Morgunblaðið - 21.12.2018, Síða 36

36 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 2018
Kaldhæðinn maður sagði reyndar
einu sinni að góður veiðifélagi væri sá
sem væri ögn verri veiðimaður en
maður sjálfur. Þetta er þó ekki í öll-
um tilvikum rétt og gerast dæmin
nokkur um að fátt sé einmitt nauð-
synlegra í veiðitúr en góður veiðimað-
ur við hlið manns. Fyrir utan það eitt
að illskárra er að einhver fái fisk í
veiðitúr heldur en
enginn, jafnvel
þótt viðkomandi
veiðimaður sé
ekki maður sjálf-
ur, þá getur það
hreinlega bjargað
lífi manns að vita
af kvikum félaga í
grennd við sig
þegar vit manns
sjálfs gerist grannt og maður kemur
sér í skelfilegar ógöngur.
Eina sögu af þessum meiði má
rekja til þess er við vorum tveir sam-
an félagar í nokkuð stríðu straum-
vatni austan heiða að vorlagi þegar
ísa hafði ekki leyst og ár voru sumar
enn krapaðar af klaka. Það var kalt
og fraus í lykkjum og hrollur í okkur
báðum sem stóðum við ána. Sól var
lágt á lofti og náði vart að skera fjalls-
toppana nema stund úr degi. Áin var
vatnsmikil en bara tveggja stanga og
ekki víðfræg en það var ákveðinn
kostur að geta hugsað til þess að
mega ramba þarna tveir um eyrar án
áreitis, eftir langa helgi við listgjörn-
inga á Seyðisfirði. Svo héldum við hið
minnsta. Við vorum þó ekki búnir að
kasta nema í nokkrar mínútur þegar
við komum auga á tvo menn, heldur
óárennilega, sem stóðu mittisdjúpt
úti í fosshylnum og lumbruðu vatn
með sjávarveiðarfærum. Veiðifélagi
minn er réttsýnn maður og taldi hann
mikilvægt að við ræddum við menn-
ina og gerðum atlögu að því að kom-
ast að sannleikanum í þessu máli,
hvort þeir væru með veiðileyfi og þá
hvernig gengi að veiða með sjávar-
veiðarfærum. Í sannleika sagt var fé-
laga mínum ekkert mjög skemmt yfir
þessu enda höfðum við greitt hvor
sínar þrjú þúsund krónurnar á bens-
ínstöðinni á Djúpavogi, einmitt í
þeirri von að þennan dag yrði okkur
fært að sneiða hjá leiðindamann-
eskjum. Við tók hins vegar einn mesti
hasar sem ég hef lent í á veiðislóð og
kom þó fiskur þar hvergi nærri.
Af fjölmiðlaumfjöllun að dæma má
ætla að allnokkrir lesendur þessarar
bókar hafi séð hina vinsælu kvik-
myndaseríu Krúnuleika, Game of
Thrones. Þessa ályktun dreg ég af
miklum fréttaflutningi um alheims-
vinsældir þessarar kvikmyndaseríu.
Ég hef að vísu ekki séð hana en þó
heyrt sögur af því hvað persónur
þessara löngu kvikmynda geta verið
hrottalegar. Mennirnir tveir sem
stóðu úti í fosshylnum þennan dag
sem við félagi minn vorum á ferð við
straumþungu jökulána á Aust-
fjörðum hafa allt frá þeim degi verið
mínir aðalleikarar í Krúnuleikum
hugans, enda hef ég við íslenska
veiðiá ekki hitt illgjarnari menn að
ytra borði. Ég verð sjaldan hræddur
en ásýnd þessara manna og atgervi
dugði þó til að gera mig svolítið skelk-
aðan. Þetta voru annaðhvort tröll
sem bera mátti saman við illyrmin úr
þessari vinsælu kvikmyndaröð eða
einhverjir hryllilegir sveitakrimmar
með ógjörning af ólöglegum efnum í
blóðinu. Sá sem dýpra stóð í foss-
hylnum var á hlýrabol undir vöðl-
unum og þakinn flúri upp á hálfar
kinnar. Ég stakk upp á því við vin
minn að við myndum fara. Hann er
þó ekki maður sem lætur ógjörning
aftra sér frá skipulögðu athæfi og
vildi frekar tala við mennina heldur
en lyppast burt eins og lydda af möl-
inni sem aldrei hefði tröll séð. Ég
gekk hægstígur á hæla hans.
