Morgunblaðið - 29.12.2018, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. DESEMBER 2018
Vínlandsleið 16
Grafarholti
urdarapotek.is
Sími 577 1770
Opið virka daga kl. 09.00-18.30
og laugardaga kl. 12.00-16.00
VELKOMIN Í
URÐARAPÓTEK
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Ásmundur Friðriksson, þingmaður
Sjálfstæðisflokks í Suðurkjördæmi,
lýkur á morgun göngu sinni frá
Hvalnesskriðum, mörkum Suður-
kjördæmis í austri, að Garðskaga-
vita í vestri. „Ég setti mér þetta ára-
mótaheit fyrir ári og var ekki viss
um hvað ég væri að fara út í. Ég
hefði reyndar getað verið búinn að
klára þetta fyrir lifandis löngu, en ég
reyndi að teygja úr þessu. Ég geng
mikið almennt,“ segir Ásmundur,
sem gengur oft áður en hann mætir
á Alþingi fyrir klukkan átta á
morgnana, að jafnaði um 40-50 kíló-
metra í viku.
Leiðin sem Ásmundur fór er 550
kílómetrar eftir akvegi, en hann hef-
ur gengið tæpa 700 kílómetra. Síð-
asti spölurinn verður 200. gönguferð
Ásmundar frá Keflavík í Garðinn, en
árið 2007 gekk hann hundrað ferðir
til að styðja við bakið á Sævari Guð-
bergssyni vini sínum, sem barðist
við veikindi. Ásmundur hóf að ganga
í kringum árið 2005, um fimmtugt
þegar hann tók sér tak á ýmsum
sviðum lífsins að eigin sögn. „Ég er
með gerviliði í báðum hnjám og hafði
misst mig dálítið í þyngdinni. Ég átti
vont með þetta fyrst, en með tíð og
tíma fór ég að ná upp gönguþreki.
Fyrst þegar ég fór í 40 mínútna
göngutúra gerði ég ekki meira þann
daginn. Ég var illa á mig kominn,“
segir hann og nefnir að gönguferð-
irnar séu góð leið til að hreinsa hug-
ann og bera ábyrgð á eigin heilsu.
„Þó að ég sé þéttur, þá er ég í svaka-
lega fínu formi. Maður finnur það að
lífið verður allt léttara og maður
þarf ekki að vera einhver íþrótta-
maður. Þetta snýst bara um eigin
líðan.“
Gaman að ganga í vondu veðri
„Oft er skemmtilegt að labba þeg-
ar veðrið er verst og það er gaman
að taka tímann til að halda dampi.
Síðan hefur maður komið á staði
sem maður hefur aldrei í lífinu kom-
ið á,“ segir Ásmundur sem segir
bæði kjósendur og aðra þingmenn
hafa hvatt sig til dáða og hrósað hon-
um fyrir framtakið. Hann hvetur þá
sem vilja til að ganga með sér loka-
sprettinn, 12 kílómetra, klukkan
12.00 á morgun. Þeir sem vilja ganga
styttri leið geta slegist í hópinn
klukkan 13.45 við verkstæði Sigga
Ingvars í Garðinum, en þaðan eru
þrír kílómetrar að vitanum. Boðið
verður upp á heita súpu og hress-
ingu að göngu lokinni og öllum ekið
til baka að því loknu.
Ásmundur léttur á
fæti í Suðurkjördæmi
 Lýkur göngu
sinni sem spannar
kjördæmið á enda
Göngugarpur Ganga Ásmundar
hófst í Austur-Skaftafellssýslu.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Alls hafa um 50 hvalrekar verið
skráðir í ár en fram til þessa hafa
hvalrekar mest verið skráðir um 30
á einu ári, að sögn Sverris Daníels
Halldórssonar, líffræðings á Haf-
rannsóknastofnun. Hann segir að
mesta athygli veki mikill fjöldi and-
arnefja sem hefur rekið, en upplýs-
ingar hafa borist um 21 dýr af þeirri
tegund. Einnig hafa Hafrann-
sóknastofnun borist fregnir af fjölda
hópa andarnefja nálægt landi, sér-
staklega norðan- og austanlands.
