Land & synir - 01.04.2002, Qupperneq 12

...................................................
SPEGLASALUR FÉGURÐARINNAR
Hrönn ogÁrni Sveinsbörn ræða um upplifun og aðferðir viðgerð hinnar umdeildu heimildarmyndar “I skóm drekans”
VIÐTÖL: SIGURJÓN BALDUR HAFSTEINSSON
Heimildarmyndin ískóm drekans hefur á síðustu vikum verið ífjölmiðlum vegna lögbanns-
kröfu eigenda fegurðarkeppninnar Ungfrú ísland.is og þátttakenda í keppninni árið 2000. í
kröfunni er þvíhaldið fram að um ólögmætar kvikmyndaupptökur hafi verið að ræða af keppnis-
haldi og þess krafist að myndin verði ekki sýnd opinberlega. Kröfunni var hafnað af sýslumann-
inum í Reykjavík og áfrýjuðu lögbannsbeiðendur til héraðsdóms. Er beðið þeirrar niðurstöðu.
Það þykir nokkuð til tíðinda að heimildarmynd hljóti nokkrum vikum fyrir frumsýningu álíka
athygli og ekkisíst á þessum forsendum. Kvikmyndagerðarmennirnir Hrönn Sveinsdóttir og
bróðir hennar Árni Sveinsson, hafa í fjölmiðlum varist ásökunum á skeleggan hátt og bent á að
með lögbannskröfunni sé verið að vega að grundvallar mannréttindum sem iúta að tjáningar-
frelsi. En myndin er einnig forvitnileg vegna þeirrar sjálfrýnu aðferðar sem Hrönn beitir í mynd-
inni, en hún gerir þátttöku sína í keppninni ungfruisland.is að viðfangsefni og er óhætt að segja
að myndin sé hispurslaus í framsetningu. Sögulega er myndin einnig nýlunda ííslenskri kvik-
myndagerð og verður forvitnilegt að fylgjast með viðbrögðum áhorfenda í kjölfar frumsýningar
hennar þann 26. apríl næstkomandi.
Hrönn Sveinsdóttir-.
Það var hlaupið í þetta. Ég var á sama tíma að
klára heimildarmynd, þar sem ég var að gera
tilraunir með skáldskap, tölvuleiki og hluti sem
höfðu gerst í alvörunni. Ég hafði verið að grúska
í heimildarmyndaforminu í um tvö ár, skoðaði
allskonar myndir og sett fram allskonar hug-
myndir um þetta form s.s. eins og að heimildar-
myndir þyrftu ekki endilega að vera þessi
myndskreytta ritgerð eða einhver sannleikur
eða eitthvað annað. Ég var í raun að gera til-
raunir með að víkka út hugmyndina um heim-
ildarmynd og gerði myndina VANDAMÁL, sem
var hluti af Fín Bjöllu verkefninu. Ég fékk
hugmyndina að myndinni um leið og ég sá
auglýsinguna frá ungfrú Island punktur is. Þá
hugsaði ég; bíddu, þeir eru að auglýsa eftir
stelpum í fegurðarsamkeppni og þær þurfa að
vera á þessum aldri, vera svona og svona, og það
fyrsta sem mér datt í hug var að þetta ætti allt
saman við mig. En ég myndi aldrei taka þátt í
svona keppni! Hvað er það sem fær fólk til þess
að taka þátt í svona keppni? Hvað er svona
eftirsóknarvert við þær? Hvað myndi koma
fyrir mig ef ég færi í þetta? Um leið og ég fór að
hugsa þetta, væri í keppninni á móti fullt af
sætum stelpum, þá vissi ég að ég myndi vekja
upp þennan djöful í sjálfri mér; Ó Guð, þú ert
með svo ljótan rass, og fara eitthvað að
komplexast yfir því. Og mér datt í hug að
kannski væri þetta fín leið til þess að horfast í
augu við það og vera hreinskilin með það hvað
manni í raun og veru finnst, og af hverju manni
ætti að finnst það. Og ekki síst til hvers maður
er að fara í þennan pakka. En svo gerði ég mér
auðvitað grein fýrir því að ég mætti ekki dæma
þetta of hart fyrir fram, því þá yrði myndin
hrokafull skoðun á keppninni og yrði bara
asnaleg fyrst og fremst. Það hvarlaði aldrei að
mér að gera áróðursmynd. Það var miklu frekar
planið að spila með eins og maður hefði engar
fýrir fram hugmyndir og gera hlutina með hvað
opnustum huga. Þá einmitt opnast þessar gáttir
eins og með útlitspælingarnar. Ég byrjaði t.a.m.
á því fýrsta kvöldið, daginn sem ég komst inn í
keppnina, að skoða sjálfa mig í spegli inná baði.
