Morgunblaðið - 19.06.2018, Qupperneq 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNÍ 2018
JÓN BERGSSON EHF
RAFMAGNSPOTTAR
Við seljum þér betri heilsu og fleiri góðar stundir
og þú færð heitan pott með í kaupunum
Kletthálsi 15 | 110 Reykjavík | Sími 588 8881 | www.jonbergsson.is | jon@jonbergsson.is
40
ÁRA
reynsla
Kia Niro Plug-in Hybrid EX að verðmæti 4.190.777 kr.
100620
Greiðsla upp í bifreið eða íbúð að verðmæti 1.000.000 kr.
100197 112447 130771
Úttekt hjá ferðaskrifstofu eða verslun að verðmæti 100.000 kr.
40
351
954
1084
2190
6846
8685
8968
10329
10684
10687
11069
11909
13012
13015
13615
13656
13790
15107
15791
16114
17136
17189
17422
18290
18952
19497
19929
20303
21317
21789
22306
22444
23958
24707
25561
26170
26181
26697
27002
27423
31069
32138
32557
33214
33257
37868
39195
39863
40391
41148
41228
41769
43791
45667
46321
46675
47136
47811
48381
49228
49900
49991
51379
51589
52001
52264
53958
56658
58469
59049
59544
61714
61715
63120
63234
63313
63637
64468
64567
67038
69338
69635
70387
71592
72052
74533
74643
74898
76853
77639
80307
85047
85731
91004
92449
92516
93273
93447
94468
96264
97596
98551
98906
100922
101673
102157
105517
106207
106925
107296
107588
109488
109958
111012
111849
112727
114233
114717
117084
117126
118513
119390
119762
119868
120138
120551
120884
121875
124615
127697
129055
129796
131773
133773
136525
136891
137983
140908
141600
141763
144552
144645
144678
147630
148376
150589
151152
151520
151798
151916
152419
152919
154183
156429
159543
Bi
rt
án
áb
yr
g›
ar
Úttekt hjá ferðaskrifstofu eða verslun að verðmæti 200.000 kr.
3042
3672
3951
7083
7987
8332
9096
10772
10824
10841
12633
14519
16766
17103
18911
24974
30340
30371
31008
34189
34384
35365
35861
36215
36732
38256
39488
39747
40372
40796
41971
42587
46298
46849
51335
52570
53801
54701
55327
55338
57485
60935
61634
62248
63284
63897
66249
68061
69246
71027
72373
74121
75227
75805
76416
77113
77656
77905
78569
79541
80715
81948
82065
82890
84721
85658
85724
86552
88060
88283
89170
90135
90605
93097
93786
95001
100408
101601
103040
103284
103920
104217
104859
107038
107215
107250
108806
108971
109909
111876
114209
114226
115794
115912
118012
118981
121424
121843
122790
124177
124246
124602
125167
125610
126749
129040
135009
135371
142166
142379
143332
144715
148020
150920
151015
151845
152712
152926
154879
156711
Krabbameinsfélagi› þakkar landsmönnum veittan stu›ning.
Handhafar vinningsmi›a framvísi þeim
á skrifstofu Krabbameinsfélagsins a›
Skógarhlí› 8, sími 540 1900.
Byrja› ver›ur a› grei›a út
vinninga þann 4. júlí nk.
Útdráttur 17. júní 2018
Krabbameinsfélagsins
Sumarhappdrætti
Á því herrans ári 1848
braust út bylting í París.
Byltingin sú lagði
grunninn að þingræði í
Evrópu og réð úrslitum
um stjórnarskrá Íslands
1874. Friðrik sjöundi
Danakonungur afsalaði
sér einveldinu í mars á
því ári, eins og menn
muna, og Jón Sigurðs-
son forseti skrifaði Hugvekju til Ís-
lendinga með einkunnarorðunum:
„Dagur er upp kominn, dynja hana
fjaðrar, mál er vílmögum, að vinna erf-
iði.“ Ritgerð Jóns varð stefnuskrá í
baráttu Íslendinga fyrir stjórnarskrá
og var lögð til grundvallar nefndaráliti
meirihluta stjórnlaganefndar þjóð-
fundarins 1851:
1. Alþingi fái fullt löggjafarvald með
konungi.