Óvenjumikinn fjölda andarnefja
hefur rekið á land við norðanvert
Atlantshaf á þessu ári og er fjölþjóð-
legur hópur að vinna að greiningu
hugsanlegra ástæðna þess.
Líflegt í ágústmánuði
Fyrir kemur að lifandi hvalir
syndi á land eins og þegar tvær
andarnefjur fundust í fjöru í Engey í
ágústmánuði, en oftast er um staka
hvali að ræða sem eru dauðir þegar
þeir finnast reknir. Í meðfylgjandi
töflu er yfirlit um þau dýr sem höfð
voru afskipti af á árinu og eru andar-
nefjurnar í Engey þeirra á meðal,
báðar teljast í fjölda dýra þó að önn-
ur þeirra hafi losnað.
Til viðbótar fréttum af hvalreka
má rifja upp að hátt í 100 grindhvalir
eða marsvín voru á ferð í Kolgrafar-
firði í ágústmánuði. Nokkru síðar
voru um 70 grindhvalir í innsigling-
unni í Rifshöfn á Snæfellsnesi. Þessa
hvali rak hins vegar ekki á land og
eru því ekki í upptalningunni, en sjö
grindhvali rak á land á árinu.
Hvalirnir, sem rekið hefur í ár,
hafa verið af ýmsum tegundum og
stærð. Meðal hvalreka má nefna dýr
af tveimur tegundum af ætt svín-
hvala. Annars vegar rak norð-
snjáldra bæði á Rifi á Snæfellsnesi
og í Vestmannaeyjum en hann er
trúlega sjaldgæfasta hvalategundin
sem rak á árinu, að sögn Sverris.
Hins vegar rak fjórar skugganefjur
á Austurfjörum, í Eskifirði, Barðs-
nesi við Norðfjarðarflóa og við
Streitisvita við Breiðdalsvík, en teg-
undin er einnig mjög sjaldgæf við
landið.
Sveiflast á milli ára
Sverrir segir að fjöldinn í ár sé
óvenjumikill og ekki liggi fyrir hvað
valdi. Fjöldi hvalreka sveiflist á milli
ára og þess vegna gæti þeim fækkað
aftur á næsta ári. Reyndar sé ekki
ljóst hvort um raunverulega fjölgun
sé að ræða eða hvort hluti af skýr-
ingunni sé að fólk sé betur vakandi
og meira á ferðinni heldur en áður.
Sverrir segir að hugsanlega hafi
suðlægar tegundir leitað norðar en
áður vegna hlýnandi sjávar. Það
gæti hugsanlega skýrt að rákahöfr-
ungur er farinn að sjást oftar við
landið en áður en fyrsta dýrið af
þeirri tegund rak hér á land í Öræf-
um 1984. Á heimasíðu Hafrann-
sóknastofnunar er meðal annars
fjallað um hvalakomur og hvalreka
við strendur Íslands og segir þar:
„Vöktun hvalreka er sérstaklega
mikilvæg nú á tímum mikilla breyt-
inga í lífríkinu og vekja margir rekar
hins suðræna rákahöfrungs um síð-
ustu aldamót og mikill fjöldi rekinna
andarnefja árið 2008 t.d. athygli í því
samhengi.“
Fagnar upplýsingum
Verklagsreglur um aðkomu opin-
berra aðila þegar hvali rekur á land
voru gefnar út 2005 og er þar meðal
annars kveðið á um vinnulag og
verkaskiptingu. Að því koma Um-
hverfisstofnun, lögreglan, Haf-
rannsóknastofnun, Náttúrufræði-
stofnun, Matvælastofnun og
heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga.
Meðal hlutverka Hafrannsókna-
stofnunar er að halda skrá yfir upp-
lýsingar um hvali sem reka á land
við Ísland og taka þátt í alþjóðlegu
samstarfi um slíkar skráningar.
