Morgunblaðið - 22.07.2017, Qupperneq 21

21
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 2017
Laugarnes Borgarstarfsmenn unnu í gær við að fjarlægja bjarnarkló eða tröllahvönn.
Ófeigur
Þó nokkur umfjöllun hefur
verið um úrskurði Kjararáðs að
undanförnu. Alla jafna er um-
fjöllun af því tagi ekki merkileg
hér á Íslandi; litast af lítt eft-
irsóknarverðum hvötum. Ég
ákvað nú engu að síður að setja
mig aðeins inn í málefnið. Sú
kynning varð til þess að ég
ákvað að vekja athygli á störfum
Kjararáðs og fleiru þeim tengdu.
Skipan Kjararáðs
Alþingi kýs þrjá menn í ráðið, Hæstiréttur
einn og ráðherra einn til. Ekki þykir nú góð
lenska að dómstólar hlutist til um skipan í
stöður og í annan stað fer almennt vel ekki á
að þeir sem heyra undir opinbert úrskurð-
arvald af einhverju tagi velji úrskurðarað-
ilann. Betur færi á að a.m.k. hluti ráðsmanna
væri valinn af samtökum launamanna og at-
vinnurekenda. Einkar illa færi á að Alþingi og
eða ráðherra veldi svo ráðsmenn til að gegna
öðrum trúnaðarstörfum fyrir sig, ef sú væri
raunin. Athygli hlýtur að vekja að enginn
ráðsmanna virðist sérfróður í meðferð tölu-
legra upplýsinga eða sérstaklega til þess fall-
inn að fást við greiningarvinnu af því tagi.
Enda bera úrskurðir ráðsins [þeir
sem ég hef lesið] þess merki.
Störf Kjararáðs
Í lögum er að finna góðar regl-
ur fyrir Kjararáð að vinna eftir.
Kjararáð skal þannig afla nauð-
synlegra gagna og upplýsinga og
getur krafist skýrslna, munnlegra
og skriflegra af starfsmönnum og
launagreiðendum þeirra sem
heyra undir Kjararáð. Skulu þeir
m.a. veita upplýsingar um auka-
störf og hlunnindi sem störfunum
fylgja. Kjararáð getur kvatt sérfróða menn til
starfa í þágu ráðsins og er þannig ekki háð
fjármálaráðuneytinu í þeim efnum; eða á ekki
að vera. Að framansögðu má ráða að Kjararáði
ber að leggja tölulegt mat á hlunnindi. Hlunn-
indin geta verið ærin í formi launa í veik-
indum, slysabóta, réttar til launa í námi,
starfsöryggis o.s.frv., en ekki síst ríkulegs eft-
irlaunaréttar. Skavankar á störfum eru að
sínu leyti andstaða við hlunnindi og þurfa
einnig mats við. (Ótryggt starfsumhverfi þing-
manna og ráðherra til dæmis). En sérhvern lið
af framgreindu tagi þarf að meta til verðs í
hverju og einu tilfelli. Slík möt hef ég ekki rek-
ist á við mína eftirgrennslan. – Hvers vegna
leggja samtök launamanna ekki fram þessar
tölur? Er ekki þörf á því í höfrungahlaupinu?
Úrskurðir Kjararáðs
Það kom mér á óvart við lestur úrskurða
ráðsins hversu einsleitir og afskaplega grunnir
þeir eru. Formúlan er einhvern veginn svona:
Embættismaður sendir bréf og harmar sinn
hlut. Hann kveður laun sambærilegra aðila
hærri en sín laun og jobbið erfitt og slítandi og
fari álagið versnandi. Og merkilegt nokk þá er
launagreiðandinn sammála [væntanlega ráðu-
neytisstjórinn í fjármálaráðuneytinu]. – Í
löngu höfrungahlaupi getur ýmislegt komið
upp síðar. Mér virðist að ekki fari fram nokk-
urt hefðbundið mat né samanburður til að
komast að tölulegri niðurstöðu í þessum úr-
skurðum. Ég held að hér þurfi að gera brag-
arbót. Annars er hætt við að vinstrisinnaðir
popúlistar sem eru á hverju strái átti sig á
vanköntunum. Þá er hætt við að pendúllinn
sveiflist hart í gagnstæða átt. Er ekki bara
best að þessir hlutir séu í réttu og hóflegu
fari?
