld-
um er meinilla við
hvers kyns um-
ræðu og leggja
mikið á sig til að hún sé þeim
þóknanleg. Undanfarna daga
hefur ritskoðun verið hert
verulega á netinu í Kína til
þess að koma í veg fyrir að
almenningur geti minnst
andófsmannsins Liu Xiaobo,
sem hlaut friðarverðlaun
Nóbels 2010 og lést fyrir
rúmri viku.
Reyna yfirvöld að koma í
veg fyrir að hægt sé að nota
myndir og slá inn leitarorð,
sem tengjast honum.
Tæknifyrirtækjum í Kína
hefur verið fyr-
irskipað að loka
síðum á sam-
félagsmiðlum
vegna þess að þar
birtist „slæmar upplýs-
ingar“. Þar mun átt við rang-
túlkanir á stefnu stjórnvalda
og rangfærslur á sögu kín-
verska kommúnistaflokksins,
svo eitthvað sé talið.
Kínversk stjórnvöld hafa
búið til eftirlitskerfi á netinu,
sem kallað er eldveggurinn
mikli og reyna andófsmenn
að sneiða hjá honum.
Ótti kínverskra stjórn-
valda við umræðu og skoð-
anir afhjúpar veikleika
stjórnarfarsins í landinu.
Kínversk stjórnvöld
herða ritskoðun}Óttinn við orðið
Gróðr-arstöðinLambhagi
er umsvifamikil í
ræktun og sölu á
fresku salati og
kryddjurtum.
Fyrirtækið var
stofnað fyrir fjórum áratugum
og var reksturinn ekki alltaf
auðveldur í upphafi. Nú eru
hins vegar uppi mikil áform
hjá Lambhaga. Til stendur að
tvöfalda umfangið og hefur
stórfelldur útflutningur á sal-
ati verið tekinn til athugunar.
Hafberg Þórisson, garð-
yrkjumaður og stofnandi
Lambhaga, segir frá sögu fyr-
irtækisins og áformum í við-
tali í Viðskiptamogganum á
fimmtudag. Hafberg talar
tæpitungulaust. Hann lýsir
því að í upphafi hafi verið erf-
itt að koma salatinu að því að
„fólk vildi ekki borða salat“.
Þegar matarvenjur Íslend-
inga breyttust tók salan hins
vegar við sér.
Hafberg segir „alveg aug-
ljóst að hrunið hafi hjálpað“
sér. Hann lýsir því hvernig
framlegðin hefur aukist hjá
fyrirtækinu og tekist hafi að
halda verði óbreyttu frá 2011.
Hann sé því hvergi banginn
við samkeppnina vegna til-
komu Costco vegna þess að
verðið hjá honum sé sambæri-
legt salatverði í Evrópu. Meiri
ástæða sé til að hafa áhyggjur
af afkomu tómatbænda. Um-
hverfi þeirra sé of verndað og
þess vegna verði „engin fram-
för í tækni og stærðarhag-
kvæmni“.
Hafberg gagnrýnir að op-
inber stuðningur við íslenskan
landbúnað gangi ekki jafnt yf-
ir alla, en færir um leið rök að
því að velgengnina í rekstri
Lambhaga megi að hluta
rekja til þess að stuðnings-
leysið – að þurfa
að standa á eigin
fótum – hafi gert
hann sjálfbjarga.
Lambhagi
áformar nú að
reisa gróðrarstöð í
Mosfellsdalnum.
Hafberg segir að einn af kost-
unum við það sé mun lægri
gjöld en í Reykjavík. Fast-
eignagjöldin og verð á heitu
vatn sé helmingi lægra í Mos-
fellsdal en í Reykjavík. Segir
hann að til greina komi að
taka niður gróðurhús fyr-
irtækisins í Úlfarsárdal og
flytja þau upp í Mosfellsdal
þar sem svo miklu muni á
rekstrarskilyrðum. Ekki er
víst að meirihlutinn í borginni
taki eftir þessum orðum, en
mætti þó taka þau til sín.
Einn athyglisverðasti þátt-
urinn í viðtalinu við Hafberg
snýr að framleiðslu til útflutn-
ings. Ódýrt rafmagn og gnótt
af vatni, köldu og heitu, skapa
hér skilyrði til að framleiða
grænmeti allan ársins hring. Í
upphafi áratugarins var í
fréttum greint frá hug-
myndum um að reisa risagróð-
urhús á Suðurnesjum og flytja
út þúsundir tonna af tómötum.
Ein af forsendum þess að Haf-
berg er að skoða útflutning er
að með tilkomu ferju Smyril
Line Cargo milli Þorláks-
hafnar og Rotterdam verði
hægt að koma framleiðslunni
á markað í Hollandi á tveimur
dögum sem er sami tími og
tekur Hollendinga að flytja
grænmeti inn frá Spáni.
