Land & synir - 01.02.2003, Blaðsíða 9

KVIKMYNDASJÓÐUR - IN MEMORIAM
mynda á kvikmyndahátíðinni í Cannes
Þess var krafist að Islendingar tækju
fullan þátt í kostnaði til jafns við aðra
en slíkt hefði reynst sjóðnum ofviða.
Sökum góðra tengsla Knúts við Klas
Olafson, þáverandi stjórnanda sænsku
kvikmyndastofnunarinnar, fékkst hlut-
deild íslands lækkuð í 1% af kostnaði
eins og svo oft gerist í norrænu sam-
starfi.
Þorsteinn Jónsson tekur við fram-
kvæmdastjórastarfinu 1990. Ári eftir er
aðeins ein mynd frumsýnd. Reyndar
engin önnur en Börn náttúrunnar sem
verður að teljast tímamótamynd í ísl-
enskri kvikmyndasögu, enda varð hún
til þess að koma íslenskri kvikmynda-
gerð “á kortið” í alþjóðlegu samhengi og
þá sérstaklega hvað varðar feril Friðriks
Þórs og fyrirtækis hans, íslensku kvik-
myndasamsteypunnar.
3. HLUTI: ERLEND SAMVINNA EYKST
1992 hefst nýr kafli þar sem þáttur
erlends fjármagns stækkar. Til sögunnar
eru komnir sjóðir á borð við Eurimages
(stofnaður 1989) og Norræna kvik-
myndasjóðinn (stofnaður 1986), sem
skapa svigrúm til samframleiðslu í mun
meira mæli en áður. Bryndís Schram
verður um þetta leyti forstöðumaður
sjóðsins.
1992 er ákveðið tímamótaár því þá
eru sýndar hvorki meira né minna en
sex myndir, þar af helmingurinn eftir
nýja leikstjóra. Tvær þeirra (Veggfóður
og Sódóma Reykjavík) fá ekki aðeins
mikla aðsókn (40.-50.000 manns að
sögn framleiðenda) heldur færa popp-
menningu samtímans inní íslenska
kvikmyndagerð, nokkuð sem ýmsum
þótti tími komin til. Þá styðja Frakkar
og Skandinavar hið metnaðarfulla verk
Kristínar Jóhannesdóttur Svo á jörðu
sem á himni sem var frumsýnd þetta ár.
í kjölfar velgengni Barna náttúrunnar
vex íslensku kvikmyndasamsteypunni
mjög ásmegin og verður nokkurskonar
hryggjarsúla íslenskrar kvikmyndagerð-
ar sem framleiðandi eða meðframleið-
andi meirihluta íslenskra bíómynda.
1995 er annað “sprengjuár” þar sem sjö
myndir eru frumsýndar, þar af fimm
sem Samsteypan kemur að með einum
eða öðrum hætti. En þrátt fyrir mikinn
metnað margra þessara mynda veldur
aðsóknin vonbrigðum. Ári síðar birtist
þó Djöflaeyja Friðriks Þórs og slær svo
hressilega í gegn að leita verður aftur til
upphafsáranna að samanburði (um
80.000 áhorfendur skv. tölum Félags
kvikmyndahúsaeigenda).
Smæð sjóðsins og hið lága styrkhlut-
fall gerir framleiðendum sífellt erfiðara
fyrir, ekki síst gagnvart erlendum fjár-
festum sem undrast hið lága hlutfall
heimafjármögnunar (rúm 20% að
meðaltali).
1996 segir Bryndís Schram af sér eftir
að hafa kvartað yfir skilningsleysi stjórn-
valda á mikilvægi íslenskra kvilcmynda.
Þorfinnur Ómarsson tekur við stöð-
unni. Við næstu úthlutun sjóðsins hefur
framlag ríkisins hækkað um tæplega
70%, eða úr 45 milljónum í 75 milljónir.
Stærstu vilyrðin það árið fara til
Myrkrahöfðingjans í leikstjórn Hrafns
Gunnlaugssonar (38.7 milljónir -
langhæsta vilyrði fram að því) og Engla
alheimsins (26 milljónir) í leikstjórn
Friðriks Þórs Friðrikssonar.
Þrátt fyrir þessa hækkun á framlögum
til sjóðsins er hann áfram smár í sniðum
og styrkhlutfallið hækkar ekki, heldur er
reynt að ýta fleiri verkefnum úr vör.
Þrýstingur kvikmyndagerðarmanna á
stjórnvöld um framtíðarúrbætur eykst
Þessir hafa oftast fengið úr sjóðnum
Eftirtaldir leikstjórar fengu oftast fyrirgreiðslu til framleiðslu
bíómynda á starfstíma Kvikmyndasjóðs. Reiknað er frá
fyrsta ári sem viðkomandi leikstjóri fékk styrk (ath.: óaf-
greidd vilyrði eru einnig reiknuð með):
• Friðrik Þór Friðriksson, átta styrkir (rúmlega annað
hvert ár að meðaltali)
• Hrafn Gunnlaugsson, sjö styrkir (rúmlega þriðja
hvert ár að meðaltali)
• Ágúst Guðmundsson, sex styrkir (tæplega fjórða
hvert ár að meðaltali)
• Guðný Halldórsdóttir, sex styrkir (fjórir ef aðeins eru
talin þau verk sem hún hefur leikstýrt, hin tvö
skrifaði hún handrit að og framleiddi - rúmlega
þriðja hvert ár að meðaltali á hvorn veg sem reiknað
er).
• Þráinn Bertelsson, fimm styrkir (Dalalíf og Löggulíf
munu hafa verið gerðar án styrkja úr sjóðnum -
rúmlega fjórða hvert ár að meðaltali).
Nokkrir aðrir ieikstjórar hafa einnig “þokkaleg meðaltöl”,
t.d.:
• Baltasar Kormákur (annað hvert ár að meðaltali)
• Gísli Snær Erlingsson (þriðja hvert ár að meðaltali)
• Óskar Jónasson (rúmlega þriðja hvert ár að
meðaltali)
• Hilmar Oddsson (fjórða hvert ár að meðaltali)
LAND & SYNIR 9