Dæmi um villur
Við úrlausnir sínar skal Kjararáð gæta inn-
byrðis samræmis í starfskjörum þeirra sem
það ákveður kjörin og að þau séu á hverjum
tíma í samræmi við laun[akjör] í þjóðfélaginu
hjá þeim sem sambærilegir geta talist með til-
liti til starfa og ábyrgðar. Allt það sem ég taldi
upp hér að framan varpar ljósi á hvað þarf að
taka inn í þennan samanburð. Annað er hel-
bert fúsk. Síðan kemur undarlegt ákvæði um
að við ákvörðun sína skuli Kjararáð gæta þess
að föst laun fyrir dagvinnu annarra en forseta
Íslands verði ekki hærri en föst laun forsætis-
ráðherra. Hver skyldi nú hafa orðað þetta en-
demis ákvæði? Það er í hróplegri andstöðu við
lögin að öðru leyti. Dagvinnulaun skipta engu
máli þegar launakjör eru borin saman; ekki
nokkru einasta máli. Það veit hvert manns-
barn.
Réttsýnir þingmenn í þeim flokkum þar sem
mannsbragur er almennt á fólki (Sjálfstæð-
isflokki, Framsókn, VG og Bjartri framtíð),
takið ykkur tak og gjör rétt, eins og fyrr var
sagt. Og það strax!
Störf Kjararáðs
Eftir Einar S. Hálfdánarson
» Þó nokkur umfjöllun hefur
verið um úrskurði Kjara-
ráðs að undanförnu. Alla jafna
er umfjöllun af því tagi ekki
merkileg hér á Íslandi.
Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður og löggiltur
endurskoðandi.
Það getur verið vandlifað í ver-
öldinni. Stundum eru misvitrir
stjórnmálamenn verðlaunaðir
fyrir alvarlegt aðgerðaleysi sem í
raun ætti að refsa þeim fyrir.
Fyrir nokkrum árum fékk
meirihluti borgarstjórnar þá
flugu í höfuðið að bjarga heim-
inum með „þéttingu byggðar“ í
Reykjavík. Þessi krossferð hefur
haft ýmislegt í för með sér:
„Þétting“ dregur úr
uppbyggingu
„Þéttingin“ hefur dregið mjög úr uppbygg-
ingu nýrrar íbúðabyggðar í Reykjavík á síð-
ustu árum. Í heila öld fór Reykjavík fyrir örri
þéttbýlismyndun þjóðarinnar, oft við þröngan
kost og erfiðar aðstæður. Nú, á mesta vel-
ferðarskeiði Íslandssögunnar, er þessi upp-
bygging ekki svipur hjá sjón. Uppsafnaður
íbúðaskortur í höfuðborginni er nú um 5.000
íbúðir og er þá ekki tekið mið af nauðsynlegri
náttúrulegri fjölgun sem er a.m.k. 1.500-1.800
íbúðir á ári.
„Þétting“ hækkar leigu- og íbúðaverð
„Þéttingin“ hefur hækkað mjög mikið hvort
tveggja, leiguverð og íbúðaverð, af tveimur
meginástæðum: Skorturinn sjálfur eykur mjög
eftirspurnina og hækkar þannig verðið, en
verðið hækkar einnig mikið vegna þess að
borgaryfirvöld leyfa ekki byggingar á landi í
eigu borgarinnar sjálfrar, heldur einungis á
mjög dýru landi, vestan Elliðaáa, í eigu fjár-
sterkra aðila, banka og sjóða. Á sama tíma hef-
ur því lóðaverð nýrra íbúða hækkað gríðarlega
sem hlutfall af íbúðaverði. Við þessar aðstæður
á ungt fólk sífellt erfiðara með að stofna heimili
í Reykjavík en flytur þess í stað á aðra þétt-
býlisstaði á suðvesturhorninu.
