Morgunblaðið - 19.07.2018, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ 2018
Cliff Richardvar og er vin-sæll söngv-
ari, þótt líklegt sé
að aðdáendur hans
séu flestir af eldri
kynslóðinni. Hann
var mjúka hliðin og töluvert
langt frá helstu töffurum unga
fólksins, sem sumir hafa enn
ótrúlega sveiflu, þótt fækki í
hópnum eftir því sem áratug-
unum fjölgar. Um hríð fylgdust
þau að Cliff og sú þekkta hljóm-
sveit The Shadows, sem síðar
kom til Íslands á Listahátíð.
Haft var á orði að Cliff væri
tengdasonurinn sem mæður
margra stúlkna á giftingaraldri
sæju í hillingum.
Árið 2014 kom reiðarslagið í
mynd ótrúlegrar fréttar um að
lögreglan væri að gera húsleit
heima hjá Cliff Richard í Lund-
únum. Söngvarinn var þá 74 ára
gamall og staddur á öðru heimili
sínu í Portúgal. Hann sat þar í
stofu sinni og horfði á sem
þrumu lostinn þegar BBC sló
upp á stórfrétt. Ekki þarf að fjöl-
yrða um það hve söngvaranum
var brugðið. Mátti þakka fyrir að
hann héldi heilsu og jafnvel lífi.
Ferli hans lauk á augabragði.
Þetta var á þeim árum þegar
breska lögreglan var með mikinn
mannskap á sínum snærum við
að rannsaka meinta barnamis-
notkunarhringi, og virtist ein-
beita sér að „grunsamlegum mál-
um“ þar sem frægt fólk kom við
sögu. Lak lögreglan ótt og títt
fréttum af grunsemdum sínum.
Ekkert kom út úr þessum rann-
sóknum annað en tapað opinbert
fé í stórum stíl og eyðilagt mann-
orð manna, sem sumir höfðu áður
verið í miklum metum. Nú er
komið á daginn að lögreglan
studdist í sumum „rannsóknum“
við eina og sömu heimildina, sem
reyndist hafa skáldað upp ásak-
anir sínar. Allmargir yfirmenn í
lögreglunni hafa verið látnir taka
pokann sinn en sumir hinna
„grunuðu“ hurfu úr
þessum heimi áður
en að því kom.
Nýlega var til-
kynnt að hafin væri
umfangsmikil rann-
sókn á „heimildar-
manninum“.
Í dæmi Cliff Richard lak lög-
reglan því í BBC að hún væri að
hefja rannsókn á heimili söngv-
arans. BBC hafði mikið við og
þyrlur á vegum þess og þyrlur á
vegum lögreglunnar sveimuðu
yfir heimili Cliffs, eins og þar
inni fyrir væri fjölmennt lið
glæpamanna vopnað Kalashni-
kov-rifflum.
Ekkert reyndist hæft í þeim
sögusögnum sem lögreglan
byggði á. Yfirmenn hennar kusu
eftir nokkurt þóf að biðja söngv-
arann afsökunar og greiddu hon-
um 400.000 pund (60 milljónir
króna) í miskabætur. BBC neit-
aði hins vegar að biðjast afsök-
unar (!) og vísaði til mikilvægis
málfrelsisins og fór söngvarinn
þá í mál. Í gær tapaði BBC máli
sínu og ádrepa yfirréttardóm-
arans var óvenju harðorð.Var
fyrirtækinu gert að greiða
söngvaranum 200.000 þúsund
pund (30 milljónir króna), sem
eru með hæstu miskabótum sem
dæmdar hafa verið í Bretlandi.
Dómurinn opnar jafnframt á
þann möguleika að söngvaranum
verði bætt hið mikla fjárhagslega
tap hans. BBC gæti áfrýjað þess-
um dómi, en talið er að kostnaður
þess af málarekstrinum stefni
þegar í um 700 milljónir króna.
Málfrelsið er mikilvægt. En
var það í húfi? Hefði eitthvað
fundist í hinni illa grunduðu hús-
leit er öruggt að lögreglan hefði
boðað fréttamannafund og gert
grein fyrir því. Aldrei var því
hætta á að almenningi hefði ekki
verið tryggðar fréttir af raun-
verulegum glæp, þótt hinum
mikla hasar hefði verið sleppt.
Glæpurinn var reyndar til stað-
ar, þótt skúrkarnir væru aðrir.
Lögreglan og BBC
skipulögðu í sam-
ráði atlögu að heim-
ili Cliff Richard}
Mannorðsmorð
fordæmt
Það sá til sólar áþriðjudag í
höfuðborginni.
Borgarbúar fögn-
uðu; þeir gátu loks
notið eins ósvikins
sumardags eftir
regn og kulda það sem af var
sumri.
Eitt af því sem fjöldi fólks
gerði af þessu tilefni var að fara í
Fjölskyldu- og húsdýragarðinn í
Laugardalnum. Þar ríkti sumar-
blíða og mikil gleði, ekki síst
ungu kynslóðarinnar sem kunni
að meta þessa tilbreytingu frá
regngallanum.
