Morgunblaðið - 05.10.2018, Page 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. OKTÓBER 2018
Rakaskemmdir ogmygla
Rb á Nýsköpunarmiðstöð Íslands
Málstofa um innivist og áhrif raka ogmyglu á vellíðan og heilsu
Nýsköpunarmiðstöð Íslands að Árleyni 8, 112 Reykjavík
Mánudaginn 8. október frá kl. 13 -16
Fundurinn er opinn öllum og aðgangur ókeypis
Skráning á nmi.is/malstofa
Setning
Þorsteinn Ingi Sigfússon, prófessor og forstjóri Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands
Hvað kosta rakaskemmdir marga milljarða á ári fyrir samfélagið?
Ólafur H. Wallevik, prófessor við HR og forstöðumaður Rannsóknarstofu byggingariðnaðarins
á Nýsköpunarmiðstöð Íslands
Loftgæðamælingar við mat á innivist
Alma Dagbjört Ívarsdóttir, verkfræðingur á Mannviti
Indoor air quality and health issues due to moisture and mold
Sverre B. Holøs, yfirverkfræðingur hjá SINTEF í Noregi
Pallborðsumræður
Stjórnandi: Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir og þátttakendur eru:
Björn Marteinsson
Háskóli Íslands
Indriði Níelsson
Verkís
Ríkharður Kristjánsson
EFLA
Kristmann Magnússon
Rb á NMÍ
Einnig verður sérstakt námskeið um áhrif raka á myglu og innivist.
Þriðjudaginn 9. okt frá kl 9 – 12 með Sverre B. Holös frá Sintef.
Aðgangsverð að því námskeiði er 19.000 kr.
Skráningar sendist á margret.th@nmi.is
Þór Steinarsson
thor@mbl.is
„Hrunið, þið munið“ nefnist ráð-
stefna sem Háskóli Íslands stendur
fyrir í dag og á morgun. Meðal við-
burða er málstofa um heilsu og líðan
barna og starfsfólks fjármálafyrir-
tækja og sveitarfélaga í kjölfar efna-
hagshrunsins 2008.
Þar verður fjallað um íslenskar
rannsóknir sem eiga að varpa ljósi á
tengsl milli fjármálahrunsins og
breytingar á heilsu og líðan fólks
sem og samskiptavanda á vinnustöð-
um.
Líðan barna jafnvel betri
Helstu breytur varðandi heilsu og
líðan barna eru á svipuðu róli eða
betri eftir fjármálakreppuna heldur
en fyrir hana og svo virðist sem börn
séu almennt hamingjusamari núna
en á árunum fyrir kreppu segir Geir
Gunnlaugsson, barnalæknir og pró-
fessor á félagsvísindasviði Háskóla
Íslands.
Geir hefur ásamt samstarfsfólki
sínu borið saman nokkra tugi þátta
eða þjónustuvísa sem hægt er að
nota til að bera saman heilbrigðis-
þjónustu milli mismunandi landa og
ára. Hann notaði þá til að meta heilsu
og líðan barna í kjölfar fjármála-
kreppunnar og áhrif hennar á heil-
brigðisþjónustu.
Samkvæmt opinberum gögnum
bæði frá Íslandi og OECD-löndunum
kemur Ísland vel út í flestum þessara
þátta og segir Geir að áhrifin á klass-
íska þætti sem notaðir eru til að meta
heilbrigðisþjónustu og árangur
hennar séu ótrúlega litlir og að heil-
brigðiskerfið hafi staðist það álag
sem fylgdi niðurskurði á árunum eft-
ir hrun.
„[Heilsa og líðan barna] hefur að
minnsta kosti ekki versnað eins og
maður hefði reiknað með en hún gæti
hafa batnað. Þetta er mjög athygl-
isvert. Ég veit að á þessum tíma var
mikið verið að huga að börnum og
það sem er kallað veikburða hópum
eins og atvinnulausum, öryrkjum og
barnafjölskyldum. Okkur tókst á
margan hátt vel að halda utan um þá
þjónustu og að
reyna að verja
hana þrátt fyrir
niðurskurð í kerf-
inu sem allir
fundu fyrir,“ seg-
ir Geir í samtali
við Morgun-
blaðið.
Sem dæmi
nefnir Geir töl-
fræði um ung-
barnadauða og meðgöngur á síðustu
10 árum.
„Fyrsti og mikilvægasti þátturinn
í öllum greiningum á heilsu barna er
ungbarnadauði. Hann hefur minnk-
að á hverju ári og hélt því áfram eftir
hrun. Það er ekki sjálfgefið, hann
hækkaði til dæmis í Grikklandi. Það
er afrek út af fyrir sig,“ segir hann.
Greining hans sýnir einnig að fæð-
ingar léttbura, barna sem fæðast
undir 2.500 grömmum, og lítil fæð-
ingarþyngd hafi aukist hlutfallslega
á árunum eftir 2008 og að það megi
mögulega rekja til streitu í samfélag-
inu. Þrátt fyrir það hafi fæðingar-
tíðni náð hámarki árið 2009 og að
konur hafi almennt fengið jafn mikla
þjónustu fyrir og eftir hrun.
Geir tekur þó fram að þrátt fyrir
að heilbrigðisþjónustan í landinu hafi
staðið af sér álag vegna hrunsins
hingað til sé ekki sjálfgefið að hún
geri það til lengri tíma. Því sé mikil-
vægt að vera stöðugt á varðbergi í
þessum málum.