Þetta eru mjög áhugaverð-
ar hugmyndir. Raforka er
hráefni. Það er mun nærtæk-
ara að nota íslenska raforku
til að efla iðnað hér á landi, en
að setja hana í sæstreng og
senda undir hafið til Bret-
landseyja.
Það kann að hljóma
eins og öfugmæli að
Ísland flytji út græn-
meti en af því gæti
hæglega orðið }
Að standa á eigin fótum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
É
g get ekki hætt að hugsa um fyr-
irgefninguna og hina svokölluðu
„uppreist æru“. Umræðan um
þetta sérkennilega lagalega fyr-
irbæri er enda blessunarlega enn
í fullum gangi og verður vonandi þar til löggjaf-
inn kemur saman á ný og tekur afstöðu til
málsins. Nokkuð hefur verið rætt um hefnd og
hatur í garð brotamanna, hvort fyrirgefningin
sé ekki ákjósanlegri kostur en hitt og að menn
hljóti að verðskulda annað tækifæri. Ég held að
flestir séu þessu sammála almennt en ítreka
það sem ég hef áður sagt í þessu plássi; það er
brotaþolans að ákveða að fyrirgefa. Hvað varð-
ar uppreist æru er það fyrirbæri og ferli sem
augljóslega þarfnast skoðunar.
Persónulega hef ég komist að þeirri niður-
stöðu að til séu svo hræðilegir glæpir að þeir
sem þá fremja fyrirgeri réttindum sínum til hins og þessa.
Þeir fyrirfinnast sem hafa brotið svo gróflega gegn ná-
grannanum og samfélaginu að þeir eiga enga heimtingu á
mannúð. Þetta eru einstaklingar sem hafa svipt aðra líf-
inu, sjálfinu og sálarrónni og sýna enga iðrun. Þetta eru
menn eins og Anders Behring Breivik; ég hef enga samúð
með honum og harma það ekki að hann skuli hafa tapað
máli sínu gegn norska ríkinu á öllum dómstigum. Mér
þykir ekki óréttlátt að samskipti hans við annað fólk séu
takmörkuð og ritskoðuð, ekki síst í ljósi þess að hann býr
líklega við betri kjör en flestir aðrir fangar í heiminum.
Breivik er undantekningin enda fáir sem fremja jafn
hryllileg voðaverk og hann. Margir, kannski
flestir, þeir sem rata fyrir dómstóla fengu lé-
lega hönd þegar spilin voru gefin, leiddust út á
ranga braut, en iðrast og vilja gera yfirbót.
Mannúðlegt samfélag sem trúir því að batn-
andi mönnum sé best að lifa hlýtur að gera allt
sem í valdi þess stendur til að hjálpa mönnum í
þeirri stöðu; gefa þeim annað tækifæri. Um-
ræðan sem nú stendur yfir varðar einstaklinga
sem eru á gráu svæði þarna á milli. Þá sem
hafa rænt aðra einhverju ómetanlegu og
stundum óafturkræfu. Það er enginn að kalla
eftir því að læsa þá í dýflissu og kasta lyklin-
um, heldur að setja einhver mörk sem sam-
félagið getur sætt sig við.
Það verður forvitnilegt að fylgjast með um-
ræðum í þinginu. Ég held nefnilega að fólk sé
ekki bara að kalla eftir því að við hættum að
veita mönnum uppreist æru að nafninu til. Ég held að það
þurfi að endurskoða refsilöggjöfina og sjá til þess að sam-
félaginu þyki menn sannarlega hafa goldið fyrir brot sín
þegar þeir geta aftur um frjálst höfuð strokið. Ég held líka
að fólk vilji fullvissu þess að þeim sem hafa brotið freklega
gegn öðrum sé ekki gert kleift að komast í ábyrgðarstöðu
gagnvart þeim sem minna mega sín, hvort sem er sem lög-
menn eða leikskólakennarar. En það sem fólk vill kannski
helst er að hvernig sem við smíðum kerfið, þá horfum við
ávallt fyrst til þess sem brotið var gegn og höfum velferð
hans ætíð að leiðarljósi.
holmfridur@mbl.is
Hólmfríður
Gísladóttir
Pistill
Samfélag í naflaskoðun
FRÉTTASKÝRING
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Hinn 1. september taka gildilaga- og reglugerða-breytingar í Noregi semþrengja skilyrði til út-
gáfu ótímabundins dvalarleyfis. Að
því er fram kemur í tilkynningu
norsku útlendingastofnunarinnar,
UDI, eiga hin nýju skilyrði við um
alla einstaklinga á aldrinum 18 til 67
ára.
Í megindráttum er um tvær
breytingar að ræða. Annars vegar er
það nú skilyrði að umsækjendur hafi
haft stöðugar tekjur í eitt ár á þeim
tímapunkti þegar sótt er um dvalar-
leyfi. Hins vegar er það skilyrði að
viðkomandi hafi ekki notið félags-
legra bóta eða annarra greiðslna frá
norsku atvinnu- og velferðarstofn-
uninni í eitt ár.
