Fréttablaðið - 23.08.2018, Qupperneq 16

Frá því að staða efnahags-mála tók að batna eftir efna-hagshrunið hefur krafan
um að ávinningurinn skili sér í
auknum mæli til alls almennings
með uppbyggingu samfélagslegra
innviða verið hávær. Þó að þeim
ríkisstjórnum sem komu í kjöl-
far endurreisnarstjórnar Jóhönnu
Sigurðardóttur hafi tekist ágætlega
upp við að fylgja eftir endurreisn
efnahagslífsins stóðu eftir óupp-
fylltar væntingar um uppbyggingu
samfélagslegra innviða. Núverandi
ríkisstjórn hefur einsett sér að gera
betur og telur slíka uppbyggingu sitt
forgangsverkefni.
Gott efnahagsástand undanfarin
ár og tekjur sem ríkið hefur fengið á
grundvelli svokallaðra stöðugleika-
samninga hafa gert ríkissjóði kleift
að greiða niður skuldir og styrkt
stöðu hans verulega. Þannig hafa
skuldir ríkissjóðs lækkað um 88
milljarða á undanförnum tólf mán-
uðum. Ríkisstjórnin leggur áherslu á
að þessi sterka staða verði nýtt til að
ráðast í samfélagslega uppbyggingu
sem miðar að því að jafna og bæta
lífsgæði landsmanna. Í þeirri vinnu
hefur ríkisstjórnin þau leiðarljós
að tryggja farsælt efnahagslíf, sam-
félagslegan ávinning og framsækni
í umhverfismálum.
Framar fyrirheitum
Eitt af fyrstu verkum ríkisstjórnar-
innar var að leggja fram fjárlaga-
frumvarp sem tryggði aukin fjár-
framlög upp á 55 milljarða króna
til samfélagslegra verkefna án þess
að það kæmi niður á afkomu ríkis-
sjóðs. Fjárlögunum var síðan fylgt
eftir með fjármálaáætlun til fimm
ára sem Alþingi samþykkti síðast-
liðið vor og felur í sér að framlög til
mikilvægra málaflokka verða aukin
jafnt og þétt til ársins 2023. Samtals
hefur ríkisstjórnin því tryggt að á
sex árum munu árleg framlög til
mikilvægra mála verða aukin um
140 milljarða króna, þar af verða
árleg framlög til heilbrigðismála
um 60 milljörðum hærri en þau
voru árið 2017.
Til þess að setja þessa innspýt-
ingu til samfélagslegra verkefna í
samhengi þá lofuðu þeir stjórn-
málaflokkar sem lengst gengu fyrir
síðustu tvennar kosningar 40-50
milljarða aukningu á fjórum til
fimm árum. Við getum líka horft
á þessa 140 milljarða aukningu í
samhengi við sameiginlegar breyt-
ingartillögur stjórnarandstöðunnar
við fjárlög ársins 2016 sem þóttu á
þeim tíma róttækar en fólu í sér 16
milljarða aukningu. Það þarf því
ekki að deila um að áform ríkis-
stjórnarinnar um samfélagslega
uppbyggingu ganga framar öllum
fyrirheitum sem gefin voru fyrir
síðustu tvennar kosningar.
Bætt opinber þjónusta og
kolefnishlutlaust Ísland
Allir landsmenn eiga að geta treyst
á örugga heilbrigðisþjónustu þegar
eitthvað bjátar á. Styrking heil-
brigðis kerfisins hefur verið for-
gangsmál í hugum landsmanna
þegar viðhorf þeirra hefur verið
kannað til mikilvægustu málaflokk-
anna fyrir kosningar síðustu ára.
Markmið ríkisstjórnarinnar er að
tryggja að fólk geti einfaldlega treyst
því að fá viðeigandi heilbrigðis-
þjónustu þegar á reynir. Þess vegna
hefur ríkisstjórnin ákveðið að auka
framlög til heilbrigðismála um 19%
að raunvirði á næstu fimm árum, til
viðbótar við þá 11% aukningu sem
ákveðin var í fyrstu fjárlögum ríkis-
stjórnarinnar. Mikilvægasta verk-
efnið er að lækka greiðsluþátttöku
sjúklinga á tímabili fjármálaáætl-
unar, þannig að hlutdeild sjúklinga
hérlendis verði sambærileg því sem
gerist á Norðurlöndunum. Þetta er
samkvæmt Alþjóðaheilbrigðis-
stofnuninni ein mikilvægasta jöfn-
unaraðgerð sem hægt er að ráðast í.