Borgaryfirvöldum tókst þó að
skyggja dálítið á gleðina. Eins og
við var að búast á fyrsta, og fram
að þessu eina, raunverulega
sumardegi sumarsins, var fjöldi
fólks í Laugardalnum og þar með
fjöldi bíla. Þetta sáu borgar-
yfirvöld fyrir og stefndu á stað-
inn mannskap sem
sektaði alla þá sem
leyfðu sér að leggja
utan merktra stæða,
jafnvel þó að þeir
væru engum til ama
og ekki fyrir neinum.
Væri þessi framganga borgar-
yfirvalda einsdæmi mætti yppta
öxlum og jafnvel brosa. En þegar
borgaryfirvöld hafa bersýnilega
gefið út þá fyrirskipun að bíla-
stæðasjóður sendi jafnan mann-
skap þegar vænta má mann-
fjölda, svo sem vegna íþrótta-
viðburða, nú eða bara veðurblíðu,
þá fer gamanið að kárna.
Borgaryfirvöld virðast hafa
það að sérstöku markmiði að
hundelta þá sem nota fjöl-
skyldubílinn, þvælast fyrir þeim
sem mest má verða og valda
þeim óþarfa kostnaði. Þetta er
vægast sagt sérkennilegt mark-
mið.
Borgaryfirvöld
ákváðu að fénýta
sumardaginn eina }
Borgarbúar gripnir glóðvolgir
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Í
reglugerð um húsnæði á vinnustöðum
sem birtist í B deild Stjórnartíðinda
nr. 581/1995 segir í 1. tl. 22. gr. „Þar
sem að staðaldri starfa fleiri en 5
karlar og 5 konur skulu salerni og
snyrting fyrir hvort kyn aðgreind.“
Ekkert skortir upp á að reglurnar séu
skýrar. Samt er það svo að nýskipað Mann-
réttinda- og lýðræðisráð Reykjavíkur sam-
þykkti á fyrsta fundi sínum að öll salerni fyr-
ir starfsfólk í stjórnsýsluhúsum
Reykjavíkurborgar yrðu gerð ókyngreind frá
og með haustinu. Sem sagt, aðgreining
kynjanna sbr. 1.tl. 22. gr. reglna um húsnæði
á vinnustöðum er gjörsamlega fótum troðin
með þessari furðulegu samþykkt. Vinnu-
brögðin eru sannarlega ámælisverð svo ekki sé fastar að
orði kveðið. Þau leggja undir sig hausinn og vaða áfram
án þess svo mikið sem skoða þær reglur sem eru í gildi
og varða tiltekið málefni. Hvað þá að kynna sér tilgang-
inn með reglunum.
Valdið í höndum ráðherra
Það liggur ljóst fyrir að þetta forgangsverkefni
Mannréttinda- og lýðræðisráðsins að svipta okkur kon-
ur þeim áunnu og sjálfsögðu mannréttindum að geta
notið aðgreindrar salernisaðstöðu frá körlum er hvorki
fugl né fiskur. Til að svo megi verða þarf ráðherra að
breyta áður nefndri reglugerð. Ég efa stórlega að hann
sjái ástæðu til þess.
Í tilkynningu frá borginni segir m.a um samþykktina:
Með því að hafa salerni öllum opin og sér
klefa þar sem það á við er komið til móts við
þarfir margra hópa eins og trans og intersex
fólks og barna, foreldra fatlaðra barna í
fylgd foreldris af gagnstæðu kyni og einnig
myndu sér klefar nýtast fólki með heilsufars-
vanda eins og t.d. stóma.“
Allt er þetta gott og blessað svo fram-
arlega sem það bitnar ekki á einhverjum
öðrum. Við þekkjum sérmerkt salerni fyrir
fatlaða. Salerni þar sem er að finna góða að-
stöðu fyrir foreldra með ungbörn. Við gerum
þær kröfur að okkur sé ekki mismunað.
Trans og intersex fólk og börn eiga að njóta
sömu réttinda og aðrir en ekki á kostnað
annarra.
Konur pissa ekki standandi
Ég ætla ekki sérstaklega að fara út í forvarnargildið
og öryggissjónarmiðin sem hafa legið því til grundvallar
m.a. að salerni hafa verið kynjaskipt, heldur frekar til
hreinlætissjónarmiða. Meginreglan er sú að almenn-
ingskarlaklósett eru subbulegri en almennings-
kvennaklósett. Ég ætla að reyna að hugsa ekki um flug-
vél og mig í spreng þar, ég veit að þið vitið hvað ég
meina. Hins vegar þar sem ég pissa sitjandi, þá kæri ég
mig hvorki um að stíga í né setjast á, annarra manna
hland þegar ég geng örna minna. Því eru kynjaskipt
salerni svo sannarlega kærkomin fyrir flestar konur.
Inga Sæland
Pistill
Brjóta gildandi rétt
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksinsHægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
BAKSVIÐ
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
Það er búið að vera mikið aðgera í því sem þurfti að geratil þess að hafa allt í lagi hjáPersónuvernd við gildistöku
nýrra persónuverndarlaga. Við erum
að taka yfir nýja vefsíðu og ganga frá
leiðbeiningum sem þurftu að vera til
staðar við gildistökuna,“ segir Helga
Þórisdóttir, forstjóri Persónuverndar.
