Fréttatíminn - 18.02.2017, Síða 20

20 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 18. febrúar 2017
Alda Lóa Leifsdóttir
aldaloa@frettatiminn.is
Sjöfn, ertu ekki sammála mér um að við misstum einhversstaðar tækifærið til þess að stytta vinnu-tímann?“ spyr Drífa vin-
konu sína og samherja í stéttabar-
áttunni. „Það kemur mér alltaf svo
mikið á óvart að fólk geri ekki meiri
kröfur um að stytta vinnutímann.“
„Jú, ég er sammála því, en
vandinn er þessi endalausa krafa
vinnuveitenda að halda grunnlaun-
um niðri, það ég hef alltaf sagt,
þegar ég var að vinna í fiski þá var
það andsk..., já, ég segi það bara,
andskotans bónusinn. Ég segi ekki
að kannski lyfti hann sumum eitt-
hvað áleiðis en hvað enda margir
gigtveikir og heilsulausir? Hvað eru
margar konur búnar að eyðileggja
sig á miðjum aldri á þrældómi í
bónus? Vinnuveitendur leggja ekki
mikla áherslu á að losna við þetta.
Þeim er svo mikið í mun að halda
niðri grunnlaununum, sem á í
sjálfu sér reyndar við allan vinnu-
markaðinn á Íslandi.
300 þúsund í grunnlaun
„Kollegar mínir á Norðurlöndum
skildu aldrei þetta yfirvinnuþref
í íslenskri stéttabaráttu,“ segir
Sjöfn. „Þar voru þeir betur settir
en við, með góð grunnlaun sem
veittu undirstöðuöryggi hjá laun-
þegum.“ Drífa segir að í verkfalli
Starfsgreinasambandsins 2015 hafi
áhersla verið lögð á 300 þúsund
í grunnlaun og sú tala hafi verið
reiknuð samkvæmt umboðsmanni
skuldara. „Það er hræðilegt að við
höfum ekki ennþá náð grunnlaun-
um miðað við hvað það kostar að
lifa. Grunnlaunin eru í kringum
260 þúsund krónur í dag en sam-
kvæmt umboðsmanni skuldara þá
kostar um 350 þúsund að lifa,“ seg-
ir Drífa áhyggjufull.
Fatapeningarnir
„Ég hélt að þetta væri búið,“ segir
Sjöfn. „En fólk er ennþá að vinna
sér til húðar. Það sést á tölunum
hjá sjúkrasjóði; konur með stoð-
kerfavandamál. Sjáðu allt þetta
heilbrigðisstarfsfólk, allt konur
vinnandi vaktavinnu og takandi
aukavaktir til þess að tína eitthvað
til ofan á þessi lágu grunnlaun.“
„Auðvitað á fólk að fá hærra
kaup þegar það vinnur á nóttinni
en einhvernvegin tókst okkur að
eyðileggja þetta. Það eru alltaf
þessi ömurlegu grunnlaun sem
eyðileggja allt. Hjá sjúkraliðum og
hjúkkum og konunum í frystihús-
inu. Í þessi ár sem ég var í þessu,“
segir Sjöfn og á þá við árin sem
hún barðist fyrir betri kjörum, „þá
vorum við að plokka inn eitthvað
ofan á vaktaálagið, pínu hér og
pínu þar.“ „Fatapeningana,“ skýt-
ur Drífa inn í. „Já, einmitt,“ segir
Sjöfn og hristir hausinn. „Smott-
erí hér og þar en grunnlaunin lágu
alltaf þarna eins og eitthvert akkeri
sem mátti ekki snerta við.“
Lucky Strike fuðraði upp
Sjöfn rifjar upp allsherjarverkfallið
1984: „Þá voru allflestir opinberir
starfsmenn í BSRB. Við gátum þá
lokað háskólanum á einum manni.
Dyravörðurinn fór í verkfall og
hann var eini maðurinn sem mátti
opna og loka skólanum. En þessu
var svo bara breytt,“ segir Sjöfn.