Áskilnaður er gerður um að áð-
urnefndar tekjur séu að minnsta
kosti 238.784 norskar krónur á ári,
eða um 3,1 milljón íslenskra króna,
fyrir skatt.
Eigin tekjur, ekki annarra
Í tilkynningu frá UDI segir að
tekjur hvers og eins umsækjanda
verði metnar sjálfstætt, ekki verði
taldar til tekjur maka eða annarra
fjölskyldumeðlima. Ekki sé heldur
átt við spari- eða gjafafé viðkomandi,
heldur hreinar tekjur yfir umrætt ár.
Undanþegnar félagslegar
greiðslur frá atvinnu- og velferðar-
stofnuninni eru greiðslur vegna ör-
orku, styrkir vegna tímabundinnar
óvinnufærni, orlofsgreiðslur vegna
barnsburðar, lífeyrir, atvinnuleys-
isbætur og bætur til stuðnings ein-
stæðum foreldrum.
Frá aldursviðmiðunum verða
gerðar undantekningar í nokkrum til-
vikum, t.d. ef umsækjandi er nem-
andi í framhaldsskóla, ef hann hefur
stundað fullt nám í háskóla í tólf mán-
uði, ef viðkomandi hefur fengið bætur
vegna fötlunar og ef viðkomandi hef-
ur aðeins getað sinnt hálfu starfi eða
minna í eitt ár vegna veikinda eða
meiðsla. Heimilt er að gera undan-
tekningar í mjög sérstökum tilfellum.
Stefna ríkisstjórnarinnar
Sendiherra Noregs á Íslandi,
Cecilie Landsverk, segir að reglurnar
aðeins meginskilyrði, ekki væri hægt
að líta með almennum hætti á öll mál.
Hún segir Íslendinga ekki munu
finna fyrir áhrifum reglubreyting-
anna.
„Þessar breytingar eiga aðeins
við um þá sem koma frá öðrum lönd-
um en þeim sem eru á Evrópska
efnahagssvæðinu eða í Evrópusam-
bandinu. Því gildir þetta ekki um Ís-
lendinga, þeir hafa ekkert að óttast.“
„Þetta er leið til að gera strang-
ari kröfur og það verður erfiðara að
fá dvalarleyfi í Noregi. Hafirðu verið í
landinu í þrjú til fimm ár og eigir rétt
á dvalarleyfi, þarftu líka að uppfylla
þessi skilyrði. Þú verður þá t.d. að
hafa starf, en getur ekki verið í Nor-
egi alla ævi án þess að gera eitthvað
til að fá starf og fá á meðan stuðning
frá norska ríkinu,“ segir hún.
Aðspurð segir hún að ekki hafi
verið mikil pólitísk umræða um
breytingarnar í heimalandinu.
„Það má samt segja að þetta sé
hluti þeirrar almennu þróunar að lög
um útlendinga eru að verða strang-
ari. Það er stefna norsku ríkisstjórn-
arinnar að herða þessar reglur,“ seg-
ir hún. Spurð hvort þær séu strangari
en annars staðar á Norðurlöndum,
segir hún að erfitt sé að fullyrða um
það.
„Við höfum mismunandi reglur á
mismunandi sviðum. Á sumum svið-
um erum við með strangari reglur en
aðrir og öfugt. Það má samt segja að
á síðustu árum hefur löggjöf um inn-
flytjendur orðið strangari í Noregi,
Danmörku og Svíþjóð.“
Herða kröfur til
útgáfu dvalarleyfis
Morgunblaðið/ÞÖK
Dvalarleyfi Ekki eru í farvatninu breytingar á löggjöf um dvalarleyfi hér
á landi. Sendiherra Norðmanna segir reglurnar ekki gilda um Íslendinga.
Samkvæmt upplýsingum frá ís-
lenskum stjórnvöldum eru eng-
ar breytingar fyrirætlaðar á
lagaákvæðum um ótímabundið
dvalarleyfi hér á landi.
Meginskilyrði nú eru að um-
sækjendur uppfylli tímaskilyrði,
en þau geta verið breytileg með
tilliti til þjóðernis. Skilyrði er að
viðkomandi hafi „næg laun, eig-
ið fé eða aðra trygga fram-
færslu“, líkt og segir á vef Út-
lendingastofnunar. Miðað er við
180.550 krónur á mánuði fyrir
einstaklinga og 270.825 krónur
fyrir hjón. Skilyrði er einnig að
viðkomandi hafi sótt námskeið í
íslensku eða tekið stöðupróf.
Umsækjandi má ekki hafa
fengið fjárhagslega aðstoð frá
sveitarfélagi eða ríkinu eða eiga
ólokið mál hjá lögreglu eða
dómstólum. Það sama gildir um
mál sem ólokið er hjá stjórn-
völdum sem geta orðið til þess
að viðkomandi verði vísað úr
landi.
Engar
breytingar
ÍSLENSK SKILYRÐI