Morgunblaðið - 11.08.2018, Side 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2018
HEILSUNUDDPOTTAR
FRÁ SUNDANCE SPAS
Gæði, þjónusta, ábyrgð - það er Tengi
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 www.tengi.is • tengi@tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15
HEILSUNUDDPOTTAR OG HREINSIEFNI FYRIR HEITA POTTA
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Rauðhólarnir eru um margteinstakt svæði,“ segirÁgúst H. Bjarnasongrasafræðingur. Myndir
sem Eggert Jóhannsson, ljósmynd-
ari Morgunblaðsins, tók af hinni sér-
stæðu gígaþyrpingu sem er í jaðri
Heiðmerkur skammt ofan við borg-
ina hafa vakið mikla athygli. Lit-
brigði jarðar á þessum slóðum eru
einstök og falleg, jafnvel þótt mal-
artekja hafi spillt svæðinu verulega.
Hvellsauð undir
glóandi hrauninu
Það var á stríðsárunum sem
byrjað var að taka rauðamöl úr hól-
unum og var hún
um langt árabil
notuð meðal ann-
ars við gerð
Reykjavíkur-
flugvallar og í
húsgrunna til
dæmis í austur-
hluta borgar-
innar. Svo fór
hins vegar að
fólki varð sér-
staða Rauðhól-
anna ljós og voru þeir friðlýstir árið
1961 og gerðir að 130 ha. fólkvangi
árið 1974.
Gervigígarnir í Rauðhólum
mynduðust fyrir meira en 5.000 árum
þegar Elliðaárhraun rann yfir vot-
lendi og út í vatn sem hvellsauð undir
glóandi hrauninu. Með gufuspreng-
ingum og -gosi mynduðust gjallgíg-
arnir sem margir voru mokaðir út.
Þó eru nokkrir eftir, einkum nyrst á
svæðinu og næst Suðurlandvegi.
Friðunarhugmynd
fékk hörð viðbrögð
Ágúst H. Bjarnason telur það
vera rangt að Rauðhólunum hafi ver-
ið spillt sakir þess að hugtakið nátt-
úruspjöll var ekki komið inn í málið
eða umhverfismál ekki verið komin á
dagskrá. Í því efni heldur Ágúst til
haga þætti föður síns Hákonar
Bjarnasonar sem var skógræktar-
stjóri og gegndi því starfi í 42 ár, það
er frá 1935 til 1977.
„Það var árið 1936 sem fyrst var
rætt um friðland á heiðunum ofan við
Reykjavík og þá voru hugmyndir
manna í Skógræktarfélagi Íslands
þær að Rauðhólarnir yrðu innan
girðingar á svæðinu sem seinna var
nefnt Heiðmörk. Hugmyndir um
vernd Rauðhólanna fengu ekki
hljómgrunn hjá ráðamönnum í
Reykjavík og svo þegar stríðið skall á
og flugvallargerð á vegum Breta
hófst malartekjan. Þarna varð óbæt-
anlegt slys sem skógræktarmenn
hefðu ef til vill afstýrt hefðu þeir
mátt girða svæðið af og vernda,“ seg-
ir Ágúst.
„Faðir minn talaði oft um hve
illa hefði farið í Rauðhólunum og
hver viðbrögðin við hugmyndum um
friðun þeirra hefðu verið hörð. Mikil-
vægt hefði þótt að útvega möl, þetta
mikilvæga byggingarefni, með ódýr-
um hætti og í nágrenni við borgina.
Skammsýnin réði sem er miður.“
Rautt verður blátt
Ekkert í gangvirki náttúrunnar
stendur í stað. Allt breytist með
framvindunni í lífríkinu, ekki síst á
hlýjum sumrum og gróskuríkum. Nú
er svo komið að næsta nágrenni
Rauðhólanna er nánast að kafna í
gróðri svo sumum finnst sennilega að
hálft væri meira en nóg. Lúpínan er
aðgangshörð og hefur breitt mjög úr
sér, svo lítið verður við ráðið. Íbúum í
Norðlingaholti sem gjarnan nýta sér
þessar slóðir til útivistar og göngu-
ferða finnst nóg um og þeirra á meðal
er stundum talað um Bláhóla – sem
er nafngift við hæfi svo langt sem það
nær.
Skammsýnin réði í Rauðhólum
Rauðhólunum mátti þyrma. Gígunum fallegu í ná-
grenni borgarinnar var fórnað fyrir malartekju. Þetta
er á 130 ha. svæði, fólkvangur sem er kjörið útivistar-
svæði og víðfeðmur skógur í grennd.
Morgunblaðið/Eggert
Kvöldsól Sólarljósið breytir svip landsins alltaf og eilíft og himininn yfir Rauðhólum er eins og málverk.
Rauðhólar Þeir sannarlega bera réttnefnið. Flugsýn Horft ofan í sár eftir malartöku í einum gíganna.
Ágúst H.
Bjarnason
Á handverkssýningunni á Hrafnagili
í Eyjarðarsveit sem hófst á
fimmtudag og stendur til sunnu-
dags fékk Erla Svava Sigurðar-
dóttir úr Reykjanesbæ verðlaunin
handverksmaður ársins. Sjálf vinn-
ur Erla úr ull, spinnur úr flóka og
býr til meðal annars teppi og púða
undir merkinu Yarm. Verðlaun voru
veitt fyrir fallegasta sýningarbás
ársins, nýliða ársins og handverks-
mann ársins. Í dómnefnd voru
Bryndís Símonardóttir, Einar Gísla-
son og Sesselja Ingibjörg Barðdal
Reynisdóttir. Þau eru öll úr Eyja-
fjarðarsveit, en þar um slóðir er
handverksmenningin sterk og
margir leggja stund á ýmiss konar
iðju. Þátttakendur í hátíðinni að
þessu sinni eru um 100 talsins.
„Við erum á þjóðlegum nótum
þetta árið, meðal annars í tilefni af
fullveldisafmælinu. Handverk er
þjóðlegt. Því höfum við hvatt gesti
til þess að koma í þjóðbúningum,
hér verður keppt í glímu og svo
gæti ég áfram talið ýmislegt
skemmtilegt sem er á dagskránni,“
segir Eva Björk Óskardóttir, fram-
kvæmdastjóri hátíðarinnar á
Hrafnagili sem nú er haldin í 26.
sinn.
Þjóðlegt handverk sýnt á Hrafnagili í Eyjafirði
Handverksmaður ársins sem
spinnur og býr til teppi og púða
Ljósm/Brynjar Schiöth
Listfengi Erla Svava Sigurðardóttir handverksmaður ársins á sýningarbás.