Samskipti á vinnustöðum
Neikvæðir samskiptaþættir meðal
starfsfólks sveitarfélaga í landinu
hafa aukist hlutfallslega á árunum
eftir hrun. Hjördís Sigursteinsdóttir,
dósent við viðskipta- og raunvísinda-
deild Háskólans á Akureyri, hefur í 5
ár rannsakað samskipti milli tæplega
þrjú þúsund einstaklinga sem starfa
fyrir ýmis sveitarfélög um allt land.
Niðurstaða rannsóknarinnar er sú
að oftar var greint frá neikvæðum
samskiptaþáttum; einelti, kynferðis-
legri og kynbundinni áreitni, hótun-
um og líkamlegu ofbeldi á árunum
eftir hrun. Hjördís tengir það við
slæm áhrif fjármálakreppunnar á
starfsumhverfi svo sem niður-
skurðaraðgerðir sem höfðu áhrif á
áhyggjur og líðan fólks.
„Ég get ekki fullyrt að það [and-
legt og líkamlegt ofbeldi] hafi aukist
en hins vegar eru fleiri og fleiri sem
segja frá því þannig að hlutfallið
hækkar og hækkar,“ segir hún í sam-
tali við Morgunblaðið.
Þá segir hún áhugavert að skoða
hverjir gerendurnir séu. Þegar kem-
ur að einelti og áreitni séu það oftar
stjórnendur eða samstarfsaðilar en
utanaðkomandi aðilar sem séu lík-
legir til að beita hótunum eða líkam-
legu ofbeldi. Það séu til dæmis börn í
grunnskólum eða foreldrar þeirra.
Álag í fjármálafyrirtækjum
Vanlíðan meðal starfsmanna
banka og fjármálafyrirtækja jókst
mikið eftir hrun með auknu vinnuá-
lagi, aukinni óvissu um atvinnuör-
yggi og miklum breytingum í starf-
semi þessara stofnana.
Þetta sýnir könnun sem Ásta
Snorradóttir, lektor við félagsráð-
gjafadeild Háskóla Íslands, gerði í
samstarfi við Vinnueftirlitið og Sam-
tök starfsfólks í fjármálafyrir-
tækjum.
Þá kom í ljós að í mörgum tilvikum
var vanlíðan meðal starfsfólks fjár-
málafyrirtækja sambærileg eða
meiri heldur en meðal þeirra sem
höfðu misst starf sitt vegna fjármála-
kreppunnar.
„Þó að það sé betra að halda starf-
inu sínu og hafa fastar tekjur þá þarf
alltaf að hugsa um að vinnuumhverf-
ið sé gott og styðji við fólk þannig að
því líði vel í vinnunni,“ segir Ásta í
samtali við Morgunblaðið.
Málstofan hefst klukkan 15.00 í
dag og fer fram í stofu 220 í aðal-
byggingu Háskóla Íslands.
Áhrif fjármálahrunsins á heilsu
 Heilbrigðiskerfið stóðst álagið sem fylgdi hruninu  Vanlíðan starfsmanna fjármálafyrirtækja jókst
mikið eftir hrun  Starfsfólk sveitarfélaga tilkynnir hlutfallslega meira um andlegt og líkamlegt ofbeldi
Ásta
Snorradóttir
Hjördís
Sigursteinsdóttir
Geir
Gunnlaugsson
Áformað er hjá Veðurstofu Íslands
að endurnýja svonefndar veðursjár,
sem eru á Keflavíkurflugvelli og á
Miðfelli á Fljótsdalsheiði austur á
landi. Sú endurnýjun kostar um 270
millj. kr. og myndu þær stofnanir
sem þjóna fluginu greiða þann
kostnað. Veðursjár eru radarar sem
t.d. geta greint tegund og magn úr-
komu úr langri fjarlægð. Eru þetta
afar mikilvæg tæki við rannsóknir
og eftirlit. Telur Veðurstofan nauð-
synlegt að byggja upp net með alls
sex veðursjám, sem settar yrðu upp
í áföngum og dreifðar um landið.
Veðurstofan undirbýr nú útboðs-
gögn vegna endurnýjunar á veður-
sjám í Keflavík og á Miðfelli. Vilji
manna stendur hins vegar til að
hafa með í kaupunum þriðju veður-
sjána, en áætla má að gripurinn
kosti kominn á staðinn um 200
milljónir króna. Einn af stöðunum
sem koma til greina fyrir þriðju
veðursjána í þessum áfanga er
Grímsey. Þaðan megi vakta veðr-
áttu betur á norðanverðu landinu
og á víðfeðmu hafsvæði norður af
landinu, svo sem vegna norður-
slóðarannsókna og umferðar far-
þegaskipa. Þá nýtast veðursjár vel
til að fylgjast með dreifingu ösku í
eldgosum. Vegna fyrirhugaðra
kaupa á þessu þriðja tæki hefur
verið óskað eftir fjárveitingu úr
ríkissjóði.
Vakta norðrið
úr Grímsey
 Veðurstofan vill net með sex veður-
sjám  Flugmálayfirvöld borga tvær
Morgunblaðið/Golli
Grímsey Veðursjá sem þar yrði komið fyrir myndi kosta um 200 millj. kr.