Morgunblaðið - 03.11.2018, Side 24

24 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. NÓVEMBER 2018
20%
afsláttur
af hreinsun/
þvotti á
gluggatjöldum
út nóvember
Traust og góð þjónusta í 65 ár
Álfabakka 12, 109 Reykjavík • s 557 2400 • www.bjorg.is • Opið virka daga kl. 8-18
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Skoðanakannanir í Bandaríkjunum benda til
þess að mikill munur sé á fylgi repúblikana og
demókrata meðal hvítra kjósenda eftir kyni og
menntun. Hvítar, háskólamenntaðar konur eru
miklu líklegri til að styðja demókrata en repú-
blikana. Hvítir karlmenn án háskólamenntunar
eru á hinn bóginn enn líklegri til að kjósa repú-
blikana en demókrata. Þessi mikli fylgismunur
endurspeglar gagngerar breytingar sem hafa
orðið á baklandi flokkanna tveggja. Repúblik-
anar eru orðnir flokkur iðnverkamanna í verk-
smiðjubæjum en demókratar njóta nú meiri
stuðnings meðal menntafólks og íbúa borganna.
Alls eru hvítir kjósendur um 70% þeirra sem
eru á kjörskrá í Bandaríkjunum. Þeir sem eru
með háskólagráðu eru nú líklegri en áður til að
styðja demókrata en repúblikanar hafa aukið
mjög fylgi sitt meðal þeirra sem hafa ekki lokið
háskólanámi.
Hvítar, háskólamenntaðar konur og hvítir
karlmenn án háskólamenntunar eru um 40%
kjósendanna og munurinn á fylgi flokkanna í
hópunum tveimur er mjög mikill, skv. nýlegri
könnun The Wall Street Journal og NBC-sjón-
varpsins. Hún bendir til þess að stuðningurinn
við demókrata meðal háskólamenntuðu
kvennanna sé 33 prósentustigum meiri en við
repúblikana. Munurinn er enn meiri þegar litið
er til hvítra karlmanna án háskólamenntunar
því að fylgi repúblikana meðal þeirra er 42 pró-
sentustigum meira en demókrata. The Wall
Street Journal segir að munurinn á fylgi flokk-
anna eftir kyni og menntun hafi aldrei verið
jafnmikill frá 1994 þegar blaðið byrjaði að birta
slíkar kannanir.
„Þetta er kynjamunur á sterum,“ hefur
fréttaveitan Reuters eftir Celindu Lake, sem
vinnur úr niðurstöðum skoðanakannana fyrir
demókrata.
Munurinn á fylgi flokkanna eftir kyni hefur
verið mestur í forsetakosningum. Stuðningur-
inn við forsetaefni demókrata hefur alltaf verið
meiri meðal kvenna en karlmanna frá árinu
1980 þegar Ronald Reagan var kjörinn forseti.
Fylgi repúblikana hefur hins vegar alltaf verið
meira en demókrata meðal karlmanna á síðustu
38 árum.
Hefur breytt kosningabaráttunni
Munurinn á fylgi flokkanna eftir menntun er
minni á meðal kjósenda sem eru ekki hvítir.
Stuðningurinn við demókrata hefur verið mjög
mikill á meðal þeirra. Hvítir, háskólamenntaðir
karlmenn voru eitt sinn dyggasti kjósendahópur
repúblikana en hneigjast núna til að sveiflast
milli flokkanna og meirihluti þeirra hefur verið á
bandi demókrata í könnunum sem gerðar hafa
verið síðasta árið.
