Ægir - 01.03.2017, Side 28
28
Árlegu togararalli Hafrannsóknastofnunar lauk síðla marsmánaðar
en rallið er mikilvægur liður í stofnmælingum botnfisktegunda við
landið og leggur, ásamt haustrallinu, grunn að ráðleggingu stofn-
unarinnar um heildarafla komandi fiskveiðiárs. Veigamestu tíðindi
mælinganna eru styrk staða þorskstofnsins, há stofnvísitala og mik-
il meðalþyngd eldri árganga. Stofnvísitala þorsksins er sú hæsta
sem mælst hefur frá upphafi mælinganna árið1985.
Þorskur allt í kringum landið
„Stofnvísitala þorsks hefur
hækkað nær samfellt frá árinu
2007 og mældist nú sú hæsta
frá upphafi rannsóknanna árið
1985. Hækkun vísitölunnar má
einkum rekja til aukins magns af
stórum þorski og í ár var vísitala
allra lengdarflokka stærri en 55
cm yfir meðaltali rannsókna-
tímabilsins. Í ár fékkst mikið af
85-105 cm þorski, en lítið mæld-
ist af 35-55 cm þorski sem rekja
má til lítils árgangs frá 2013.
Árgangar 2014 og 2015
mælast nú nálægt meðaltali í
fjölda. Fyrsta mat á 2016 ár-
gangi bendir til að hann sé lé-
legur. Útbreiðsla þorsks var
meiri en í mörgum fyrri stofn-
mælingum í mars og góður afli
fékkst á stöðvum allt í kringum
landið. Mest fékkst af þorski ut-
arlega á landgrunninu, frá Vík-
urál norður og austur um að
Hvalbakshalla og óvenju mikið
fékkst af þorski við sunnanvert
landið.
Hjá flestum aldurshópum
þorsks yngri en 7 ára var meðal-
þyngd nálægt meðaltali áranna
1996-2017. Mælingarnar í ár og
í fyrra sýna þó að árgangurinn
frá 2015 er sá léttasti frá 1996.
Þorskur 7 ára og eldri mældist
yfir meðalþyngd.
Magn fæðu í þorski var um
og yfir meðallagi og var loðna
lang mikilvægasta bráð þorsks-
ins eins og ávallt á þessum árs-
tíma. Mikið var af loðnu í mög-
um þorsks við suðurströndina
og fyrir norðan land, en minna
en oft áður út af Breiðafirði og
Vestfjörðum. Af annarri fæðu
má helst nefna kolmunna, síld,
rækju og ljósátu,“ segir í saman-
tekt Hafrannsóknastofnunar á
niðurtöðum stofnmælinganna.
Ýsan vex hægt en örugglega
Mælingarnar sýna einnig hækk-
un stofnvísitölu ýsu frá fyrra ári.
Hún hækkaði verulega á árun-
um 2002-2006 í kjölfar góðrar
nýliðunar og aukinnar út-
breiðslu norður fyrir land en fór
síðan lækkandi og mældist lág á
árunum 2010-2016.
„Lengdardreifing ýsunnar
sýnir að 40-55 cm ýsa er undir
meðaltali í fjölda, en stærri ýsa
er yfir meðaltali. Lengdardreif-
ing og aldursgreiningar benda
til að árgangurinn frá 2014 sé
sterkur, en hann kom í kjölfar
sex lélegra árganga. Árgangar
2015 og 2016 mældust undir
meðalstærð.
Ýsan veiddist á landgrunn-
inu allt í kringum landið en
meira fékkst af ýsu fyrir norðan
land en sunnan. Breyting varð á
útbreiðslu ýsunnar fyrir rúmum
áratug, en árin 1985-1999 fékkst
alltaf meira af ýsu við sunnan-
vert landið.
Meðalþyngd ýsu eftir aldri
hefur farið vaxandi á undan-
förnum árum og mældist nú yfir
meðaltali hjá öllum aldurshóp-
um nema þriggja ára. Það er í
samræmi við fyrri niðurstöður
sem sýna að sterkir árgangar
ýsu vaxa hægt. Magn fæðu í
ýsumögum var minna en und-
anfarin ár. Loðna var rúmlega
helmingur af fæðu stærstu
ýsunnar líkt og fyrri ár, en
smærri ýsa étur hlutfallslega
meira af botndýrum svo sem
slöngustjörnum og burstaorm-
um.“
Hæsta vísitala ufsa í áratug
Að sama skapi hækkaði stofn-
vísitala ufsa milli ára og er hærri
en verið hefur í áratug. Hafrann-
sóknastofnun setur þó þann fyr-
irvara hvað ufsann varðar að
stofnvísitala tegundarinnar ráð-
ist oft af miklum afla í stökum
togum og því séu staðalfrávik í
mælingunum há. Svo hafi þó
ekki verið nú og mikið mælst af
50-60 cm ufsa, fimm ára göml-
um, en sá árgangur mældist
einnig stór í togararallinu í fyrra.
Mest fékkst af ufsa fyrir norð-
vestan og sunnanvert landið.
Af öðrum stofnum má nefna
að litlar sveiflur eru á keilu og
löngu. Vísitala löngu hefur verið
há frá árinu 2012 og er enn.
Mest er af keilu 40-65 cm.
Vísitala allra lengdarflokka
steinbíts að 70 cm lengd var
undir meðaltali rannsóknatím-
ans en hann steinbítur fékkst
víða, mest á Vestfjarðamiðum.
Óvenju mikið fékkst nú af stein-
bít á grunnstöðvum við sunnan-
verða Vestfirði.
Hlýrinn í lægð en litli karfi í sókn
„Mikið fékkst af grásleppu í
marsralli á árunum 1985-1990,
en um helmingi minna næstu
tíu árin. Upp úr aldamótum fór
stofnvísitalan hækkandi en
lækkaði síðan aftur til ársins
2013. Vísitala grásleppu hefur
síðan hækkað og mældist nú
svipuð og undanfarin tvö ár.
Stofnvísitala hlýra hækkaði á
árunum 1990-1996 en hefur
lækkað mikið síðan þá. Vísitölur
Stofnvísitala þorsks
nær nýjum hæðum
Meðalhiti sjávar við botn á mismunandi svæðum í marsralli 1990-2016. NV er svæðið frá Látrabjarg að Kögri,
N er svæðið frá Kögri að Gerpi, SA nær frá Gerpi að Hornafirði og S-svæðið er frá Hornafirði vestur um að
Látrabjargi.
B
otn
fisk
a
r