Morgunblaðið - 09.04.2018, Qupperneq 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 9. APRÍL 2018
Snjóbrettamót Margir af færustu snjóbrettamönnum Íslands kepptu við erlenda kappa á snjóbretta- og tónlistarhátíðinni AK Extreme á Akureyri á laugardag. Keppendurnir sýndu góð tilþrif.
Tomas Hrivnak
Enn einum hlýj-
um vetri á norður-
slóðum lýkur með
fréttum af frost-
leysi á sjálfum
norðurpólnum nú í
mars. Hafísþekjan
stefnir í að verða
sú næstminnsta
síðan heildrænt
eftirlit með henni
hófst. Íbúum jarð-
ar gengur of hægt að minnka
árlega losun margra milljarða
tonna af gróðurhúsaloftteg-
undum (GHL). Íslendingar ná
of litlum árangri enn sem kom-
ið er. Minni losun GHL vegna
notkunar kolefniseldsneytis úr
jörð er önnur af aðalmótvægis-
aðgerðum gegn hlýnun lofts-
lagsins. Hin er kolefnisbind-
ing. Hún leysir okkur hér ekki
undan því að minnka losunina
um 40% fyrir 2030, úr um
fimm milljónum tonna á ári í
um þrjár milljónir tonna á ári.
Bindingin bætir einfaldlega
um betur með því að við græð-
um upp auðnir og illa farið
gróðurlendi, endurheimtum
og verndum votlendi og stund-
um skógrækt. Aðgerðir við
bindingu kolefnis eiga að lúta
heildrænu skipulagi. Þær ber
að vinna hratt og á vísinda-
legum grunni. Markmið alls
skógræktargeirans er fjórföld-
un nýræktar á næstu árum
miðað við núverandi nýrækt
en tvöföldun miðað við nýrækt
fyrir hrun. Af þessu hlýst
veruleg binding kolefnis, eins
þótt skógur þeki þá aðeins
2-3% af flatarmáli landsins.
Skógrækt styðst við innlendar
tegundir, enda mynda birki-
skógar aðalskóglendi Íslands,
en líka við erlendar tegundir
til að nýta með sjálfbærum
hagrænum hætti.
Ég lagði fram á
Alþingi, í tilefni
af 100 ára full-
veldi Íslands,
hugmynd um
veglegt átak í
skógrækt til
landgræðslu.
Stakk upp á nýj-
um sjóði, sjálfs-
eignarstofnun
með tilhlýðilegri
stjórnun, stofn-
samningi og
markmiðum. Við getum t.d.
nefnt hann Græðum Ísland
eða Yrkju. Hann væri ígildi
þjóðarátaks með framlögum
ríkis og sveitarfélaga, fyrir-
tækja, stofnana, félaga og al-
mennings. Ágreining milli
stofnana og félaga um áhersl-
ur á einstaka þætti verður að
lina með málamiðlunum. Fyrst
í stað gæti megináhersla verið
á framleiðslu trjáplantna til
gróðursetningar og fræöflun.
Stór samstarfsverkefni stofn-
ana og félaga (sbr. Heklu-
skóga og Þorláksskóga) og efl-
ing Bændaskóga fylgja með.
Um leið verður að efla frekar
landgræðslu, skógrækt og
endurheimt votlendis innan
ramma ríkisfjárlaga. Stofnun
votlendissjóðs að tilstuðlan
áhugafólks vekur líka vonir
um frekari árangur í þeirri
endurheimt.
Eftir Ara
Trausta
Guðmundsson
»Ég lagði fram á
Alþingi, í tilefni
af 100 ára fullveldi
Íslands, hugmynd
um veglegt átak í
skógrækt til land-
græðslu.
Ari Trausti
Guðmundsson
Höfundur er þingmaður VG.
Þjóðarátak
Nú vega ís-
lensk stjórnvöld
í annað sinn á
stuttum tíma í
sama knérunn.
Að þessu sinni
eru kokgleyptar
fullyrðingar
Breta um að
banatilræði með
eiturefnum
gagnvart
rússneskum manni í Eng-
landi sé stjórnvöldum í Rúss-
landi að kenna og að undir-
lagi Vladimírs Pútíns. Nú er
komið á daginn að ekkert er
sannað í þessum efnum.
Auðvitað stekkur ESB á
vagninn og styður Bretland í
von um að Bretar snúi aftur í
hið brothætta Evrópusam-
band. Og Trump fylgir með,
væntanlega í von um að áróð-
urinn minnki heima fyrir um
að hann hafi orðið forseti
Bandaríkjanna út af rúss-
neskum stuðningi í kosninga-
baráttunni.
En það ræð ég af við-
brögðum Guðlaugs Þórs
Þórðarsonar utanríkis-
ráðherra, sem undirrituðum
er hlýtt til, að hann hafi ekki
með öllu gleymt þeim efna-
hagslega skaða sem Ísland
varð fyrir vegna vanhugsaðra
viðbragða Gunnars Braga
Sveinssonar, fyrrverandi
utanríkisráðherra, út af
Úkraínu og deilunni um
Krímskaga.