Fréttaskýrendur The Wall Street Journal
segja að sá mikli munur sem mælst hefur á fylgi
flokkanna meðal hvítra, háskólamenntaðra
kvenna og hvítra karlmanna án háskólamennt-
unar sé nýmæli í bandarískum stjórnmálum og
hafi gerbreytt því hvernig demókratar og repú-
blikanar hagi baráttu sinni fyrir kosningar. Báð-
ir flokkarnir hafi átt raunhæfa möguleika á að fá
þessa kjósendahópa á sitt band síðustu áratugi
en svo sé ekki lengur. Þingmannsefni demó-
krata leggi því meiri áherslu en áður á stefnu-
mál sem njóti mikils stuðnings meðal
kvennanna, svo sem umbætur í menntamálum,
sjúkratryggingar og herta byssulöggjöf. Fram-
bjóðendur repúblikana leggi hins vegar meiri
áherslu á efnahagsmál og aðgerðir til að binda
enda á ólöglegan innflutning fólks til Bandaríkj-
anna. Þessi áhersla endurspeglar sjónarmið
margra hvítu karlmannanna sem eru líklegri en
konur til að styðja stefnu Donalds Trumps for-
seta. Mikið fylgi hans meðal þeirra skýrist með-
al annars af því að efnahagslægðin eftir fjár-
málakreppuna 2008 kom hart niður á þeim sem
eru án háskólamenntunar og þeir hafa ekki enn
notið góðs af efnahagsbatanum sem hófst í for-
setatíð Baracks Obama. Rauntekjur karlmanna
án háskólamenntunar voru lægri á síðasta ári en
2008.
Iðnverkamenn á bandi repúblikana
Stuðningurinn við repúblikana meðal iðn-
verkamanna hefur stóraukist á kostnað demó-
krata frá árinu 1992 þegar Bill Clinton var kjör-
inn forseti Bandaríkjanna.
Árið 1992 voru iðnverkamenn að minnsta
kosti 25% af vinnuaflinu í alls 860 sýslum og
Clinton fékk meirihluta atkvæða í 49% þeirra. Í
kosningunum fyrir tveimur árum voru aðeins
320 sýslur með svo hátt hlutfall iðnverkamanna
og Donald Trump fékk meirihluta atkvæða í
95% þeirra.
Svipuð þróun hefur orðið í kosningum til full-
trúadeildar Bandaríkjaþings í tuttugu kjör-
dæmum þar sem iðnframleiðslan er mest. Eftir
kosningarnar árið 1992 voru demókratar með
þingsæti 15 þessara kjördæma en repúblikanar
eru nú með öll sætin tuttugu.
Á sama tíma hefur hlutfall iðnverkamanna af
vinnuaflinu í Bandaríkjunum minnkað úr 15,4%
í 8,5%. Iðnframleiðslan hefur að miklu leyti
færst frá stóru borgunum yfir í útborgir eða bæi
við helstu þjóðvegina frá Michigan, Minnesota
og Wisconsin um Ohio og til Karólínuríkjanna
tveggja í suðri. Iðnframleiðslan snarminnkaði í
norðausturríkjum Bandaríkjanna þar sem
demókratar hafa verið öflugir, meðal annars
Massachusetts og Connecticut, samkvæmt
rannsókn hugveitunnar The Brookings Insti-
tute í Washington. Margir iðnverkamannanna í
nýju verksmiðjunum í útborgunum hafa hneigst
til að styðja stefnu íhaldssamra repúblikana,
m.a. andstöðu þeirra við fóstureyðingar.
Frjálshyggja á undanhaldi
Þessar breytingar virðast skýra mikinn
stuðning við verndartolla Trumps meðal kjós-
enda repúblikana og vaxandi andstöðu þeirra
við fríverslunarsamninga. Í könnun sem gerð
var í desember 1999 sögðust 37% repúblikana
telja að Bandaríkin hefðu hag af frjálsum við-
skiptum en 31% var á öndverðum meiði. Í sams
konar könnun í febrúar 2017 sögðust 53% telja
að frjáls viðskipti sköðuðu Bandaríkin en 27%
töldu þau vera Bandaríkjunum í hag. Repúblik-
anaflokkurinn hefur aðhyllst frjálshyggju í
efnagsmálum síðustu áratugi og mikill stuðn-
ingur meðal repúblikana við verndartolla
Trumps hefur því komið mörgum stjórnmála-
skýrendum á óvart.
Að sögn The Wall Street Journal er mikill
meirihluti þingmanna demókrata andvígur frí-
verslunarsamningum en þorri kjósenda flokks-
ins er hlynntur þeim. 57% demókrata sögðust
telja að Bandaríkin hefðu hag af frjálsum við-
skiptum en aðeins 16% töldu þau skaða landið í
könnuninni í febrúar 2017, þeirri síðustu sem
mælir stuðninginn við fríverslunarsamninga
Bandaríkjanna.
