Breiðfirðingur - 01.04.1999, Side 42

40
BREIÐFIRÐINGUR
Þórhalls Bjamarsonar, og dómur hans er á svipuðum nótum og
hjá Þorvaldi, í flestum sveitum er hann „svo hörmulega kom-
inn“, en hjá heimamanninum á Hellnum, Kjartani Þorkelssyni
kveður við svolítið annan tón, sem fyrr getur, að minnsta kosti
um möguleikana sem fyrir hendi voru. En Jón Sigurðsson
(1889-1969) í Ystafelli segir til dæmis um Staðarsveitina að hún
sé ekki þéttbýl og landkostir lítið nytjaðir, fjöldi eyðijarða og
túnin spretti óræktuð, engjar ekki slegnar á stórbýlum þótt nægar
séu, útigangur mikill á búfé, góð skilyrði til ræktunar garða,
túna og engja, landrými ærið, veðrátta mild, varp, silungsveiði
og sjávarafli á vorin.451 Grundarfirði var sveitin ágæt til búnaðar
en mjög var hún afrækt vegna sjósóknar, allur landbúnaður hafð-
ur í hjáverkum og var langt á eftir tímanum, úreltar vinnuaðferð-
ir og verkfæri vantaði. Varla var lögð brú yfir læk, götur þorp-
anna á nesinu ekki vagnfærar, byggingar víðast hvar hrörlegar.
Byggðimar vom afskekktar og verslun var lengi hin versta.46
Það sem Páli Melsteð (1892-1910) sýslum. Snæfellinga
1849-54 „leitst lakast á ... var veðráttan og verzlunin.“ Verslunin
var þó það sem í hans augum „spillti öllu. Hún hélt sýslubúum í
fjarskalegri fátækt og eymd.“ Verslunin þar var „einokun; hún var
því nær öll í eins manns (H.A. Clausens) höndum.“‘
Amór Sigurjónsson (1893-1980) skipar sveitunum á sunn-
anverðu Snæfellsnesi með sveitunum á Mýrum og í Borgar-
firði,47 og telur þýðingu hinna nyrðri byggða á nesinu hafa
minnkað, en áður fyrr hafi þær þótt með betri byggðum lands-
ins,48 sumsstaðar hlunnindi af sjófugli og sel, en lítið þyki til
þeirra hlunninda koma, engjalönd sumsstaðar með ágætum,
víða góðir hagar, gnægð auðbrotins lands til ræktunar, og
undrunarefni hve fátt fólk búi á þessu svæði.49
Náttúrufegurð
Eitt er það sem Snæfellsnes er hvað þekktast fyrir, en það er
fjölbreytileg náttúrufegurð. Þó hefur þessa ekki gætt fyrr en á
1) Endurminningar Páls Melsteðs, 76-77. Kaupm.h. 1912