Fréttatíminn - 25.03.2017, Qupperneq 37

5 LAUGARDAGUR 25. MARS 2017 MATARTÍMINN
500 ársverk sem greinin skapar
15.000 tonn framleidd hér á landi
50 milljón máltíðir sem verða til
24 eldisstöðvar víðsvegar um landið
90% afurðanna eru seld á erlendum mörkuðum
Áætlað er að það skili þjóðarbúinu á bilinu 13-15 milljörðum króna
Um fiskeldi á Íslandi 2016.
Einar K. Guðfinnsson trúir
því að hægt sé að stunda
laxeldi og stangveiði í sátt
og samlyndi hvort við annað.
Fiskeldi er svar við ákalli
um aukna framleiðslu á
matvælum
Landssamtök fiskeldisstöðva eru hagsmunasamtök þeirra sem standa að fiskeldi á Íslandi.
Unnið í samstarfi við
Landssamband fiskeldisstöðva
Fiskeldi hefur verið í mikilli sókn undanfarin misseri og mikil sóknarfæri eru í grein-inni. Einar K. Guðfinnsson
fyrrverandi forseti Alþingis tók
nýlega við sem formaður stjórnar
samtakanna. Þegar Einar er spurður
fyrir hvað samtökin standa er hann
fljótur til svars.
„Þetta eru heildarsamtök þeirra
sem eru í fiskeldi, bæði þeirra aðila
sem eru í sjókvíaeldi og þeirra aðila
sem eru með eldi á landi. Samtök-
in endurspegla býsna breiða
atvinnugrein sem hefur
verið mjög vax-
andi hér á
landi upp á
síðkastið. Við
Íslendingar stöndum
að ýmsu leyti mjög fram-
arlega á þessu sviði. Við erum
t.d. leiðandi í útflutningi og sölu á
bleikju á alþjóðlegum mörkuðum.
Laxeldið er síðan mikill framtíðarat-
vinnuvegur sem hefur verið að ha-
sla sér hér völl og mun vaxa mikið á
næstu árum,“ segir Einar.
En hvað er það sem okkur ber að
varst í fiskeldinu? Getum við lært
eitthvað af Norðmönnum í þessum
efnum?
„Það er nú þannig að það er nán-
ast enginn atvinnugrein á Íslandi
sem er óumdeild. Það hafa staðið
deilur um sjávarútveginn, landbún-
aðinn, iðnaðaruppbyggingu, fjár-
málaþjónustu, smásöluverslunina
og þannig mæti áfram telja. Fisk-
eldið er að því leyti ekki frábrugðið
öðrum atvinnugreinum. Að mínu
mati er langstærsta áskorunin sem
við stöndum frammi fyrir sú sem
lýtur að umhverfisþætti fiskeldisins
og þá sérstaklega sjókvíaeldisins.
Fiskeldismenn vilja gera vel, við vilj-
um vanda okkur. Í laxeldinu höfum
við tekið upp ströngustu norsku
staðla um allan útbúnað og við vilj-
um að greinin lúti ströngu eftirliti
opinberra eftirlitsaðila. Gáum að
því að áður en fiskeldi hefst þurfa
menn að ganga í gegnum langt og
strangt ferli, þar sem lagt er mat
á alla umhverfisþætti. Hafrann-
sóknarstofnun mælir hversu mikið
er hægt er að ala af fiski í einstök-
um fjörðum, þannig að lífríkið verði í
jafnvægi. Framkvæmt er umhverfis-
mat sem heyrir undir Skipulags-
stofnun, Umhverfisstofnun og
Matvælastofnun gefa út rekstrar
og starfsleyfi samkvæmt lögum
og reglum og þeir sem hafa
athugasemdir
við uppbyggingu geta komið á
framfæri athugasemdum á öllum
stigum málsmeðferðarinnar. Þannig
að ljóst er að reglurnar eru skýrar
og strangar. Fiskeldið er ekki bara
vaxandi atvinnugrein á Íslandi held-
ur er hún það í heiminum. Fisk-
eldið er svar við ákalli um aukna
framleiðslu á matvælum. Því miður
er það þannig að þörf mannkyns
fyrir fiskafurðir verður ekki mætt
nema með auknu fiskeldi og þjóðir
heimsins hafa gert sér grein fyrir
því. Það er enginn tilviljun að horft
sé til stóraukins laxeldis í heimin-
um. Laxinn er próteinrík afurð, rík
af omega3 og ýmsum vítamínum
sem líkaminn þarf á að halda. Á
fiskmörkuðum heimsins er áhuga-
vert að sjá að laxinn er stöðugt
að verða meira áberandi. Ég er
nýlega kominn af stórri sjávarút-
vegssýningu í Boston, þar var lax
og laxaafurður mjög áberandi sem
endurspeglar áhuga seljanda jafnt
og neytanda,“ segir Einar.
