Morgunblaðið - 19.12.2018, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2018
Sólgyllt ský Síðdegissólin gyllir ský á himni yfir höfuðborgarsvæðinu, séð frá Perlunni í Reykjavík, þremur dögum fyrir vetrarsólstöður, þann tíma ársins þegar sólargangurinn er stystur.
Árni Sæberg
„Hvað djúpt sem við
hugsum fáum við í
raun og veru ekkert
svar við öllum spurn-
ingum okkar, en vert
er þó að hafa í huga
hvílík reginvilla það er
að vera trúlaus á hand-
leiðslu hins góða, sem
við hljótum að trúa að
sé til og það jafnvel í
okkur sjálfum, ef vel er
að gáð.“
Þannig komst Björn Jónsson –
Björn í Bæ á Höfðaströnd í Skaga-
firði (1902-1989) – að orði í ítarlegu
viðtali við Árna Johnsen í Morgun-
blaðinu í desember 1982. Björn sem
fagnaði 80 ára afmæli sínu, var trú-
aður maður. Í hans huga var kær-
leikurinn grunnur alls hins góða:
„Ef ég reyni að skýra viðhorf mitt
til Guðs, sem í alheimi býr og þá trú
sem ég vesæll maður vill hafa, þá er
auðsvarað að kærleikann tel ég
grundvöll að öllu því góða sem við
eigum að tileinka okkur í daglegu
líferni, því að kærleikurinn er hinn
sanni Guð í alheimi og það besta í
okkur sjálfum.
Í flestum tilfellum er kærleik-
urinn fyrsta kenndin sem barnið
skynjar, það er til móður sinnar, og
út lífið er það þessi guðdómlega
kennd, sem er und-
irstaða alls góðs.“
Líklega hefur Björn
tekið undir þegar séra
Valdimar Briem,
vígslubiskup, orti:
Það engin er dyggð þótt
þú elskir þá heitt
sem ástríki mesta þér
veita.
Ef sjálfur ei leggur í
sölurnar neitt
þá síst má það kærleikur
heita.
Ósætti vekur vanlíðan
Björn var einn af máttarstólpum
Skagafjarðar. Búfræðingur, íþrótta-
kennari og bóndi. Einn af stofn-
endum ungmennafélagsins, fjall-
skilastjóri um árabil og hreppstjóri í
áratugi. Hann lét til sín taka í ýms-
um félagsmálum og gegndi fjölda
trúnaðarstarfa fyrir samferðamenn
sína. Björn var fréttaritari Morgun-
blaðsins vel á sjötta áratug. Hann
var sjálfstæðismaður sem í hans
huga þýddi einfaldlega að „vera
sjálfstæður í hugsun og gerðum,
fyrst og fremst það“. Hann hafði
annars „misjafnt“ álit á stjórn-
málum en taldi að fyrsta skilyrði
fyrir eðlilegri framþróun væri að
menn fyndu sáttaleið og bæru gæfu
til að vinna saman að framfara-
málum.
„Ég hef oft tekið eftir því að
ósætti við aðra vekur vanlíðan, en
sáttarorðið er vellíðan. Eitt sinn
heyrði ég að afi minn hafi sagt að
ósætti og hatur væri djöfullegt, en
fyrirgefning og vinátta guðdómleg.
Þetta voru spakmæli hins lífsreynda
manns, sem gat verið harður og
óvæginn þegar því var að skipta, en
sáttfús strax og hann hafði snúið
baki við andstæðingi.“
Eitthvað segir mér að Björn í Bæ
yrði ósáttur við stjórnmál samtím-
ans og þjóðmálaumræðuna. „Sam-
skipti okkar og viðhorf til þeirra,
sem við kynnumst og þurfum að
vinna með, verður að byggjast á vin-
áttu ef vel á til að takast um árangur
verkanna,“ sagði Björn í áðurnefndu
viðtali. Hann hefði aldrei skilið þá
sem kalla samferðamenn sína „fá-
vita“ og „asna“ eða segja þeim sem
er á annarri skoðun að „éta skít“.
Björn hefði illa þrifist í andrúmslofti
þar sem dylgjur og aðdróttanir eru
hluti af pólitískri baráttu, þar sem
lagt hefur verið til atlögu við kristin
gildi og borgaralega hugsun.
