Breiðfirðingur - 01.04.1999, Page 47

VJÐHORF TIL SNÆFELLS- OG HNAPPADALSSÝSLU
45
framfara, en þar var sums staðar stórkostleg afturför“.78 Hann
segir það undarlegt „að fátæktin skuli vera svo mikil í héruð-
um sem eru eins vel fallin til landbúnaðar eins og beztu sveitir
í öðrum sýslum.“80
Það mun vera staðreynd að menntamönnum sem komu úr
Reykjavík og ekki þekktu til á Snæfellsnesi, brá í brún þegar
þeir komu þangað í fyrsta sinn, sérstaklega menn á öldinni
sem leið. Þórhallur Bjamarson segir í Búnaðarriti árið 1903 af
ferðalagi sínu um Snæfellsnes árið áður, sumarið 1902. „A
Staðastað hitti ég fjölmennan héraðsfund, en dagur var kom-
inn að kveldi og gat ég lítið tal haft af mönnum í það sinn.
Næsta dag kom allmargt til kirkju, og dylst eigi gestsauganu
að „úáran“ er komin í fólkið sjálft“.81
Efalaust hefur fólkið ekki litið sérlega sællega út og verið
illa klætt, og þetta skorið í augu hjá aðkomumanni við fyrstu
sýn. Kjartan Þorkelsson bóndi á Hellnum sendi Þórhalli skýrslu
veturinn eftir og lýsir þar „úáran“ þeirri sem þar þjái fólk og
því helsta sem hann telur að henni valdi, og segir: „En van-
þrifameinin eru mörg, bæði í Breiðuvíkurhreppi og í Staðar-
sveit og má drepa á þetta: Onógur dugnaður, margúreltur
hugsunarháttur, úr sér gengin kynslóð margra orsaka vegna,
afarvond og kúgandi viðskipti, alls engar samgöngur við aðra
landsfjórðunga til skamms tíma og alls ónógar eftir að þær
urðu o.fl., o.fl.“82 Þama kemur fram hjá heimamanni að vand-
inn geti einnig stafað af ytri aðstæðum, aðkomumenn leiddu
hugann lítið að því, og þá ekki síst „afarvond og kúgandi við-
skipti“, en ekki eingöngu af ómennsku og ódugnaði fólks.
Þeir sem mest hafa skrifað um Snæfellinga og kynnt þá
þjóðinni meira en aðrir eru þeir Þórbergur Þórðarson
(1889-1974) og Árni prófastur Þórarinsson (1860-1948) með
afar afdráttarlausum viðhorfum í ævisögu þess síðamefnda
sem Þórbergur skráði. Bókin Hjá vondufólki kom út árið 1947
og var lengi vel mjög viðhorfamótandi gagnvart Snæfelling-
um, en nú orðið mun fyrst og fremst vera litið á þessa ævisögu
sem bókmenntaverk.
Séra Ámi hafði ekki verið lengi í prestakalli sínu eftir að