Það hefur orðið mikil framþróun
í fiskeldi á undanförnum árum, ekki
satt?
„Jú mikil ósköp. Það hafa verið
miklar framfarir í þessum efnum.
Bæði hvað varðar eldisbúnaðinn og
ekki síður við vinnsluna á laxinum
og þar held ég að íslensk fyrirtæki
eigi næsta leik. Við Íslendingar
stöndum framar en aðrar þjóðir
þegar kemur að vinnslu á sjávar-
afurðum. Tækniframfarir hafa verið
orðum þarf til eldisins fólk með
margþættan bakgrunn.
Þessi störf henta bæði konum
og körlum. Fjölbreytni í framboði á
störfum skiptir byggðarlögin gríðar-
legu máli svo þar megi byggðin lifa
dafna og halda áfram að þróast.
Þetta er tvímælalaust einn af
vaxtrarbrddunum í okkar atvinnu-
lífi, uppbyggingin hefur verið hæg
og sígandi, leyfafyrirkomulagið
er strangt. Það tekur langan tíma
frá því að menn hefjast handa við
undirbúning fiskeldis og þar til að
framleiðslan getur farið af stað.
Við munum tvímælalaust sjá frek-
ari vöxt í greininni á næstu árum,“
segir Einar.
Hvað með áhyggjur stangveiði-
manna sem hafa áhyggjur af því
að eldislax geti eyðilagt laxveiðiár
landsins.
Getur þetta tvennt farið saman?
„Ég ber fulla virðingu fyrir
stangveiðimönnum og stangveiði.
Ég tel að við eigum að taka áhyggj-
ur þeirra alvarlega, sem við erum
að gera með því að vera með þann
öruggasta og besta búnað sem völ
er á. Það er líka gert með auknu
eftirliti og vöktun til þess að koma
í veg fyrir að lax sem mögulega
sleppur úr eldiskvíum gangi upp
í laxveiðiárnar. Ég trúi því að það
sé hægt að stunda hvort tveggja í
góðri sátt, annars vegar laxeldi og
hins vegar lax á stöng,“ segir Einar.
leiddar af íslenskum fyrirtækjum.
Við höfum því mikið fram að færa
þegar kemur að vinnslu á afurðun-
um,“ segir Einar.
Senegal-flúra, hvað getur þú sagt
mér um það fiskeldi?
„Það er heitsjávarfiskur sem er
verið að ala hér á Reykjanesinu. Það
hefur
ver-
ið jafn
og góður
vöxtur í því
eldi. Þetta er mjög
eftirsóttur fiskur víða um
heim. Og það er afar áhugavert
að við séum að hasla okkur völl á
þessu sviði. Í fiskeldinu njótum við
jarðhitans sem landið okkar býður
upp á,“ segir Einar.
Hvað með umhverfisþáttin
í fiskeldinu?
„Það er býsna óumdeilt að
kolefnissporið af fiskeldi er frekar
lítið. Það er því hægt að segja að
þetta sé mjög vistvæn framleiðsla.
Það gefur augaleið að við erum að
ala fiskinn í sjónum og það þarf ekki
að beita neinni orku til þess. Það er
þó enginn vara sem er algjörlega án
vistspors. Vistsporið hefur þá helst
komið fram í fóðurgerðinni en á því
sviði hafa verið miklar framfarir,
einfaldlega vegna þess að það er
krafa markaðarins og almennings
og stjórnvalda að minnka vistsporið
á öllum mögulegum sviðum,“ segir
Einar.
Hvar á landinu eru helstu
sóknarfæri til fiskeldis?
„Langstærsti hluti strandlengj-
unnar hér við land hefur verið skil-
greindur þannig að þar megi ekki
fara fram sjókvíaeldi. Hins vegar
hefur það verið heimilt á Vestfjörð-
um og að hluta til á Austfjörðunum.
Það er því ljóst mál að á næstu
árum verður uppbyggingin þar, sem
er jákvætt að því leyti byggðirn-
ar þarna hafa þurft að heyja mikla
varnarbaráttu og fyrir vikið er
þessi uppbygging afar kærkomin
á þessum svæðum. Þessi starf-
semi útheimtir mjög fjölbreytta
flóru starfsfólks. Það þarf bæði
ófaglært starfsfólk og fólk sem hef-
ur fagmenntun, sérhæfða þekkingu
og háskólamenntun með öðrum