2. Alþingi fái fjárveitingarvald, og
Ísland fái sérstakan fjárhag, en greiði
sinn hluta af sameiginlegum kostnaði
alríkisins.
3. Dómsvald í íslenskum málum
verði alinnlent.
4. Framkvæmdarvald verði í hönd-
um íslenskra manna, en þjóðin hafi
sendimann í Danmörku. Sameiginleg
mál verði afgreidd á jafnréttisgrund-
velli.
5. Verslun Íslendinga verði alfrjáls.
6. Funda- og prentfrelsi verði
tryggt.
Á þjóðfundinum buðu Danir Íslend-
ingum hins vegar tvo kosti. Annað
hvort yrði Ísland innlimað í Danmörku
og að öðrum kosti yrði landinu stjórn-
að sem nýlendu. Íslendingar vildu
hvorugan kostinn og vísuðu auðvitað í
Gamla sáttmála en einn-
ig í yfirlýsingu Kristjáns
áttunda um jafnræði Ís-
lendinga við aðra þegna
konungs.
Þjóðfundinum lauk,
eins og frægt er, með því
að fulltrúi konungs,
Trampe greifi, neitaði að
setja málið á dagskrá og
sleit fundi. Hvað gerð-
ist? Af hverju vildi kon-
ungur ekki ræða málin
við Íslendinga eins og
aðra þegna sína? Hví
gerist það, 160 árum síðar, að Ásta
Ragnheiður Jóhannesdóttir, forseti
Alþingis Íslendinga, smeygir sér í stíg-
vél Trampes greifa?
Vitaskuld er þetta flókið mál. Í
fyrsta lagi má nefna að baráttan fyrir
stjórnarskrá var á sínum tíma borin
uppi af Hafnarstúdentum. Íslenskum
embættismönnum þótti nóg um stæri-
læti stúdentanna, sem ætluðu sér for-
ystuhlutverk í þjóðmálabaráttunni.
Magnús Stephensen, konferensráð í
Viðey og valdamesti maðurinn á Ís-
landi, túlkar ágætlega hugarfar ís-
lensku embættismannanna, sem áttu
allt sitt undir einvaldinum, með þess-
um orðum: „Máske eldi það eftir af
fornum Republicanisme, að unglingar
nýskroppnir úr skóla og sem taliter
qualiter kíklast hafa gegnum 1. eða 2.
examen og ætla að fara að læra nokk-
uð til gagns, halda sig borna eða kall-
aða fyrir tímann til Íslands vísinda-
eða stjórnmála taumhalds, án kóngs
köllunar, rétt af sjálfsdáðum.“ Sams-
konar hug ber hin íslenska elíta til
þjóðfundarins 2010 en þó einkum til
fulltrúa hins ráðgefandi stjórnlaga-
þings 2011— þingsins sem samdi nýju
stjórnarskrána í nafni þjóðarinnar,
sbr. lög nr. 90/2010, og þjóðin sam-
þykkti með 67% atkvæða í október
2012 — fyrir að vaða á skítugum skón-
um inn á þeirra „starfs- og fræðasvið“.
Í öðru lagi má nefna áhrif sérhags-
munahópa á ákvarðanir hins opinbera.