Ég var með myndavélina fyrir framan spegilinn
og ég stóð og horfði í spegilinn í hálf tíma, líkt
og þegar ég var unglingur, og velti því fyrir mér
hvort ég væri sæt eða ekki. Manni fannst oft sem
maður væri ekki sætur og langaði mest til þess
að deyja vegna þess. Og þá gerði maður það oft,
ég leit í spegilinn og hugsaði; bíddu, hvernig er
ég sæt? Er ég sæt svona? Eða svona? Hvernig get
ég verið sætust? Þetta endurtók ég fyrsta
kvöldið mitt í keppninni. Ég verð bara að segja
það fyrir mig að mér finnst það vera eyði-
leggjandi hugarástand. Það verður að ein-
hverskonar maníu, sem eitrar út frá sér hvert
sem maður fer.
Ég hugsaði, þegar mér datt í hug að gera þessa
mynd, að þetta væri eina leiðin til þess að gera
mynd um keppanda í fegurðarsamkeppni. Ég
hefði náttúrulega getað gert þetta með einhvern
annan en það hefði verið miklu erfiðara. Það
var ekki neinn tími til að finna einhvern annan.
Ég var líka forvitin að vita, ef ég myndi sleppa
mér í þetta, hvað myndi eiginlega gerast. Ég
myndi að minnsta kosti treysta mér að vera
hreinskilin við þá sem eru í kringum mig,
hvernig mér myndi líða. Auðvitað vilja allar
stelpur og konur, innst inni, vera sætar
einhverntíman. Það er bara misjafnt hvað þær
eru tilbúnar til þess að viðurkenna það, bæði
fyrir sér og öðrum. Maður gengur í gegnum
þetta þegar maður er unglingur, þá grenjar
maður á hverjum degi yfir því hvað maður sé
ljótur. Svo þroskast nú flestir upp úr því og þá er
það mjög misjafnt hjá fólki hvað það byrgir
þessa löngun langt niðri. Ég vildi alltaf gera
myndina að þessari sjálfsskoðun, á einhverjum
sem væri búin að því að vinna á flestum af
þessum útlitskomplexum sem til eru í heim-
inum. Þegar maður er kona þá eru útlits-
kröfurnar svo miklar og þegar maður er lítill og
barnalegur þá tekur maður kröfúrnar mjög
bókstaflega. Þess vegna var það góður kostur að
fókusera á mig vegna þess að með öðrum þá
hefði það verið erfiðara eftirá, farandi svona
nálægt, að treysta mér fyrir upptökunum. Fyrir
utan það að þá varð myndin að verða persónu-
leg eins og ég sá hana fyrir mér og til þess að
virka. Ég er í raun aldrei að gefa myndavélinni
upplýsingar. Allar upplýsingar sem koma fram
í mýndinni eru samtöl mín við mömmu eða
einhvern annan. Samtölin koma alltaf beint frá
hjartanu. Það er ekki eins og ég snúi mér beint
að vélinni og segi að þetta sé svona og svona, og
að mér líði svona og svona. Þegar ég tók þá
ákvörðun að gera myndina þá hugsaði ég með
mér að þá yrði ég að standa við það. Þó svo að
keppnin sé myndin, þá var sá möguleiki fyrir
hendi að keppnin næði yfirhöndinni og myndin
hefði orðið aukaatriði. Ég var alltaf frekar
stressuð yfir því að ég væri annars vegar að
klúðra myndinni, sem átti alltaf að vera aðal
málið, og hins vegar keppninni sjálfri. Mér datt
því oft í hug á leiðinni, í keppninni sjálfri, og
sérstaklega þegar ég var farin að breytast svona
mikið, hvort ég ætti ekki bara að hætta þessu
öllu saman vegna þess að ég vissi ekki hvort ég
ætti eftir að treysta mér í að sýna það sem ég
hafði tekið upp. Þetta var orðið allt svo
tilfmningalegt.
Ég held að þrátt fyrir þessa aðferðarfræði sem
notuð er í myndinni þá er þetta ekki einvörð-
ungu persónuleg sjálfskoðun. Ég held að þessi
mynd sé sönn að því leiti að hún eigi við um svo
margar konur af minni kynslóð sem myndu
aldrei fara í svona keppni, en það hafa allir lent
í þessari sjálfsskoðun, hvort að þær séu þessi
týpíska fallega kona sem að allir alast upp við að
sé hin fúllkomna kona - og þú átt að verða.
Þegar þú ert lítil þá hugsar þú aldrei “Þegar ég
er orðin stór þá ætla ég að verða 1.50 og frekar
feitlagin kona með gleraugu.” Það hugsa allir
“Ég verð eins og Barbie” - eða þessar konur sem
litið er upp til þegar maður er krakki. Svo
þroskast maður og stækkar og gerir sér grein
fyrir því að lífið snýst um allt annað. En maður
sleppir sér samt út í þessar pælingar. Hversu
langt get ég komist í því að vera þessi sæta,
12 LAND & SYNIR