Kjósendurnir skiptast í tvö horn
 Demókratar með 33 prósentustigum meira fylgi en repúblikanar meðal hvítra, háskólamenntaðra
kvenna  Stuðningurinn við repúblikana 42 stigum meiri meðal hvítra karla án háskólamenntunar
Öldungadeildin
Fulltrúadeildin
Metfjöldi kvenna í framboði til þings í Bandaríkjunum
Öldungadeildin
20
40
60
80
100
Fulltrúadeildin
Hlutfall kvenna á Fjöldi kvenna sem eru í framboði fyrir flokkana til
þingdeildanna tveggja á þriðjudaginn kemur
Demókratar Repúblikanar
2017-
2019
1957-
1959
1947-
1949
1967-
1969
1977-
1979
1987-
1989
1997-
1999
2007-
2009
84
23
72
16
54
9
23
2
18
2
11
1
15
1
7
1
23%
af alls 100
þingmönnum
19,3%
af alls 435
þingmönnum
Demókratar
Repúblikanar
Demókratar
Repúblikanar
17
6
61
23
þingi Bandaríkjanna
Heimildir: Center for AmericanWomen and Politics /Eagleton Institute of Politics/ Rutgers/Ljósmynd: AFP/Saul Loeb
Þinghúsið í
Washington
0
50
100
150
200
201820162014201220102008200620042002
87
48
54
46
40
52 53 55 51
60
97 102 99 100
128
119
132
200
Konum í framboði stórfjölgaði
» Metfjöldi kvenna er í framboði í þing-
kosningunum í Bandaríkjunum á þriðju-
daginn kemur. 200 þeirra eru í framboði
fyrir demókrata og 60 fyrir repúblikana.
» Kosningunum hefur verið líkt við þing-
kosningarnar árið 1992 sem hefur verið
kallað „ár konunnar“ í bandarískum
stjórnmálum. Metfjöldi kvenna var þá
kjörinn á þing. Hlutfall kvenna á þinginu
var þó enn lágt, aðeins 10%.
» Konur eru líklegri en karlmenn til að
nýta atkvæðisrétt sinn í forsetakosn-
ingum og í þingkosningum á miðju kjör-
tímabili forsetans. Kannanir benda til
þess að þær séu einnig líklegri til að
kjósa demókrata en repúblikana, einkum
háskólamenntaðar konur.
Knut Arild Hareide, leiðtogi Kristi-
lega þjóðarflokksins í Noregi, beið
ósigur á landsfundi flokksins í gær
þegar tillaga hans um að hætta
stuðningi við minnihlutastjórn
Hægriflokksins, Framfaraflokksins
og Frjálslynda flokksins var felld.
Tillaga um að Kristilegi þjóðar-
flokkurinn hæfi viðræður um að
hann gengi í stjórnina var samþykkt
með 98 atkvæðum á landsfundinum.
90 þingmenn studdu tillögu Har-
eides um að flokkurinn hætti að
styðja hægristjórnina og myndaði
nýja stjórn með Verkamannaflokkn-
um og Miðflokknum. Tveir lands-
fundarmenn skiluðu auðu, að sögn
fréttavefjar norska ríkisútvarpsins.
Knut Arild Hareide sagði í ræðu á
landsfundinum fyrir atkvæða-
greiðsluna að hann hygðist segja af
sér sem leiðtogi flokksins ef tillaga
hans yrði felld. Hann hyggst víkja
fyrir nýjum leiðtoga þegar viðræð-
unum við stjórnarflokkana þrjá
lýkur.
Olaug Vervik Bollestad, fyrsti
varaformaður flokksins, og Kjell
Ingolf Ropstadt, annar varafor-
maður hans, höfðu lagst gegn tillögu
leiðtogans. Hareide fór þó lofsam-
legum orðum um framgöngu þeirra í
deilunni í tilfinningaþrunginni ræðu
sem hann flutti þegar niðurstaðan lá
fyrir.
Stjórn flokkanna þriggja er undir
forystu Ernu Solberg forsætisráð-
herra og var mynduð eftir þingkosn-
ingar í fyrra. Kristilegi þjóðar-
flokkurinn fékk þá 4,2% atkvæða og
átta þingsæti af 169.
Kristilegi þjóðarflokkur-
inn vill ganga í stjórnina
 Tillaga leiðtoga flokksins var felld á landsfundi
Hættir Knut Arild Hareide hyggst
láta af störfum sem flokksformaður.