Trúin tortryggð
Í samfélagi nútímans hefur trúin
verið tortryggð. Við sem tökum und-
ir með þjóðskáldinu og trúum á
tvennt í heimi; Guð í alheimsgeimi
og Guð í okkur sjálfum, erum sögð
einfeldningar og af sumum jafnvel
hættuleg.
Í hraða nútímans er sú hætta fyr-
ir hendi að við tökum upp siði
Bakkabræðra sem töldu sig geta
bjargað gluggaleysi með því að bera
sólarljósið inn í bæinn. Í predikun í
Hallgrímskirkju á öðrum degi jóla
árið 2002 velti herra Sigurbjörn
Einarsson biskup því fyrir sér af
hverju kristin trú ætti undir högg að
sækja:
„Maður nútímans á erfitt með að
skilja að það sé einhvers virði sem
ekki þarf að kaupa eða klófesta.
Hann getur svo mikið sjálfur. Er
það ekki þess vegna sem kristin trú
er svo lítils metin af mörgum? Hún
er rétt eins og sólin, sem bara gefur
geislana sína og heimtar ekkert ann-
að en að fá að lýsa og verma og gefa
líf.“
Bakkabræður höfðu takmarka-
lausa trú á „handaflinu eða
tækninni, blinda trú á það, að allt
yrði gripið, hrifsað, en gleymdu því,
að það sem mestu skiptir verða
menn að hafa auðmýkt til að þiggja
blátt áfram,“ sagði Sigurbjörn Ein-
arsson:
„Maður hvorki kaupir né gleypir
sólina en hún skín inn á mann, ef
glugginn gleymist ekki. Maður góm-
ar ekki hamingju sína eða lífslán sitt
með neinum tæknibrögðum eða fjár-
munum, þar er allt komið undir því
að hafa gluggann í lagi eða hjartað
opið og þiggja. Og láta svo aftur í té
eitthvað úr þeim sjóði, sem hjartað
þiggur.“
Hvorki peningar eða tækninýj-
ungar, sem við erum svo fljót að
koma í okkar þjónustu, tryggja
hamingju eða lífsfyllingu. Enginn
kaupir eða gleypir sólina – hjartað
getur ekki tekið á móti ljósinu ef
glugginn er lokaður eða gleymist
líkt og hjá Bakkabræðrum.
Þegar jólahátíðin gengur í garð er
gott að vita að „það er ýmislegt, sem
Guð áskilur sér að gefa, bara gefa“.
En um leið skulum við hafa orð
herra Sigurbjarnar í huga:
„Trúin sem við eigum, kristnir
menn, hún er ekkert að miklast af,
hún er ekkert annað en að við viljum
lofa Guði að lýsa á gluggann, inn í
hjartað.“
Ég óska lesendum Morgunblaðs-
ins og landsmönnum öllum gleði-
legra jóla.
Eftir Óla Björn
Kárason » Í hraða nútímans er
sú hætta fyrir hendi
að við tökum upp siði
Bakkabræðra sem töldu
sig geta bjargað glugga-
leysi með því að bera
sólarljósið inn.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins.
Enginn kaupir eða gleypir sólina
Víða þar sem ég hef
komið um landið síð-
ustu vikur og mánuði
hefur eitt mál brunnið
á öllum þeim sveit-
arstjórnarmönnum,
atvinnurekendum og
íbúum almennt sem
ég hef rætt við á þess-
um svæðum. Það eru
húsnæðismálin. Mikill
húsnæðisskortur hef-
ur hamlað vexti og
viðgangi þessara sveitarfélaga þar
sem lítið sem ekkert hefur verið
byggt á landsbyggðinni undanfar-
inn áratug. Fyrirtæki hafa ekki
getað stækkað eins mikið og aukin
eftirspurn hefur kallað á og sjálfur
hef ég heyrt um fjölmörg dæmi
þess fólk vilji flytja út á land en
geti það ekki þar sem viðunandi
húsnæði sé ekki í boði. Það er því
þarft að bregðast við af krafti.
Eitt af því sem gert hefur verið
er að hleypa af stokkunum til-
raunaverkefni með sjö
sveitarfélögum víðs-
vegar um landið.
Íbúðalánasjóður aug-
lýsti eftir þátttak-
endum í tilraunaverk-
efninu í haust.