Hefjast nú orðaskipti milli félaga
míns og mannanna sem eru öll á þá
bók sem ég hafði gert mér fyrirfram í
hugarlund. Þótt félagi minn sé dag-
farsprúður maður hefur hann eins og
áður segir litla þolinmæði fyrir yfir-
gangi drumbhausa og varð enda fljótt
ljóst að hér dugði lítt að koma fram af
yndisleik; mennirnir brugðust satt að
segja ekki vel við komu okkar og því
síður þegar við sögðumst hafa keypt
þau tvö leyfi sem seld voru í ána og
hefðum gert ráð fyrir því að fleiri
veiðimenn yrðu ekki á svæðinu. „Nú
verður einhver drepinn,“ hugsaði ég
með mér enda sat þá annar Krúnu-
bræðra á ryðgaðri heyvinnuvél ónýtri
og hélt á naglaspýtu við fjandsamlegt
glott.
„Þið hafið kannski farið dagavillt,“
sagði félagi minn. „Eða lent í vitlausri
á?“
Krúnubræður sinntu þessu lítt og
sögðust þarna í fullum rétti einhvers
stórbokka sem ætti eyðibýli uppi á af-
rétti; þeir hefðu hringt í hann og
spurt hvort þeir mættu ekki renna í
ána og hann hélt nú það, eflaust væri
best fyrir okkur að hringja bara í
hann sjálfir ef við tækjum þetta ekki
trúanlegt. Á endanum nenntum við
félagi minn ekki að gera meira veður
út af þessu og sammæltumst um að
einbeita okkur að því að veiða á þeim
stöðum í ánni þar sem Krúnuleika-
menn væru hverju sinni ekki. Þetta
var eftir allt saman nokkuð stór og
straumþung á. Það var pláss fyrir
fleiri en okkur tvo.
Við keyrðum því slóðann meðfram
ánni og námum staðar við einhvers
konar vik sem vék inn í landið en var
þó fullt af vatni sem rann hægt eða
ekki. Vikið var svona fimmtíu metra
langt og sameinaðist ánni á litlu eiði
þar sem fyrst sást til straums. Hvers
vegna við stoppuðum þarna frekar en
annars staðar veit ég ekki; við vorum
hið minnsta komnir úr seilingar-
fjarlægð frá Krúnubræðrum og þessi
hægi pollur var á marga kanta veiði-
legur; þarna gat sjóbleikjan hvílt sig
á uppgöngu og fengið frið í smástund
fyrir ágangi ísjakanna sem rak niður
ána.
Veiðifélagi minn í þessari ferð er
mikill meistari í því að sveifla flugu-
stöng og getur dundað lengi við að
láta línuna svífa um loftið án þess að
snerta vatnsflötinn þar til honum
geðjast að láta færið síga á þann stað
í ánni sem hann telur mestar líkur á
því að fá fisk. Það leið ekki á löngu
þar til Krúnubræður komu og hófu að
fylgjast spekingslega með aðförum
hans. Að lokum gekk annar þeirra til
okkar með þær upplýsingar í fartesk-
inu að í þessari á veiddi maður ekki á
flugu, maður ætti að veiða á laxa-
hrogn eða makríl eða ánamaðk, ef
maður hefði ekki net, eða selspik eða
lýsisvætta rækju eða jafnvel bút úr
gúmmídekki sem hefði verið maríner-
aður næturlangt í lúðubrák. Að veiða
á flugu í þessari á var eins og hvers
kyns fjarstæða frá Reykjavík; menn
eins og við félagi minn gátum allt eins
staðið hoppandi á einhverjum tón-
leikastað í höfuðborginni eins og að
rjátla þarna um dubbaðir upp í
borgarfatnað að sveifla flugustöng.
Til að gera manninum til geðs
sagðist ég myndu reyna að kasta
spún aðeins neðar í ánni; hann tók
þessu fálega en þó sýndist mér á svip
hans að þetta væri hið minnsta
skömminni skárra. Svo líður og bíður
og ég er kominn niður að brú með
gamla kaststöng, níu feta Herkon, og
kasta rauðum Hammer í gríð og erg
út í jökulkergjuna þegar ég lít upp til
dals og við mér blasir sýn sem ég
mun aldrei gleyma, ekki í þessu lífi og
varla því næsta.
Veiðifélagi minn í þessari ferð fæst
líka við skriftir og hann sagði mér síð-
ar að á þessari stundu hefði hann ver-
ið kominn upp í bíl að hlýja sér og
hlusta á Leonard Cohen yfir mjög
sterku kaffi og skrifblokk. Hann
missti því af því sem gerðist og hefur
barmað sér yfir því lengi, sem von er.