Þá hefur núverandi heilbrigðisráð-
herra lagt áherslu á að forgangsraða
í þágu geðheilbrigðismála og heilsu-
gæslunnar um land allt.
Öryggi á þjóðvegum og greiðar
samgöngur eru stórmál fyrir alla
landsmenn. Það hefur legið fyrir
lengi að þörf hefur verið á innspýt-
ingu í samgöngumálin. Eitt af fyrstu
verkefnum núverandi ríkisstjórnar
var að setja strax fjóra milljarða til
viðbótar inn í samgöngumál. Settir
verða 16,5 milljarðar inn í sam-
gönguframkvæmdir til viðbótar
við fyrri áætlanir þannig að fjár-
festingar í þessum geira munu nema
um 124 milljörðum á næstu árum.
Samgönguáætlun verður lögð fram
í haust og þar munu birtast fyrirætl-
anir um úrbætur í samgöngumálum
sem munu nýtast um land allt, bæði
í almenningssamgöngum og vega-
framkvæmdum.
Aukin framlög til menntunar,
bæði framhaldsskóla en ekki
síst háskólastigsins, endurspegla
þann skýra vilja ríkisstjórnarinnar
að horfa til framtíðar og tryggja
atvinnusköpun sem hvílir á hugviti
og þekkingarsköpun. Öll sú upp-
bygging mun skila sér í samfélags-
legum ávinningi fyrir almenning í
landinu og tryggja aukinn jöfnuð.
Sömuleiðis er mikilvægt að
minna á að yfir stendur vinna í
samráði við forsvarsmenn heildar-
samtaka öryrkja um hvernig unnt er
að breyta almannatryggingakerfinu
og bæta kjör öryrkja en gert er ráð
fyrir alls 6 milljörðum til viðbótar í
þann málaflokk í komandi fjárlaga-
frumvarpi.
Styrk stjórn efnahagsmála
og uppbygging samfélagslegra
innviða eru mikilvæg verkefni en
ekki skipta umhverfismálin minna
máli. Ný og framsækin aðgerðaáætl-
un í loftslagsmálum verður kynnt
nú í haust þar sem fyrstu skrefin í átt
að kolefnishlutlausu Íslandi verða
kynnt. Þar verða allir aðilar kallaðir
að borðinu þannig að Ísland geti
skipað sér í hóp framsæknustu ríkja
heims í loftslagsmálum.
Gerum góða stöðu betri fyrir alla
Þegar lykiltölur eru skoðaðar fyrir
Ísland má ljóst vera að ólíkt mörg-
um nágrannalöndum hafa Íslend-
ingar unnið mjög vel úr hruninu og
flestar kennitölur stefna í rétta átt.
Skuldastaða ríkissjóðs fer batnandi,
kaupmáttur hefur aukist verulega
vegna þess að aukin verðbólga hefur
ekki fylgt launahækkunum, ekki
síst vegna hagfelldra ytri aðstæðna.
Ríkisstjórnin hefur þegar gripið til
þeirrar jöfnunaraðgerðar að lækka
kostnað sjúklinga og var því for-
gangsraðað að lækka tannlækna-
kostnað aldraðra og öryrkja með
nýrri gjaldskrá sem tekur gildi á
næstu dögum. Kostnaður sjúklinga
verður lækkaður í skrefum þann-
ig að hann verði í takt við önnur
Norður lönd eða 16,5% í lok tíma-
bils fjármálaáætlunar. Opinber
fjárfesting er á uppleið sem er afar
mikilvægt þegar hægst hefur á hag-
vexti til að tryggja áframhaldandi
velsæld.
Ríkisstjórnin er staðráðin í að
halda áfram á þessari braut. Eitt
mikilvægasta verkefnið á þeirri
leið er gott samstarf stjórnvalda
og vinnumarkaðar. Núverandi
ríkisstjórn hefur þegar haldið tíu
fundi með aðilum vinnumark-
aðarins, forsvarsmönnum Sam-
bands sveitarfélaga og ríkissátta-
semjara þar sem ýmis mál hafa
verið rædd. Sum þeirra hafa þegar
skilað sér í aðgerðum. Þannig voru
atvinnuleysisbætur og greiðslur
úr ábyrgðarsjóði launa hækkaðar
í vor og kjararáð hefur verið lagt
niður eftir ítarlega greinargerð sem
unnin var í samstarfi stjórnvalda og
aðila vinnumarkaðarins. Frekari
aðgerðir eru í undirbúningi og þar
verður hlustað náið eftir óskum
aðila vinnumarkaðarins
Fram undan er endurskoðun
laga um Seðlabankann sem mun
styrkja umgjörð peningastefnunnar.
