Fréttablaðið - 24.03.2018, Blaðsíða 12

HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is
Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · HEKLA Reykjanesbæ · BVA Egilsstöðum
www.volkswagen.is
Við látum framtíðina rætast.
Nú eru síðustu forvöð að fá sér Volkswagen rafmagns- eða tengiltvinnbíl á vistvænu tilboði.
Gríptu tækifærið strax í dag og skiptu yfir í rafbíl frá Volkswagen sem gengur fyrir íslenskri orku.
Vistvænt tilboð
2.890.000 kr.
e-up!
Vistvænt tilboð
3.850.000 kr.
Golf GTE
Vistvænt tilboð
3.950.000 kr.
e-Golf
Vistvænt tilboð
3.990.000 kr.
Passat GTE
Lokadagar!
5
á
ra
á
b
yr
g
ð
f
yl
g
ir
f
ó
lk
sb
ílu
m
H
E
K
LU
a
ð
u
p
p
fy
llt
um
á
kv
æ
ð
um
á
b
yr
g
ð
ar
sk
ilm
ál
a.
Þ
á
er
a
ð
f
in
na
á
w
w
w
.h
ek
la
.is
/a
b
yr
g
d
Margt smátt ...
Páskablað Hjálparstarfs
kirkjunnar fylgir
Fréttablaðinu í dag!
vísindi Beinagrindin fannst vafinn
í hvítt klæði í yfirgefnu þorpi, La
Noira, í suðurhluta Atacama í Síle.
Hún var nefnd eftir fundarstaðnum,
Ata. Þetta var árið 2003 en áratugum
áður höfðu íbúar La Noira unnið í
gjöfulum nítrat-námum í grennd við
bæinn.
Beinagrindin var afmynduð og
með einkennilega andlitsdrætti. Hún
var aðeins 15 sentímetrar að lengd,
þó virtust beinin vera úr einstaklingi
sem var mun eldri en hæð hans gaf
til kynna.
Uppruni steingervingsins var á
huldu. Sumir töldu beinagrindina
staðfestingu á að geimverur væru til
og vinsælar heimildarmyndir voru
framleiddar um þessa meintu stað-
festingu fyrir framandi lífi. Núna,
fimmtán árum eftir að Ata fannst,
hafa vísindamenn varpað ljósi á upp-
runa beinagrindarinnar.
Rannsóknarvinnan hófst árið
2012. Þá töldu menn að Ata væri æva-
forn steingervingur en svo reyndist
ekki vera. Vísindamönnunum tókst
að nálgast erfðasýni úr beinmerg
Ötu. Stærð basaparanna gaf til kynna
að beinagrindin væri yngri en 500
ára gömul. Erfðaefnið var raðgreint
en beinagrindin sjálf var gegnumlýst
og færð í sneiðmyndatöku. Niður-
stöðurnar voru birtar á dögunum í
vísindaritinu Genome Research.
Samkvæmt þessum niðurstöðum
var Ata stúlkubarn, ættuð frá Suður-
Ameríku en í erfðamengi hennar
fannst algeng blanda af evrópskum
og suður-amerískum erfðum. Ata
var ótvírætt mennsk. Undarlegt útlit
hennar má, samkvæmt rannsóknar-
niðurstöðunum, útskýra með afar
alvarlegum stökkbreytingum í erfða-
efni hennar.
Ata hafði 11 rifbeinapör, en ekki 12
eins og hjá heilbrigðum einstakling-
um. Líklegt þykir að hún hafi þjáðst
af sjúkdómi sem framkallaði ótíma-
bæran þroska og lokun vaxtarlína í
beinum.
Miklar stökkbreytingar fundust
í erfðum Ötu, nokkrar sem aldr-
ei hafa sést áður, þar á meðal eru
breytingar sem valda meiriháttar
og banvænum heilkennum á borð
við Sensebrenner-heilkenni, sem er
fjölkerfa beinsjúkdómur, og Green-
berg-misvöxt, sem veldur skelfilegri
afmyndun beina á meðan börn eru í
móðurkviði. Nær öruggt þykir að Ata
hafi látist í móðurkviði, eða stuttu
eftir fæðingu.
Vísindamennirnir benda á að
erfitt sé að áætla um orsök stökk-
breytinganna. La Noira, eyðiþorpið
þar sem Ata fannst, var námubær
þar sem grafið var eftir nítrati. Vitað
er að efnið getur haft afar skaðleg
áhrif erfðaefni og þá sérstaklega hjá
fóstrum. Svipfar Ötu, eða þau ein-
kenni sem rekja má til arfgerðar, eru
mörg ný og í niðurlagi sínu hvetja
vísindamennirnir til þess að þessar
stökkbreytingar verði rannsakaðar
frekar, enda gætu þær leitt til nýrra
meðferða við mörgum af erfiðustu
beinsjúkdómum sem fyrirfinnast.
kjartanh@frettabladid.is
Vísindamenn varpa ljósi á örlög Ötu
Fimmtán ára gömul ráðgáta var leyst á dögunum þegar vísindamönnum við Stanford-háskóla í Bandaríkjunum tókst að varpa ljósi á
uppruna beinagrindar sem fannst árið 2003 í Síle. Um stúlkubarn var að ræða sem lést stuttu eftir fæðingu eða í móðurkviði.
Beinagrindin vakti heimsathygli á sínum tíma og töldu margir hana staðfesta tilvist geimvera. FréttaBlaðið/NolaN
2 4 . m a r s 2 0 1 8 L a U G a r d a G U r12 f r é t t i r ∙ f r é t t a B L a ð i ð
2
4
-0
3
-2
0
1
8

0
3
:4
7
F
B
1
4
4
s
_
P
1
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
1
3
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
4
4
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
4
C
-E
F
8
8
1
F
4
C
-E
E
4
C
1
F
4
C
-E
D
1
0
1
F
4
C
-E
B
D
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
9
A

F
B
1
4
4
s
_
2
3
_
3
_
2
0
1
8
C
M
Y
K