„Það er vissulega meiri póstur að
berast en vanalegt er að sumri til eftir
að nýju persónuverndarlögin tóku
gildi. Það er meðal annars vegna til-
kynninga á persónuverndarfulltrúum,
sem komnar eru í um 120,“ segir
Helga.
„Til þess að veita sem besta þjón-
ustu bjóðum við upp á símatíma þrisv-
ar í viku eins og verið hefur en vegna
tilkomu nýju laganna opnuðum við um
mánaðamótin þjónustuborð þar sem
fyrirspurnum lítilla og meðalstórra
fyritækja er svarað. Stefnt er að því að
svara þeim innan þriggja til fimm
daga,“ segir Helga.
Austurríki og Finnland
Finnland og Austurríki eru einu
Evrópuríkin sem ákváðu að leggja ekki
sektir á stjórnvöld vegna brota á per-
sónuverndarlögum.
„Í Finnlandi er starfandi um-
boðsmaður Persónuverndar, sem er
hliðstætt embætti og umboðsmaður
Alþingis hér á landi, og því töldu
Finnar ekki þörf á sektarákvæði
gagnvart ríkinu en settu slík ákvæði á
aðra ábyrgðaraðila. Í Austurríki virð-
ist það hafa verið pólitísk ákvörðun að
beita ekki sektarákvæðum á ríkið,
undir því yfirskini að þetta þýddi
færslu á fé úr einum vasa í annan,“
segir Helga, sem bendir á að eðlileg-
ast sé að sömu reglur gildi um vinnslu
persónuupplýsinga hvort sem um op-
inbera aðila eða einkaaðila er að ræða.
Nafnleynd hættuleg
Spurð hvort nýja löggjöfin hafi
áhrif á óskir sýslumanna um ábend-
ingar um óskráða heimagistingu segir
Helga að það liggi fyrir að opinberar
stofnanir ættu ekki að bjóða upp á
nafnlausar ábendingar eins og margir
úrskurðir Persónuverndar hafi kveðið
á um. Ábendingar til sýslumanna
vegna óskráðrar heimagistingar séu
undir nafni og ný löggjöf breyti vænt-
anlega engu.
„Nafnlausar ábendingar eru alltaf
varhugaverðar. Þær geta verið réttar
og geta verið rangar. Þegar fólk kem-
ur fram undir nafni er minni hætta á
að óprúttnir aðilar eða meinfýsni ráði
för,“ segir Helga og bendir á að nafn-
lausar ábendingar sem snúi að barna-
vernd séu þar ekki undanskildar.
Ef nafnleynd teljist brýn nauð-
syn verði að tryggja að hægt sé að
leita til baka að heimildarmanni.
Á að segja frá BRCA?
Helga segir að tryggingarfélög
þurfi að máta starfsemi sína við
breytt persónuverndarlög og meta
hvort þau starfi innan heimilda, hvort
sem um er að ræða líf- og sjúkdóma-
tryggingar eða aðra starfsemi trygg-
ingarfélaganna.
„Það er óheimilt í dag samkvæmt
núgildandi lögum að veita genaupp-
lýsingar. En það þarf ekki nema
meirihlutasamþykkt á Alþingi til þess
að heimila öflun genaupplýsinga,“
segir Helga og veltir upp stöðu þeirra
einstaklinga sem fengið hafa upplýs-
ingar um að þeir séu með BRCA-
genin þegar kemur að því að sækja
um líf- og sjúkdómatryggingar.
Notkun snjalltækja og heilsu-
appa gæti verið varasöm að sögn
Helgu.
„Víða erlendis er farið að
veita afslátt til viðskiptavina trygg-
ingafyrirtækja sem heimila þeim
lesa úr upplýsingum frá snjall-
tækjum. Hvað verður gert við þær
upplýsingar?“
Í persónuvernd þarf
að vanda til verka
Helga Þórisdóttir, forstjóri
Persónuverndar, segir Per-
sónuvernd verða vara við að
fólk sé að nýta rétt sinn til
upplýsinga frá ábyrgðarað-
ilum, en þeir séu samkvæmt
lögunum m.a opinberar stofn-
anir, sveitarfélög og fyrirtæki.
„Frestur ábyrgðaraðila til
að svara er 30 dagar og það
er rétt að benda á að ekki
þarf að senda afrit af slíkum
beiðnum til Persónuverndar.
Ef fram heldur sem horfir
með afrit af beiðnum gætu
pósthólf Persónuverndar fyllst
og tafið fyrir því að hægt sé
að veita svör í öðrum málum,“
segir Helga og bætir við að í
raun þurfi ekki að leita til
Persónuverndar fyrr en
ljóst sé að ábyrgðar-
aðili verði ekki við
beiðni um upplýs-
ingar áður en til-
skilinn frestur sé
liðinn.
Ekki þörf
á afriti
ÞRIGGJA MÁNAÐA FRESTUR
Helga Þórisdóttir
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Persónuvernd Varlega skal fara í birtingu persónuupplýsinga um fólk.