Sömuleiðis stendur yfir vinna til að
styrkja umgjörð fjármálakerfisins
og síðast en ekki síst er hafin vinna
við hvernig við Íslendingar ætlum
að takast á við tæknibreytingar sem
oft eru kenndar við fjórðu iðnbylt-
inguna og hvernig við getum tryggt
að hugvit og þekkingariðnaður
verði ein af grundvallarstoðunum
fyrir íslenskt efnahagslíf til fram-
tíðar.
Það er þetta mikilvæga jafnvægi
samfélags, umhverfis og efnahags
sem núverandi ríkisstjórn stendur
fyrir. Það er leiðarljós sem mun
verða íslensku samfélagi mikilvægt
til framtíðar og tryggja bætt lífskjör
alls almennings.
Uppbygging fyrir almenning
Katrín
Jakobsdóttir
forsætis­
ráðherra
Ekkert er nýtt undir sólinni,“ segir máltækið og „hvað ungur nemur, gamall temur“
er eitt þeirra. Þegar ég var unglingur
hlustaði maður á hvað fullorðnir
voru að fjalla um sín á milli og hvað
var í fréttum, maður las í það sem
var uppbyggilegt og spennandi, eins
það sem var óhuggulegt og miður
skemmtilegt, jafnvel óhugnan-
legt eins og náttúruhamfarir, stríð
og annað sem ógnaði þeim friði
bæði sálar og samfélagslega sem
maður var uppalinn við. Sennilega
er mín kynslóð uppalin á einum
mestu friðartímum í langan tíma.
Kalda stríðið og kjarnorkuógnin
var mikið í fréttum og sú umræða
skelfdi unglingshjartað. Víetnam-
stríðið, Kúbudeilan, og o.fl. voru í
fréttum. Náttúruhamfarir, eins og
eldgosið í Vestmannaeyjum, eru
mér í fersku minni, þegar íbúarnir
voru fluttir upp á land og allt sem
því fylgdi. Hugleiðingar manns um
tilgang lífsins, gang sólarinnar og
þá staðreynd að lífið hér á jörðinni
væri frekar einstakt komu manni
í opna skjöldu og sú staðreynd að
samspil ýmissa þátta yrði að ganga
upp svo það gæti gengið. Þetta fór
að vekja bæði áhuga og áhyggjur.
Mengun var eitthvað sem við mör-
landinn töluðum um að væri bara
í útlöndum og þeir yrðu að taka til
heima hjá sér, við værum stikkfrí,
eða þannig.
Þessar minningar hafa poppað
mikið upp hjá undirrituðum upp
á síðkastið þegar hlýnun jarðar
er eins og hún er og talin að hluta
til af manna völdum. Ég er frekar
tregur í taumi þegar fullyrðingar
eru annars vegar og hefur það
valdið mér angist í þessari umræðu,
kannski vakið upp sektarkennd, en
vísindin eru nánast sammála og
það hlýtur maður að virða. Eitt er
það sem ég finn í kringum mig en
það eru áhyggjur unga fólksins af
málinu og sú ábyrgðartilfinning
þeirra að vinna úr málinu eins og
mannlegur máttur getur þegar þau
taka við keflinu af okkur fullorðna
fólkinu. Hvort sem nýtt Nóaflóð er
í vændum eða eitthvað annað finnst
mér að tillit til ungu kynslóðarinnar
verði að vera í fyrirrúmi þegar þessi
mál eru rædd.
En að aðgerðum hér á landi, sem
ég veit að við Íslendingar í ljósi sög-
unnar getum framkvæmt þegar við
stöndum saman, í þeirri trú að það
sé öllum til heilla. Þar sem þjóðin
þarf að fá á tilfinninguna er að hafa
trú á verkefninu, þá er enginn vafi í
mínum huga að árangur í minnkun
útblásturs tækja sem brenna jarð-
efna eldsneyti verður hraðari.
Nú er kolefnisgjald á bensíni og
olíu komið á og mun fara hækkandi.
Í svari umhverfisráðherra við einni
af spurningum hve mikið kolefnis-
gjald hefur dregið úr losun gróður-
húsalofttegunda, segir: „Kolefnis-
gjald setur verð á losun koldíoxíðs
og skapar því fjárhagslegan hvata
til þess að draga úr losun og leita
til hreinni lausna.“ Gott og vel, til
að leita hreinni lausna þurfa þær
að vera til taks, en staðreyndin er
að hreinar lausnir eru skammt á
veg komnar og sérstaklega á lands-
byggðinni. Til þess að öll þjóðin hafi
trú á verkefninu verða stjórnvöld að
standa í lappirnar og fá alla með sér
í lið. Unga fólkið sem maður finnur
að er áhyggjufullt yrði glaðara ef
það fyndi að þjóðin stæði saman í
þessum aðgerðum.