Því sýnin var svona:
Á straumbreiðunni um það bil 150
metrum ofan brúarinnar kemur jök-
ulruðningur á hægri siglingu niður
ána. Þetta er enginn borgarísjaki en
þó sæmilega stór fleki á stærð við
smábifreið og ofan á henni situr
Krúnubróðir með netstubb öðrum
megin og beituslóða hinum megin og
dregur á. Hann brosir og virðist him-
insæll yfir aðförum sínum. Uppi í
landi kemur hinn Krúnubróðir keyr-
andi á gömlum pallbíl og lullar hægt
eftir slóðanum á hraða frosna farar-
tækisins sem bróðir hans siglir á nið-
ur ána. Mér líður eins og ég sé kom-
inn í existensíalískan vítisheim þar
sem hinn illi og hinn góði takast á um
völdin í veröldinni. Á ég að hlæja eða
gráta yfir þessu? Á ég að óska mann-
inum ófarnaðar eða koma honum til
bjargar? Það líður ekki á löngu þar til
jakinn fer að láta undan síga enda
ekki beinlínis hannaður til þess að
bera Krúnubróður niður á í skíta-
kulda á íslensku frostavori. Krúnu-
bróðir er með fisk á slóðanum og virð-
ist ekki taka eftir því að farartæki
hans er að falli komið, þar til jakinn
liðast skyndilega í sundur og maður-
inn sekkur ofan í ána. Í stað þess að
sleppa taki á veiðarfærum sínum og
reyna að synda í land leggst hann á
bakið og lætur strauminn bera sig
áfram niður. Vöðlurnar hans hljóta að
vera þéttbundnar ofan mittis því að
öðrum kosti væri vart að spyrja að ör-
lögum hans. Það segir kannski ein-
hverja sögu um það hversu illa fólk
ætti að treysta mér þegar það lendir í
lífsháska að ég stend óratíma frosinn í
sporunum án þess að komast að skyn-
samlegri ákvörðun um hvað ég eigi að
gera til að reyna að forða manninum
frá dauða. Hylurinn fyrir framan mig
er of djúpur til að ég geti vaðið út í og
beðið eftir manninum á siglingunni,
svo það eina sem mér dettur í hug er
að ganga fetið eins langt og ég þori,
snúa stönginni svo við í höndum mér
og grípa þar í hana ofarlega án þess
hún brotni og beina skeftinu út yfir
brúarhylinn í von um að Krúnubróðir
geti slæmt í hana hendi þegar hann
flýtur niður. En eins og ég kemst nú
að þá er ég vitaskuld algjör nýgræð-
ingur í því að bjarga mönnum í jökul-
háska. Þegar fljótandi Krúnubróðir
kemur loks glottandi á bakinu að
brúnni þá stendur keyrandi Krúnu-
bróðir ofan á henni neðanverðri og
skákar þar niður járnstöng sem sá
fljótandi grípur í. Allt gerist þetta á
undraskömmum tíma, að sá fljótandi
göslast í land með aðra hönd á járn-
stönginni og fiskislóðann spriklandi í
hinni upp á eyrina og þeir sameinast
kampakátir bræðurnir uppi á landi og
hlæja dátt að afrekum sínum.
„Við höfum oft gert þetta áður,“
segir sá þurri við mig þegar ég geng
til þeirra óttasleginn um líf hins.
„Þetta er nú bara svona standard
skemmtun hérna á vorin. Gangi ykk-
ur vel, strákar. Það er yfirleitt fiskur
uppi á Möl á þessum tíma, þið ættuð
að prófa það.“
Með það keyrðu þeir í burtu og við
stóðum eftir, borgardrengirnir, og
áttuðum okkur á því að líklega væri
okkar hlutskipti í þessari sveit að láta
okkur hverfa og stefna frekar að því
að hoppa á tónleikastað í Reykjavík
um kvöldið. En tvennt sannaði þessi
atburður þó fyrir okkur og það er að
gildi góðs veiðifélaga (með þriggja
metra járnstöng í farteskinu) verður
seint metið og að hversu svo sem út-
litið virðist svart um samkomulag
fólks á veiðistöð, þá hverfa allir á
braut sem vinir á endanum. Ég kýs að
minnsta kosti að líta svo á.
Gildi góðs veiðifélaga verður seint metið
Í bókinni Undir sumarhimni – sögur af veiðiskap hefur Sölvi Björn Sigurðsson tekið saman sögur fjölmargra veiðimanna, sögur
af þeim stóru sem sluppu, af fiskum á óvæntum stöðum, af því þegar allt gengur upp og því þegar ekkert gengur upp.
Ljósmynd/Hermann Karlsson
Veiðidella Sölvi Björn Sigurðsson er veiðimaður af lífi og sál.
Framleiðum allar gerðir
límmiða af mismunandi
stærðum og gerðum
Thermal
Hvítir miðar
Litamiðar
Forprentaðir
Athyglismiðar
Tilboðsmiðar
Vogamiðar
Lyfsölumiðar
Varúðarmiðar
Endurskinsmiðar
Flöskumiðar
Verðmer
Selhellu 13 • 221 Hafnarfirði • Sími 554 0500 • bodtaekni.is
kimiðar
Límmiðar