Fréttablaðið - 23.05.2018, Blaðsíða 4

Mikið úrval garðsláttuvéla
handknúnar eða með
raf- eða bensínmótor
Garðsláttuvélar
ÞÓR FH
Akureyri:
Baldursnes 8
603 Akureyri
Sími 568-1555
Opnunartími:
Opið alla virka daga
Lokað um helgar
Reykjavík:
Krókháls 16
110 Reykjavík
Sími 568-1500
Vefsíða og
netverslun:
www.thor.is
HEILBRIGÐISMÁL Haldi núverandi
þróun í lýðheilsumálum áfram
næstu árin mun tæplega fjórðungur
mannkyns, eða um 22 prósent, glíma
við offitu árið 2045. Það er aukning
um 14 prósent frá árinu 2017. Þetta
er meginniðurstaða nýrrar rann-
sóknar sem kynnt var á ársþingi Evr-
ópsku offitusamtakanna í gærkvöld.
Rannsóknarhöfundarnir, þeir
Alan Moses og Niels Lund hjá Novo
Nordisk í Danmörku, benda jafn-
framt á að aukning sem þessi í hópi
þeirra sem eru of feitir þýði að einn
af hverjum átta, eða um 12 prósent
heimsbyggðarinnar, muni þjást af
sykursýki 2 innan þrjátíu ára. Til að
koma í veg fyrir að algengi sykursýki
2 fari yfir 10 prósent árið 2045 þurfi
þeim sem þjást af offitu að fækka um
25 prósent fyrir sama tíma.
Rannsóknin byggir á gögnum
frá öllum löndum sem skila upp-
lýsingum í gagnagrunn Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar. Moses
og Lund horfðu til aldurs, BMI-
stuðuls, algengi sykursýki 2 og báru
saman við áætlanir Alþjóðasamtaka
sykursjúkra.
Moses og Lund benda á að átak
gegn offitu og sykursýki muni litlu
skila til skemmri tíma. Hér sé um
langtímaverkefni að ræða.
„Þessar tölur undirstrika þá yfir-
þyrmandi áskorun sem blasir við
heimsbyggðinni með tilliti til offitu
og sykursýki. Um leið og þetta fólk
þarf að mæta miklum áskorunum
vegna heilsu sinnar þá verður fjár-
hagsleg byrði fyrir heilbrigðiskerfi
landanna gífurleg,“ segir Moses.
Moses ítrekar að engin töfra-
lausn sé til. Hvert og eitt land þarf að
byggja aðgerðir sínar út frá félags-,
umhverfis- og genaþáttum. – khn
Fjórðungur heimsbyggðarinnar of feitur árið 2045
Offita verður æ algengari. NORDICPHOTOS/GETTY
DÓMSMÁL Lögmaður segir mögu-
legt að fjöldi ábyrgðarmanna gæti
átt kröfu á Lánasjóð íslenskra
námsmanna á grundvelli dóms
Hæstaréttar sem féll í síðustu viku.
Með dóminum er því slegið föstu
að ábyrgðarmenn vegna viðbótar-
lána beri ekki ábyrgð á fyrri náms-
lánum, heldur einungis þeim hluta
sem greiddur er út eftir að ábyrgðar-
maðurinn gekk í ábyrgð.
„Í þessum tilvikum hefur LÍN
litið svo á að allir ábyrgðarmenn
beri sameiginlega ábyrgð á lánum
námsmannsins, sama á hvaða stigi
lánin voru tekin,“ segir Haukur Örn
Birgisson hæstaréttarlögmaður og
bætir við: „Dómurinn fellst hins
vegar ekki á þessa túlkun LÍN og
kemst að þeirri niðurstöðu að
ábyrgðarmaðurinn beri eingöngu
sjálfskuldarábyrgð á því láni sem
greitt er út eftir að hann gerist
ábyrgðarmaður.“
Aðspurður segir Haukur ekki úti-
loka að Lánasjóðurinn hafi þegar
innheimt kröfur hjá ábyrgðar-
mönnum sem teljast ólögmætar
samkvæmt þessari niðurstöðu.
„Hafi einhverjir ábyrgðarmenn
greitt lán að fullu sem þeir gengust
í ábyrgð fyrir á síðari stigum, án
vitneskju um að þeir beri ekki fulla
ábyrgð, þyrftu þeir að láta kanna
rétt sinn og hvort þeir eigi kröfu
á Lánasjóðinn vegna þessa,“ segir
Haukur.
Hann segir að áhugavert verði
að fylgjast með því hvort Lána-
sjóðurinn bregðist með einhverjum
hætti við niðurstöðu Hæstaréttar;
hvort þeir sem gangast í ábyrgðir
héðan í frá verði látnir undirrita
sjálfskuldarábyrgðarskjöl með víð-
tækari ábyrgð og hvort sjóðurinn
muni jafnvel setja sig í samband
við ábyrgðarmenn til að óska eftir
afturvirkum breytingum á sjálf-
skuldarábyrgðum þeirra.