Guðlaugur Þór virðist vilja
forðast að ganga eins langt
og mörg önnur bandalagsríki
Breta því enginn skal hér
rekinn úr landi.
En svo stígur
utanríkis-
ráðherra okkar
mjög sérstakt
skref og bannar
sjálfum sér, for-
seta Íslands og
mennta- og
menningar-
málaráðherra
að fara á HM í
sumar í Rúss-
landi til að
fylgja eftir
glæsilegum
íþróttasigri strákanna okkar,
þeim merkilegasta í okkar
íþróttasögu.
Þessi ákvörðun minnir á
Jón sterka: „Sástu hvernig
ég tók hann?“ Það eina sem
sannað er í málinu er það að
utanríkisráðherra Bretlands,
Boris Johnson, hefur sagt
ósatt í beinni útsendingu.
Hann sagði að sannað væri
að efnið væri frá Rússlandi.
Nú hefur það verið borið til
baka af vísindastofnunum.
Það á ekki að blanda póli-
tík í íþróttaleika þjóðanna,
þeir eiga að vera hafnir yfir
öll stríð og viðskiptabönn eru
úrelt og við þurfum alls ekki
sem frjáls og fullvalda þjóð
að elta skottið á ESB eða
Bretum sem áður hafa op-
inberað dómgreindarleysi sitt
með setningu hryðjuverka-
laganna alræmdu sem þeir
settu á Ísland og ættu að
vera öllum Íslendingum í
fersku minni.
En Rússar svara Trump og
ESB í sömu mynt; reka emb-
ættismenn úr landi en
skamma Íslendinga eina og
telja þá aftaníossa og varla
fullvalda þjóð. Áðurnefndur
Gunnar Bragi agtaði og talaði
í Úkraínu eins og leiðtogi
ESB, barði sér á brjóst og
dreifði blómum. Fyrir vikið
hafði Ísland hlutfallslega
mestan skaða af við-
skiptabanninu, þá var skellt á
okkur. Afleiðingarnar eru
mældar í milljörðum og sér
ekki enn fyrir endann á af-
leiðingunum.
Vinnubrögð og stefnu-
mörkun haldist í hendur
Svo minnumst við þess að
hér var höndin slöpp og lítið
um viðbrögð þegar Bretarnir
beittu Íslendinga eina
hryðjuverkalögum í hruninu
2008, sem áður er vikið að, og
munaði mjóu að öll viðskipti
lokuðust og landið yrði gjald-
þrota. ESB og Bandaríkin
fylgdu þá einnig Bretum í
níðingsverki gagnvart sak-
lausri þjóð. Sú efnahagsárás
á sér engan samanburð í sögu
NATÓ. Þá minnir mig að
einu þjóðirnar sem sýndu Ís-
landi stuðning hafi verið
Rússland, Pólland og að sjálf-
sögðu frændur okkar í Fær-
eyjum.
Gæti verið að þessi ákvörð-
un Bretanna sé af sama meiði
nú og hryðjuverkaárásin á Ís-
land var? Þeir séu nú eins og
þá að slá sig til riddara heima
fyrir, að þessu sinni vegna
vandræða Theresu May for-
sætisráðherra í Brexit? Í
hruninu hafi það hins vegar
verið kosningabarátta Gord-
ons Browns sem hafi þurft að
hressa upp á?
Ég tel mikilvægt að rík-
isstjórn og Alþingi skoði vel á
nýjan leik verklag okkar í ut-
anríkismálum. Við viljum
vera hlutlaus þjóð og alls
ekki þátttakendur í stríði og
þannig var stefnan fram-
kvæmd hér í áratugi. Hvað
vináttu þjóða varðar þá hafa
Rússar og hin föllnu Sov-
étríki ávallt sýnt okkur
stuðning. Þar minni ég t.d. á
landhelgisbaráttuna sem var
stríð við Bretana.
Einum utanríkisráðherra
tókst fyrir talsverða heppni
að verða hetja í frelsisbaráttu
þjóða. Það var Jón Baldvin
Hannibalsson sem fyrstur
lýsti yfir stuðningi við sjálf-
stæði Eystrasaltsríkjanna.
Það var vel heppnað og svo-
leiðis heppni fellur ekki í
hendur ráðherra nema á
hundrað ára fresti. Jón Bald-
vin kunni að grípa tækifærið
og sýndi vissulega lofsverða
djörfung.
Utanríkisstefnan má ekki
vera hipsumhaps í hendi ein-
stakra ráðherra, sem sumir
hverjir eru hvorki heppnir né
úrræðagóðir. Þegar utanrík-
isstefna þjóðar er annars
vegar þarf að vanda sig.
Stefnan verður að vera skýr
og aðgerðir allar og málflutn-
ingur á okkar forsendum,
ekki annarra.
Eftir Guðna
Ágústsson » Gæti verið að
þessi ákvörðun
Bretanna sé af
sama meiði nú og
hryðjuverkaárásin
á Ísland var? Þeir
séu nú eins og þá að
slá sig til riddara
heima fyrir?
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingis-
maður og ráðherra.
Hvert stefna Íslendingar
í utanríkismálum?