Í upphafi 19. aldar var allt úrskurð-
ararvald í íslenskum málum í Kaup-
mannahöfn. Biskup, stiftamtmaður og
amtmenn, hin íslensku háyfirvöld, lutu
ákvörðunum hinna dönsku stjórn-
ardeilda ásamt Hæstarétti, sem var
einnig í Kaupmannahöfn. Hagsmunir
dönsku einokunarkaupmannanna,
sem mergsogið höfðu íslensku þjóðina
öldum saman, voru því í húfi ef hug-
myndir Jóns Sigurðssonar um al-
frjálsa verslun og flutning fram-
kvæmdarvaldsins inn í landið yrðu að
veruleika. Bjarni Thorsteinson, amt-
maður og forseti Alþingis 1845, lýsir
ástandinu svo í upphafi 19. aldar í ævi-
sögu sinni: „Eigi leið langt um áður eg
fullkomlega sannfærðist um, að ís-
lensku málin voru yfirleitt í mesta
glundroða, að reikningarnir lágu aftur
í tímann óendurskoðaðir og óútkljáðir
og að menn jafnvel ekki vissu, hverja
reikninga átti að innsenda, o.s.frv., að
Jensen (skrifstofustjórinn) stjórnaði
upp á sitt eindæmi og réð málunum til
lykta eftir eigin hugþótta og að ís-
lenska kaupmannastéttin (þ.e. hinir
dönsku kaupmenn á Íslandi) gat haft
hann eins og hún vildi, að íslensku
málin voru í sjálfu stjórnarráðinu svo
ókunn og lítilsvirt, að nálega enginn
vildi hlýða á framburð þeirra.“ Með
sjálfstæðisbaráttunni losnuðu Íslend-
ingar við dönsku kaupmennina en
þeirra skarð var strax fyllt af sægreif-
um þessa lands. Því er ekki nóg að
hafa fengið dóms- og framkvæmdar-
valdið inn í landið (en það tókst 1920),
heldur þarf líka að binda hendur þess
eins og nýja stjórnarskráin gerir með
34. greininni: „Stjórnvöld bera, ásamt
þeim sem nýta auðlindirnar, ábyrgð á
vernd þeirra. Stjórnvöld geta á grund-
velli laga veitt leyfi til afnota eða hag-
nýtingar auðlinda eða annarra tak-
markaðra almannagæða, gegn fullu
gjaldi og til tiltekins hóflegs tíma í
senn. Slík leyfi skal veita á jafnræðis-
grundvelli og þau leiða aldrei til eign-
arréttar eða óafturkallanlegs forræðis
yfir auðlindunum.“ Hér nægir að vísa í
umræðu á þingi þegar ríkisstjórn
Katrínar Jakobsdóttur var gerð aftur-
reka með lækkun veiðigjaldsins þenn-
an júnímánuð 2018.
Hefði nýja stjórnarskráin verið full-
gilt eftir þjóðaratkvæðagreiðsluna í
októbermánuði 2012 væri stjórnmála-
stéttin ekki rúin trausti og sundur-
leysið í íslenskum stjórnmálum minna
en nú er raunin.
Þjóðfundurinn
og nýja stjórnarskráin
Eftir Jóhannes
Hraunfjörð
Karlsson
»Hugleiðing um
veiðigjald og nýju
stjórnarskrána.
Jóhannes Hraunfjörð
Karlsson
Höfundur er varamaður í stjórn
Stjórnarskrárfélagsins.
Aðild Vinstri-grænna að ríkisstjórn
með Sjálfstæðisflokknum er orðin
einhver versta pólitíska skákblinda
lýðveldissögunnar. Að horfa upp á
Katrínu Jakobsdóttur, skærustu
stjörnuna á vinstri væng, hrapa
svona af festingunni er þyngra en
tárum taki. Til þess eru vítin að var-
ast og helför fyrirrennara hennar,
Steingríms J. Sigfússonar, til Bruss-
el í Jóhönnustjórninni hefði átt að
duga Katrínu til að reyna ekki að
endurtaka villikattasmölun. Upplagt
tækifæri til stjórnarslita var svo not-
að til að slá skjaldborg um dóms-
málaráðaherrann. Það var dropinn
sem fyllti mælinn, eins og kosninga-
úrslitin bera með sér. Vinstri-græn
nánast þurrkuðust út og leiddu
íhaldið aftur til valda í höfuðborg-
inni. Katrín er því nokkurs konar lif-
andi lík og baklandslaus. Í dagskrár-
lið RÚV, dánarfregnir og jarðar-
farir, má nú með góðum vilja heyra
eftirfarandi:
„Samstarfsflokkur okkar, Vinstri-
hreyfingin – grænt framboð, and-
aðist að morgni síðasta sunnudags
eftir nokkurra mánaða rænuleysi.
Jarðarförin auglýst síðar.
Bláa höndin.“ Ég skora á mun-
aðarleysingjana með hjarta og heila
á réttum stað, þau þingmennina
Rósu Björk Brynjólfsdóttur og
Andrés Inga Jónsson, að leita sér hið
fyrsta skjóls hjá Sósíalistaflokknum.
Um þessi ósköp á vel við vísa afa
míns, Indriða á Fjalli, svohljóðandi:
Eina þá er aldrei frýs
úti á heljar vegi
kringda römmum álnarís
á sér vök hinn feigi.
Indriði á Skjaldfönn.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Dánarfregn
Atvinna