Sverrir segir að stofnunin taki því
fagnandi við öllum upplýsingum um
slíka atburði og reynir eftir föngum
að nálgast vefjasýni úr öllum dýrum
sem koma á land. Stundum er erfða-
greining eina leiðin til að greina um
hvaða tegund er að ræða.
Óvenjumikinn fjölda andar-
nefja hefur rekið á land
 Metfjöldi hvalreka hérlendis í ár  Tveir norðsnjáldrar, fjórar skugganefjur
Hvalrekar árið 2018
Mynd/RAX
Heimild: Hafrannsóknastofnun
Hvaltegund Fjöldi dýra
Andarnefja 21
Marsvín / Grindhvalur 7
Skugganefja 4
Hrefna 3
Hnúfubakur 3
Norðsnjáldri 2
Ógreint 2
Hnýðingur 2
Búrhvalur 2
Rákahöfrungur 1
Hnísa 1
Langreyður 1
Háhyrna 1
Samtals 50
Myndin er af andarnefju sem rak á fjöru
við Hvalnes í Lóni haustið 2006
Tvö veiðiskip halda til loðnuleitar 4.
eða 5. janúar og rannsóknaskipið
Árni Friðriksson mánudaginn 7. jan-
úar. Börkur NK heldur væntanlega
frá Neskaupstað og Aðalsteinn Jóns-
son SU frá Eskifirði og hefja skipin
leit fyrir austan land. Rannsókna-
skipið hefur leitina hins vegar fyrir
vestan og leitar austur á bóginn. Þor-
steinn Sigurðsson, sviðsstjóri upp-
sjávarsviðs Hafrannsóknastofnunar,
segir að til að byrja með verði þessi
þrjú skip við leit, en hugsanlega bæt-
ist Ásgrímur Halldórsson SF frá
Hornafirði við.
Starfsfólk frá Hafrannsóknastofn-
un verður um borð í veiðiskipunum,
sem eru meðal þeirra stærstu í flot-
anum. Þorsteinn segir að spennandi
verði að fara í loðnuleiðangur á Aðal-
steini, en skipið var áður gert út frá
Noregi og bar þá nafnið Libas. Það er
vel tækjum búið, meðal annars til haf-
rannsókna, og notaði norska hafrann-
sóknastofnunin skipið mikið til rann-
sókna.
Vona að meira skili sér
Ekki hefur verið gefinn út kvóti til
loðnuveiða í vetur og gáfu niður-
stöður umfangsmikils loðnuleiðang-
urs í september, m.a. langt norður
með Grænlandi, ekki ástæðu til bjart-
sýni um loðnuveiðar. Í vikulangri
könnun á Heimaey VE fyrir Norður-
landi fyrr í þessum mánuði mældist
svipað magn og í september.
Það hefur eigi að síður vakið vonir
útgerðarmanna um að meira af loðnu
verði á ferðinni þegar líður á janúar.
Hæpið sé að allur veiðistofninn sem
hafi verið langt norður í hafi í septem-
ber hafi verið kominn inn á Íslands-
mið í desember og meira eigi því eftir
að skila sér. aij@mbl.is
Þrjú skip
leita loðnu
í ársbyrjun
Morgunblaði/Börkur
Loðnuleit Aðalsteinn Jónsson SU.
Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur sendi í gær frá sér tilkynningu um að búist
væri við svifryksmengun fyrstu klukkustundir ársins 2019 vegna meng-
unar frá flugeldum. Styrkur svifryks var hár nær allan sólarhringinn 1.
janúar 2018 en venjulega fellur styrkurinn hratt þegar líða tekur á nýárs-
nótt. Voru borgarbúar því hvattir til að sýna aðgát og huga að börnum
ásamt því að ganga rétt frá flugeldarusli. Þá segir að æskilegast sé að þeir
sem eru viðkvæmir fyrir svifryki verði sem mest innandyra um miðnætti á
gamlárskvöld og loka gluggum. Þá gæti heilbrigt fólk einnig fundið fyrir
ertingu og óþægindum í öndunarfærum, jafnvel fram eftir nýársdegi.
Varað við svifryki á nýársnótt