„Þetta var verkfall sem lam-
aði samfélagið, eitthvað annað en
núna,“ segir Sjöfn sem var á þess-
um tíma farin að starfa fyrir stéttar-
félagið. „Ég sat hjá Sáttasemjara og
allt orðið nikótínlaust í bænum,
þegar við fengum Lucky Strike sí-
garettur sendar suður frá Kaupfé-
lagi Húnvetninga. Sígaretturnar
voru svo þurrar að ég mátti passa
hreinlega að það kviknaði ekki í
þessu,“ segir Sjöfn og bendir á nef
sitt. „Þá var líka allt bensín búið
og Reykvíkingar keyrðu hringinn
í kringum landið að hamstra bens-
ín.“
Ennþá með kverkatak
„En svona aðgerðir eru úr sögunni,
það verður ekkert allsherjarverk-
fall hjá opinberum starfsmönn-
um af því að þeir eru orðnir miklu
dreifðari í mörg smærri félög. Fólk
hefur verið að semja hvert í sínu
lagi og verkföll hafa verið staðbund-
in. Það eru bara flugumferðarstjór-
ar sem hafa ennþá svona kverka-
tak á atvinnumarkaðnum,“ segir
Drífa og Sjöfn rifjar upp að einu
sinni voru það mjólkurfræðingar
sem settu allt á annan endann
þegar þeir fóru í verkfall. „Þetta
var þannig að maður vaknaði og
fyrsta spurning dagsins snerist um
hvað væri nú að frétta af mjólkur-
fræðingunum,“ segir Sjöfn og hlær.
„Act of god“
Þær eru báðar óánægðar með
hversu lítið fer fyrir sjómannaverk-
fallinu og hversu lítill vilji er til þess
að leysa það. „Horfðir þú á Silfrið?
Það var verið að ræða áfengisfrum-
varpið, þetta er skandall,” segir
Sjöfn og Drífa tekur undir það.
Drífa er áhyggjufull yfir því
hvernig atvinnurekendur í sjó-
mannadeilunni eru að nota ákvæði
í samningnum sér í hag. Þeir segja
fólki upp í vinnslusalnum. „Það
kom okkur í opna skjöldu. Þeir
vitna í ákvæði sem er notað ef það
kemur bruni, skipsskaði náttúru-
hamfarir eða óviðráðanlegar ástæð-
ur. Þá má setja fólk á atvinnuleysis-
bætur strax. En það sem þeir eru að
gera núna er svo hræðilegt vegna
þess að þú situr við samningaborðið
að semja við sjómenn en lætur eins
og þetta sé „Act of god“ og berð
þarafleiðandi enga ábyrgð á þínu
fólki í vinnslusalnum. Af því að
sömu aðilar eiga vinnslusalinn og
útgerðina. Þetta eru þessi stóru hús
að gera víða um land.“
Starfsfólkið með uppreisn
Sjöfn segir að í mörgum tilfellum
séu báðar fyrirvinnur á heimili í
vinnu hjá sama fyrirtækinu. Eig-
inmaðurinn á sjó og eiginkonan í
vinnslunni. Þá eru þau bæði kom-
in í sömu stöðuna, eins og þau séu
bæði í verkfalli. Þannig er þetta tvö-
falt álag á þessu litlu samfélög úti á
landi, hrikalegt tekjutap, búið að
vera í margar vikur og engin lausn
í augsýn. Og svo er starfsfólkinu
kennt um að það sé að gera upp-
reisn, og kennt um þetta ástand en
ekki vinnuveitandanum.“ „Það er
spurning hvort þurfi ekki að setja
inn eitthvert ákvæði um þetta í
vinnulöggjöfina,“ segir Sjöfn sem
er hætt að starfa fyrir stéttarfélögin
og beinir þessu því til Drífu. „Það
Baráttan
endalausa
Það eru mikil forréttindi að fá
að setjast niður með alvöru
baráttukonum sem eru öllum
hnútum kunnugar þegar
kemur að kjörum og réttindum
launafólks. Drífa Snædal fékk sér
Ginger Ale og Sjöfn Ingólfsdóttir
svart kaffi og saman rifjuðu þær
upp verkföll og réttindabaráttu
sem nær yfir hálfa öld.
„Ég var bæði handfljót og
frekar handsterk,“ segir
Sjöfn en ég hætti í akkorði
af því að ég gat ekki staðið
í því að fá meira kaup
en konan sem vann við
hliðina á mér. Hún vann
alveg jafn langan vinnu-
dag og eyddi alveg jafn
miklum kröftum í starfið
og ég.“
„Mér finnst almenn misskipting hafa aukist gríðarlega,“ segir Drífa, „og auðvaldið alltaf vera að herða tökin.“ Sjöfn er þessu
sammála: „Ég held að við höfum misst af tækifærinu til að færa fólkinu ágóðann af framleiðniaukningunni, hún hefur ekki
skilað sér til vinnandi fólks.“ Myndir | Alda Lóa