„Þétting“ veldur dreifingu
og skattahækkun
„Þéttingin“ hefur því breyst í andhverfu
sína og dreifir nú byggð meira en nokkru
sinni fyrr á svæðinu frá Akranesi til Selfoss
og Reykjanesbæjar. Ungt fólk flýr borgina og
ekur margfalda fyrri leið til og frá vinnu.
Síðast en ekki síst hefur þessi glórulausa
„þéttingardreifing“ haft í för með sér auknar
álögur og skattbyrði á borgarbúa. Gegndarlaus
hækkun lóðarverðs í borginni endurspeglast í
stöðugt hærra fasteignamati sem skilar sér í
hærri fasteignasköttum. Fasteignamatið hefur
hækkað langt umfram eðlilega
verðlagsþróun og um næstu ára-
mót þegar nýtt fasteignamat
hefur tekið gildi verður með-
alhækkun fasteignamatsins í
Reykjavík 17,2%. Öll þessi
langavitleysa sem á endanum
bítur í skottið á sjálfri sér er
auðvitað ekkert annað en svika-
mylla gagnvart borgarbúum.
Sjálfstæðismenn vilja
lækka fasteignaskatta
Fulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins í borgarráði fluttu tillögu í
byrjun júnímánaðar sl. um að
miðað skuli við að Reykjavíkurborg leggi
lægri skattprósentu en nú er í gildi á nýtt og
hærra fasteignamat til að draga úr síaukinni
skattbyrði. Reykjavíkurborg á ekki að hagn-
ast á þessari þróun á kostnað íbúðaeigenda.
Tillögunni var vísað til fjárhagsáætl-
unargerðar. Það á hins vegar eftir að koma í
ljós hvort núverandi meirihluti sjái sóma sinn
í því að vera ekki að hagnast á skattaokri sem
er tilkomið vegna slóðaskapar þeirra sjálfra
við að leyfa eðlilega uppbyggingu íbúða-
byggðar í borginni.
Hér er það sem endranær, að vilji er allt
sem þarf. Það hafa sjálfstæðismenn sýnt í
verki. Fyrir borgarstjórnarkosningarnar árið
2006 lýsti Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, oddviti
Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn, því yfir,
að ef Sjálfstæðisflokkurinn yrði í meirihluta
eftir kosningarnar vorið 2006 myndi hann
beita sér fyrir því að fasteignaskattur á íbúð-
arhúsnæði yrði lækkaður um 25% á kjör-
tímabilinu 2006-2010. Strax árið 2007 var fast-
eignaskattur á íbúðarhúsnæði lækkaður um
10%.“
Hærri gjöld – verri þjónusta
Höfum það hugfast, að ýmis önnur gjöld
sem borgarbúar greiða, ekki síst fasteig-
eignagjöld, hafa aukið byrðar íbúðaeigenda í
Reykjavík til muna. Auk þess hefur verið sett
á nýtt sorptunnugjald, og þá hefur verið sett
á stórfurðulegt 15 m fjarlægðargjald á sorp-
tunnur. Þar að auki voru lóðagjöldin hækkuð
verulega fyrir nokkrum árum. Á sama tíma
hefur þjónustan við borgarbúa dregist saman
á öllum sviðum, þjónusta við eldri borgara,
við grasslátt og umhirðu, hreinsun gatna,
snjómokstur og sorphirðu svo eitthvað sé
nefnt. Ofan á allt þetta leggur svo glórulaus
samgöngustefna síaukinn tímaskatt á vegfar-
endur.
Þessi síaukna og oft á tíðum lævísa skatta-
hækkun á öllum sviðum verður ekki stöðvuð
með núverandi borgarstjórn í brúnni. Næsta
vor ganga Reykvíkingar að kjörborðinu. Þá
verður löngu orðið tímabært að snúa vörn í
framfarasókn, fyrir skattgreiðendur, vegfar-
endur og unga Reykvíkinga sem vilja koma
sér upp heimili í sinni eigin borg.
Skattaokur í skjóli
húsnæðisskorts
Eftir Mörtu
Guðjónsdóttur
» Þessi síaukna og oft á tíðum
lævísa skattahækkun á öll-
um sviðum verður ekki stöðvuð
með núverandi borgarstjórn í
brúnni.
Marta
Guðjónsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi.