Morgunblaðið - 20.08.2018, Side 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. ÁGÚST 2018
Næring Eins dauði er annars brauð, segir máltækið og ung maríuerla í Grafarvogi er meðvituð um það, en maríuerlur lifa aðallega á fiðrildum, bjöllum og tvívængjum.
Bogi Þór Arason
Mikil þróun hefur
orðið á yfirborði knatt-
spyrnuvalla síðastliðna
áratugi og er það vel.
Tími malarvalla, sem
lifðu góðu lífi hvað
lengst á Íslandi, er fyr-
ir löngu liðinn undir
lok í Evrópu. Þeirra er
ekki saknað en margir
hér á landi eiga þó enn
minningar af mölinni
sem herti margan ung-
an leikmanninn. En
hvað sem því líður voru malarvellir
ekki kjöraðstæður til að æfa og leika
knattspyrnu. Þvert á móti fór tækni-
þjálfun fyrir ofan garð og neðan og
upp spruttu kynslóðir með litla
knatttækni (með undantekningum
þó). Knattspyrna á náttúrulegu
grasi, svo almenn megi teljast,
spannar þegar marga áratugi á Ís-
landi en tíminn er styttri þegar
kemur að þjálfun ungra leikmanna á
slíku yfirborði. Í kjölfarið urðu mikl-
ar framfarir og gæðin urðu meiri í
íslenskri knattspyrnu en vandamálið
var og er að tímabilið á náttúrulegu
grasi er stutt þegar tekið er mið af
öðrum Evrópulöndum.
Það var mikil gæfa fyrir þróun og
gæði íslenskrar knattspyrnu þegar á
markað kom gervigras til notkunar
fyrir íþróttina. Ekki bara fyrir Ís-
land heldur fyrir knattspyrnu á
köldum svæðum og reyndar líka á
mjög heitum og þurrum svæðum en
það er önnur saga.
Fyrsti gervigrasvöllurinn hér á
landi var tekinn í notkun í Laug-
ardal 1984 og síðan hefur þeim fjölg-
að og gæði gervigrassins hafa tekið
stakkaskiptum. Reyndar er það svo
að snemma kom fram krafa um að
þróa yrði gervigrasið í þá átt að
hreyfingar boltans á yf-
irborðinu líktu sem
mest eftir því sem ger-
ist á náttúrulegu grasi.
Þá kom á markað gervi-
gras sem sérstaklega
var þróað fyrir knatt-
spyrnu og yfirborðið
fékk heitið knatt-
spyrnugras, sem var
gervigras með ífylliefn-
um sem ætti að tryggja
að upplifun leikmanna
og hreyfingar boltans
yrðu að mestu þær
sömu og á náttúrulegu
grasi.
Þróunin hefur verið stöðug og sí-
fellt kemur á markað betra knatt-
spyrnugras sem þjónar íþróttinni vel.
Rétt er að minna sérstaklega á mik-
ilvægi gervigrass þegar kemur að
æfingum og leikjum þegar nátt-
úrulegt gras hefur ekki náð góðum
vexti. Yfirburðirnir eru þá ótvíræðir.
Ekki þarf að fjölyrða um hvernig
knattspyrnugras hefur bylt þjálfun
iðkenda í knatthúsum og hvernig
leikurinn hefur fengið byr sem ásamt
öðru hefur hjálpað til að koma lands-
liðum Íslands í fremstu röð í heim-
inum.
Knattspyrnugras, sérhannað
gervigras með ífylliefnum, er nú lagt
sem yfirborð á æ fleiri keppnisvelli á
Íslandi og það einnig hjá félögum í
efstu deild. Sjálfsagt er að leita slíkr-
ar lausnar þegar um er að ræða erfið
vallarstæði, eins og t.d. þar sem vor-
ar seint hér á landi, sérstaklega þeg-
ar litið er til skipulags KSÍ á keppni í
efstu deildum sem hefjast snemma
vors.
Margir telja að fleiri gervigrasvell-
ir til keppni sé eðlileg og góð þróun
fyrir íslenska knattspyrnu, að gervi-
gras sé gott fyrir leikinn. Orð eins og
betri nýting og lægri kostnaður eru
notuð til að sannfæra yfirvöld sem
tryggja eiga fjármuni til lagningar
gervigrass og rekstrar þess.
En þessi þróun, fjölgun gervi-
grasvalla á efstu stigum íslenskrar
knattspyrnu, getur verið slæm fyrir
íslenska knattspyrnu. Í fyrsta lagi
er og verður gervigras alltaf lausn
til vara ef náttúrulegu grasi verður
ekki við komið og í annan stað mun
það leiða til þess að æ fleiri leikir
fari fram á slitnu gervigrasi, en slíkt
yfirborð er alltaf verulega lakara að
gæðum en náttúrulegt gras í góðum
vexti. Reyndar er besta gervigras á
markaði aldrei sambærilegt góðu
náttúrulegu grasi að gæðum, hvorki
hér á landi né annars staðar í heim-
inum, þegar tilgangurinn er að leika
knattspyrnu og það fallega. Margir
telja að lagning gervigrass tryggi
gæðayfirborð fyrir æfingar og
keppni til margra ára en notkun á
íslenskum gervigrasvöllum leiðir
hins vegar til þess að gæði nýs
gervigrass verða að mestu fyrir
borð borin á nokkrum árum og þar
með þeir eiginleikar sem tryggja
eiga nálgun leiksins við knattspyrnu
á náttúrulegu grasi. Við tekur því
keppni á gervigrasi sem líkist einna
mest teppi, sem skilar allt öðruvísi
leik en við þekkjum á náttúrulegu
grasi.
Skiptir það í reynd einhverju
máli? Til þess að svara þeirri spurn-
ingu verður að líta til knattspyrnu í
Evrópu þar sem íþróttin rís hæst.
Eru knattspyrnuleikir þar, í efstu
deildum, leiknir á gervigrasi? Nei er
svarið. Reyndar hefur gervigrasvöll-
um í efstu deildum fjölgað mjög í
Noregi og Svíþjóð sl. áratug, m.a.
með þeim rökstuðningi að auka þurfi
tekjumöguleika af dýrum leik-
vöngum sem hafa verið endurbættir
fyrir áhorfendur til að mæta kröfum
nútímans. Það er vel þekkt að auð-
veldara er að nýta leikvanga með
gervigrasi undir fleiri viðburði en
knattspyrnuleiki, auk þess sem nýt-
ing gervigrassins fyrir knattspyrnu
á slíkum leikvöngum takmarkast að
mestu við keppni og æfingar meist-
araliðs viðkomandi félags en ekki
notkun margra keppnisliða (flokka)
félagsins til að viðhalda gæðum yfir-
borðsins sem lengst.
Á sama tíma og mikil þróun hefur
orðið í gervigrasi fyrir knattspyrnu-
íþróttina hefur kunnátta í lagningu
valla með náttúrulegu grasi og um-
hirðu þeirra tekið stórstígum fram-
förum. Víða þar sem veðurfar er erf-
itt er nú stuðst við gervigras til
styrkingar á völlum með náttúrulegu
grasi. Þannig verður ending og gæði
náttúrulegs grass enn meiri og þær
framfarir sem slíkt yfirborð leiðir af
sér má augljóslega sjá í vetr-
arleikjum víða í Evrópu. Við bíðum
enn eftir innleiðingu slíkrar lausnar
á Íslandi þó að veðurfar og birta ráði
auðvitað mestu um vöxt grass.
Þekking, ræktun og umhirða nátt-
úrulegs grass á keppnisvöllum hefur
tekið miklum framförum á Íslandi og
er Laugardalsvöllur gott dæmi því
til staðfestingar. Yfirborð vallarins
hefur á undanförnum árum verið
eins og best verður á kosið og þannig
stutt vel við framgang landsliða Ís-
lands. Mótherjar landsliða Íslands
hafa margoft borið lof á yfirborð
vallarins.
En að aðalatriðinu. Bestu leik-
menn og lið í knattspyrnu kjósa
náttúrulegt gras fram yfir gervi-
gras, ekki bara til keppni heldur
líka til æfinga. Knattspyrnumót á
Íslandi eru leikin yfir sumar og
haust þegar náttúrulegt gras er al-
mennt í góðu standi.
Það voru miklar framfarir að fara
af malarvöllum yfir á gervigrasvelli
í knattspyrnu en það er engu að síð-
ur mikill munur á eiginleikum
gervigrasvalla og knattspyrnuvalla
sem lagðir eru náttúrulegu grasi.
Sá munur hefur mikið að segja um
gæði leiksins og einkenni.
Það mun ekki auka gæði knatt-
spyrnuleiksins á Íslandi ef leikir á
efstu stigum flytjast yfir á gervi-
gras í miklum mæli, en það hentar
hins vegar vel til æfinga við ýmsar
aðstæður – og keppni sums staðar,
sérstaklega þar sem veðurskilyrði
eru erfið eða landrými er takmark-
að. Knattspyrnufélög verða að sýna
kjark og halda áfram að leika á
náttúrulegu grasi þar sem að-
stæður eru góðar, eins og víðast
hvar á SV-landi. Nýtt gervigras á
leikvöll á nokkurra ára fresti vegna
mikillar notkunar og slits er vænt-
anlega ekki raunhæf krafa þrátt
fyrir fyrirheit um slíkt (sporin
hræða) og ekki mun það verða
ódýrari kostur fyrir bæjarfélögin
þegar upp er staðið ef tryggja á
gæði sem standast kröfur leiksins á
efstu stigum. Hinn fagri leikur á
glæsta framtíð á Íslandi en þjálfun
og keppni á náttúrulegu grasi þarf
að vera hluti af þeirri framtíð.
Fyrsti kostur fyrir knattspyrnu-
leikinn er og verður náttúrulegt
gras sem yfirborð í keppni þeirra
bestu – vonandi líka á Íslandi.
Geir Þorsteinsson » Fyrsti gervigras-
völlurinn hér á landi
var tekinn í notkun í
Laugardal 1984 og síðan
hefur þeim fjölgað og
gæði gervigrassins hafa
tekið stakkaskiptum.
Geir
Þorsteinsson
Höfundur er áhugamaður um
fallega leikna knattspyrnu.
Hinn fagri leikur