Starfshópur skipaður
fulltrúum frá Íbúða-
lánasjóði, Byggða-
stofnun og Sambandi
íslenskra sveitarfélaga
valdi Dalabyggð,
Vesturbyggð, Snæ-
fellsbæ, Skeiða- og
Gnúpverjahrepp,
Norðurþing, Hörgársveit og Seyð-
isfjarðarkaupstað til að vera fyrstu
sveitarfélögin til að taka þátt. Við
valið var tekið mið af því að áskor-
anirnar sem þau standa frammi
fyrir séu mismunandi og á ólíkum
landsvæðum. Þannig verður til
breiðara framboð lausna í húsnæð-
ismálum sem nýst getur til að
koma hreyfingu á fasteignamark-
aðinn um land allt.
Vandinn er mikill og hann er
víða. Alls lögðu 33 sveitarfélög frá
öllum landshlutum inn umsóknir,
sem samsvarar helmingi sveitarfé-
laga á landsbyggðinni. Í þessum
fjölda kristallast hvað uppbygging
utan höfuðborgarsvæðisins hefur
setið á hakanum. Tilraunaverk-
efnið mun ekki einungis ná til fyrr-
nefndra sjö sveitarfélaga því
Íbúðalánasjóður mun bjóða hinum
sveitarfélögunum 26 til samtals um
framhald þeirra verkefna, með það
fyrir augum að einnig verði hægt
að ráðast í uppbyggingu hjá þeim.
Niðurstöður tilraunaverkefnisins
verða svo grunnur að breytingum á
stuðningskerfum húsnæðismála
sem lagðar verða fram á Alþingi og
er ég nú þegar með eitt frumvarp
áætlað á vorþingi hvað það snertir.
Hagkvæm leiguþjónusta
Bríetar
Enn annað skref sem við höfum
stigið til að takast á við húsnæð-
isvandann á landsbyggðinni er að
setja á stofn opinbert landsbyggð-
arleigufélag, sem fengið hefur
nafnið Bríet og verður í umsjón
Íbúðalánasjóðs. Sjóðurinn á um
300 eignir, sem flestar eru í útleigu
og nær allar utan höfuðborg-
arsvæðisins. Við teljum að til
skemmri tíma litið þá sé markviss-
ari leið til að styðja við fast-
eignamarkaðinn á landsbyggðinni
að halda húsnæðinu áfram í útleigu
frekar en að Íbúðalánasjóður selji
það frá sér. Bríet mun því nú taka
við þessum eignum og reka hag-
kvæma leiguþjónustu. Hugsanlegt
er að Bríet geti í framtíðinni tekið
þátt í uppbyggingu íbúðarhúsnæðis
á þeim svæðum sem glíma við hvað
mestan skort.
Ég vil hvetja sveitarfélögin til
samstarfs við hið nýja félag, en
flest þeirra reka sjálf nú þegar fé-
lagslegt leiguhúsnæði. Með því að
sameinast um rekstur slíks hús-
næðis í stærra félagi er skapaður
grundvöllur til að bæta gæði, auka
framboð og draga úr kostnaði.
Við þurfum
fjölbreyttar lausnir
Bæði tilraunarsveitarfélögin og
leigufélagið eru verkefni að nor-
rænni fyrirmynd og hafa áhrif
spennunnar á húsnæðismarkaði í
heiminum á almenning haft mun
minni áhrif í hinum ríkjum Norður-
landanna en hér á landi. Þver-
pólitísk sátt ríkti hjá þeim, en mik-
ilvægt er að samstaða náist um
þessi mál. Við þurfum fjölbreyttar
lausnir til að takast á við húsnæð-
isvandann sem landsbyggðin
stendur frammi fyrir og hef ég
fulla trú á því að þessi skref færi
okkur nær markmiði okkar, að fólk
geti búið og starfað á landinu öllu.
Eftir Ásmund
Einar Daðason » Við þurfum fjöl-
breyttar lausnir til
að takast á við húsnæð-
isvandann sem lands-
byggðin stendur frammi
fyrir og hef ég fulla trú
á því að þessi skref færi
okkur nær markmiði
okkar.
Ásmundur Einar
Daðason
Höfundur er félagsmálaráðherra.
Bríet er skref í rétta átt á landsbyggðinni