Ekkert er nýtt undir sólinni
Sigurður
Páll Jónsson
þingmaður
Miðflokksins
í Norðvestur­
kjördæmi
Í haust munu 128 börn í Reykja-vík ekki fá þau leikskólapláss sem hafði verið lofað. Þá á eftir
að ráða starfsfólk í 84 stöðugildi.
Ástandið er vissulega betra en á
síðasta ári og því ber að fagna. Stað-
reyndin er þó sú að um 9% barna
sem var lofað plássi komast ekki
að. Það er óásættanleg staða. Lík-
lega dugir foreldrum þessara barna
skammt að vita að staðan hafi
batnað.
Foreldrar munu því þurfa að gera
aðrar ráðstafanir, með hjálp vina
og vandamanna eða hreinlega með
því að fresta endurkomu á vinnu-
markað. Hluti þessara barna er hjá
dagforeldrum eða í ungbarnaleik-
skólum ef þau eru það lánsöm að
halda plássum sínum, sem losna þá
ekki fyrir önnur börn sem bíða eftir
að komast að. Foreldrar þeirra þurfa
þá einnig að gera ráðstafanir, mögu-
lega að vera heima við lengur en til
stóð. Í mörgum tilfellum þýðir þetta
umtalsvert tekjutap eða kostnað
við dýrari úrræði. Staðan bitnar því
miður helst á tekjulægri foreldrum.
Jafnréttismál
Rannsóknir sýna að barneignir hafa
jákvæð áhrif á laun karla en nei-
kvæð á laun kvenna. Mæður barna
eru mun lengur frá vinnumarkaði
en karlar eftir barneignir. Konur eru
því, enn sem komið er, mun líklegri
til að vera heima með börnin komist
þau ekki að í dagvistun. Lengri fjar-
vera frá vinnumarkaði hefur einnig
áhrif á starfsframa. Skilvirkt kerfi
dagvistunar er því ekki síst jafnréttis-
mál. Það er því mikilvægur þáttur í
að jafna stöðu karla og kvenna á
vinnumarkaði að Reykvíkingar hafi
greiðan og tímanlegan aðgang að
dagvistun.
Þá má ekki gleyma hversu mikil-
vægt það er fyrir börnin sjálf að
komast tímanlega í leikskóla, fyrsta
skólastigið, að fá þá örvun sem felst
í því að eyða deginum með fagfólki,
hafa aðgang að góðum útisvæðum
og vera innan um börn á sama aldri.
Árangur hefur náðst en það þarf
að gera miklu betur. Það gengur ekki
að 9% barna fái ekki leikskólaplássin
sín, að líf þessara fjölskyldna og
aðstandenda sé í ákveðnu uppnámi.
Að líf þeirra sem bíða eftir plássum
hjá dagforeldrum og í ungbarnaleik-
skólum riðlist líka með þeim afleið-
ingum, meðal annars, að tækifæri
kvenna á vinnumarkaði skerðist.
Þetta er langtímaverkefni sem þarf
samt að vinnast hratt og það þarf að
halda áfram vel á spöðunum. Við
megum aldrei sofa á verðinum.
Börnin 128
Katrín
Atladóttir
borgarfulltrúi
Sjálfstæðis­
flokksins
Gott efnahagsástand undan-
farin ár og tekjur sem ríkið
hefur fengið á grundvelli svo-
kallaðra stöðugleikasamn-
inga hafa gert ríkissjóði kleift
að greiða niður skuldir og
styrkt stöðu hans verulega.
Þá má ekki gleyma hversu
mikilvægt það er fyrir börn-
in sjálf að komast tímanlega
í leikskóla, fyrsta skólastigið,
að fá þá örvun sem felst í því
að eyða deginum með fag-
fólki, hafa aðgang að góðum
útisvæðum og vera innan um
börn á sama aldri.
2 3 . á g ú s t 2 0 1 8 F I M M t U D A g U R16 s k o ð U n ∙ F R É t t A B L A ð I ð
2
3
-0
8
-2
0
1
8

0
4
:3
0
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
A
1
-0
C
A
4
2
0
A
1
-0
B
6
8
2
0
A
1
-0
A
2
C
2
0
A
1
-0
8
F
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
5
6
s
_
2
2
_
8
_
2
0
1
8
C
M
Y
K