Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.09.2015, Blaðsíða 3

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í september 2015
http://www.ætt.is aett@aett.is3
Fáir staðir búa yfir meiri náttúrufegurð en
Aðaldalurinn með sínum hljóðu hraunbollum og
strýtum, mjúkum mosanum, bleiku beitilynginu,
fjalldrapanum og einibrúskunum. Haustrauð
Hvammsheiðin er augnayndi eins og Laxáin,
þessi lífæð dalsins sem hefur hrakist heiða á
milli undan hraunstraumum annarra og snöggt-
um ógnþrungnari elva í árþúsunda sögu sinni.
Öld fram af öld héldu grasigrónir árbakkarnir
með grænum flæðiengjunum lífinu í íbúum dals-
ins. Í slíkri náttúru þrífast engin meðalmenni,
þess ber sagan glöggt vitni. Slík náttúra kall-
ar aðeins fram það besta í sínum börnum. Og
Aðaldalurinn hefur fóstrað börnin sín vel, hér
hefur mannlíf og menning blómstrað öld fram af
öld þótt fátæktin væri margra fylgikona.
Við rætur Hvammsheiðarinnar sprakk einnig út
hið fegursta blóm fyrir tveim öldum, lifði þar sína
sæludaga en fölnaði allt of fljótt. Þetta litla blóm var
Guðný Jónsdóttir skáldkona frá Klömbrum. Ung og
ástfangin kom hún í Aðaldalinn vorið 1827, þegar
náttúran er sem fegurst. Þá gerðist faðir hennar prest-
ur á Grenjaðarstað. Þar blasti við henni víðáttumik-
ið hraunið, grænkandi árbakkarnir og straumanda-
skarinn sem flaug lágflug yfir merlandi Laxánni á
björtum sumarmorgnum. Hönd í hönd gekk hún með
nýfundnu ástinni sinni, glæsilega piltinum sínum,
milli spegilsléttra hrauntjarnanna, með tæru lindar-
vatninu, þar sem lonturnar leika sér á hlýjum sumar-
dögum. Í kvöldkyrrðinni úaði húsandarsteggurinn á
Breiðunni framan við bæinn og blés unga parinu í
brjóst vonir og þrár.
Ljúfur og skemmtinn
Guðný var fædd snöggtum vestar, að Saurbæ í Eyja-
firði. Hún leit fyrst dagsins ljós 20. apríl 1804.
Foreldrar hennar voru Jón Jónsson prestur og mið-
kona hans Þorgerður Runólfsdóttir Runólfssonar í
Sandgerði Sigurðssonar. Faðir Jóns var Jón Jóns-
son, prestur og læknir að Reynistað í Skagafirði
Gunnlaugssonar, og kona hans Hildur Halldórsdóttir
Hallssonar prests að Melstað í Miðfirði. Móðuramma
Guðnýjar var Margrét Guðnadóttir sýslumanns í
Kjósarsýslu og landfógeta, Sigurðssonar bónda í
Sandgerði Runólfssonar lögréttumanns í Stafnesi.
Guðfinna Ragnarsdóttir:
Guðný Jónsdóttir skáldkona
frá Klömbrum
Séra Jón, faðir Guðnýjar, var fjölmenntaður gáfu-
maður, þótti með lærðustu mönnum. Hann var sagð-
ur góður fræðari og skyldurækinn embættismað-
ur, ljúfur í framgöngu og skemmtinn. Hann útskrif-
aðist úr Hólaskóla, kenndi þar um skeið og síðar í
Reykjavíkurskóla en var veitt Möðruvallabrauð árið
1804 og hóf þá búskap að Auðbrekku í Hörgárdal.
Séra Jón stundaði einnig lækningar allt fram á elliár,
fékk fyrst leyfi landlæknis og síðar konungsleyfi.
Sóttu menn til hans bæði af Norður- og Austurlandi.
Þorgerður móðir Guðnýjar var sögð vel greind og
annáluð gæðakona. Þau hjónin eignuðust sjö börn
og var Guðný næst elst. Heimilið var alltaf mjög
fjölmennt og vel efnum búið. Í næsta nágrenni var amt-
mannssetrið á Möðruvöllum og séra Jón Þorláksson á
Bægisá, með sín fallegu ljóð og þýðingar, var held-
ur ekki langt undan. Guðný ólst því upp við mikla
Guðnýjarkver. Um 150 ár liðu frá fæðingu Guðnýjar
þar til kvæðasafn hennar kom út árið 1951 í útgáfu
Helgu Kristjánsdóttur frá Þverá í Lxárdal. Uppskriftir
af ljóðum hennar höfðu þó farið víða. Mjög mörg munu
hafa glatast.