Hrafnhildur Ásta Þorvaldsdóttir,
framkvæmdastjóri LÍN, segir ekki
standa til að bregðast við með ofan-
greindum hætti. Ábyrgðarmanna-
kerfið hafi að mestu verið lagt af, og
stofnunin óski ekki eftir ábyrgðar-
manni nema í þeim tilvikum þegar
námsmaður er á vanskilaskrá. Hún
segir innheimtu hjá sjóðnum munu
fara eftir niðurstöðu dómsins en af
honum megi draga tvær reglur um
ábyrgðarmenn.
„Þarna kveður Hæstiréttur
alveg skýrt á um að það að ef fyrri
ábyrgðarmaður uppfyllir ekki leng-
ur skilyrði sjóðsins sem ábyrgðar-
maður, til dæmis vegna reglna um
ríkisfang, búsetu eða greiðslugetu
og það er kominn nýr ábyrgðar-
maður í staðinn að kröfu sjóðsins,
þá tekur hann við allri ábyrgð láns-
ins. En þegar um er að ræða nýja
ábyrgð á nýjum lánum, þá ber nýr
ábyrgðarmaður eingöngu ábyrgð á
þeim,“ segir Hrafnhildur og kveður
innheimtuna fara eftir þessu en
ljóst sé að skoða þurfi í hverju tilviki
fyrir sig hver tilurð nýs ábyrgðar-
manns hafi verið.
adalheidur@frettabladid.is
Ábyrgðarmenn námslána gætu
átt kröfu á LÍN eftir nýjan dóm
Lögmaður segir ekki útilokað að LÍN hafi þegar innheimt kröfur sem teljast ólögmætar. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
Ábyrgðarmenn náms-
lána sem greitt hafa lán
sem þeir gengust í ábyrgð
fyrir gætu í tilteknum
tilvikum átt endurkröfu
á LÍN eftir nýfallinn dóm.
Framkvæmdastjóri LÍN
segir dóminn skýran og
að innheimt verði sam-
kvæmt honum.
VÍSINDI Háskóli Íslands býst við um
1.700 erlendum gestum á ráðstefnu
European Academy of Management
(EURAM) sem viðskiptafræðideild
HÍ stendur fyrir dagana 19. til 22.
júní. Ráðstefna EURAM er ein sú
stærsta á sviði viðskiptafræði í Evr-
ópu og stærsta ráðstefna sem haldin
hefur verið á þessu sviði á Íslandi.
Eyþór Ívar Jónsson lektor hefur
ásamt samstarfsfólki borið hitann
og þungann af undirbúningi ráð-
stefnunnar en hann hefur staðið
yfir í tæp tvö ár. Aðstandendur ráð-
stefnunnar áætla að gjaldeyristekjur
af svo stórri ráðstefnu geti numið
um hálfum milljarði króna. – jhh
Fá 1.700 manns
í heimsókn
SJÁVARÚTVEGUR Útgerðarfélagið
Brim þyrfti að losa sig við eignir fari
svo að hluthafar í HB Granda sam-
þykki yfirtökutilboð Guðmundar
Kristjánssonar, forstjóra Brims og
stjórnarformanns HB Granda.
Vefmiðillinn Undercurrent
News greinir frá því að útgerðar-
félagið Ögurvík eða Vinnslustöðin
í Vestmannaeyjum komi helst til
greina. Brim keypti í apríl 34,1 pró-
sents hlut Kristjáns Loftssonar í HB
Granda á um 21,7 milljarða.
Samkvæmt lögum um verðbréfa-
viðskipti verður Brim að leggja fram
yfirtökutilboð til annarra hluthafa
í HB Granda, en það virkjast þegar
hluthafi eignast samtals að minnsta
kosti 30 prósenta atkvæðisrétt í
félagi sem skráð er í Kauphöllinni.
Yfirtökutilboðið rennur út 1. júní.
Brim er búið að tryggja sér fjár-
mögnun frá Landsbankanum upp
á tæpa 22 milljarða en hærri upp-
hæð fæst ekki. Því er ljóst að meira
þarf til til að fjármagna kaupin á HB
Granda, fari svo að hluthafar sam-
þykki yfirtökutilboðið. – dfb
Brim þyrfti að
losa eignir
2 3 . M A Í 2 0 1 8 M I Ð V I K U D A G U R4 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
2
3
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:4
5
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
D
E
-6
E
C
C
1
F
D
E
-6
D
9
0
1
F
D
E
-6
C
5
4
1
F
D
E
-6
B
1
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
5
6
s
_
2
2
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K