Morgunblaðið - 22.02.2019, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2019
Fyrirsögn, to ex everibusKuðungurinn 2018
Umhverfisviðurkenning umhverfis-
og auðlindaráðuneytisins
Úthlutunarnefnd á vegum umhverfis- og
auðlindaráðuneytisins óskar eftir tilnefning-
um um fyrirtæki eða stofnun, sem vegna
verka sinna og athafna á síðasta ári er þess
verðugt að hljóta umhverfisviðurkenninguna
Kuðunginn fyrir árið 2018. Óskað er eftir því
að stutt greinargerð fylgi með tilnefningunni.
Fyrirtæki og stofnanir geta bæði tilnefnt sig
sjálf eða verið tilnefnd af öðrum.
Tillögur skulu berast umhverfis- og
auðlindaráðuneytinu eigi síðar en 22. mars
nk. merktar „Kuðungurinn“ á netfangið
postur@uar.is eða með pósti í umhverfis- og
auðlindaráðuneytið, Skuggasundi 1,
101 Reykjavík.
Nánari upplýsingar er að finna á
www.stjornarradid.is/kudungurinn
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Ég tel að megintilgangur þessarar
umræðu sé að beina athyglinni frá
þeirri hættu sem íslenskum laxa-
stofnum stafar af eldi á norskum laxi í
sjókvíum hér við land,“ segir Jón
Helgi Björnsson, formaður Lands-
sambands veiðifélaga, um upplýsing-
ar um seiðasleppingar í ár og gagn-
rýni formanns Landssambands
fiskeldisstöðva á það hvernig staðið er
að fiskrækt í ám og vötnum og eftirliti
með starfseminni.
Í svari Fiskistofu til Landssam-
bands fiskeldisstöðva kemur fram að
rúmlega milljón laxaseiðum er sleppt
í veiðiár á ári. Benda svörin til þess að
vanhöld séu á skilum veiðifélaga á
fiskræktaráætlunum sem samkvæmt
lögum eru forsenda seiðasleppinga og
annarra fiskræktaraðgerða.
Dregið úr sleppingum seiða
Jón Helgi bendir á að hefðbundin
fiskrækt með sleppingum seiða í lax-
veiðiár hafi farið minnkandi á undan-
förnum árum. Meira hafi verið farið
út í að veiða og sleppa til þess að ná
upp hrygningarstofnum ánna. Hann
bendir á að nokkrar af helstu seiða-
eldisstöðvum sem notaðar hafi verið
til að ala seiði til að sleppa í árnar hafi
hætt störfum.
„Það hafa ekki orðið breytingar á
erfðauppbyggingu stofnanna í ánum.
Eina dæmið sem ég þekki um það og
eitthvað munar um er í Elliðaánum í
fyrstu bylgju fiskeldisins. Þá slapp
lax úr kvíum í Faxaflóa og gekk upp í
Elliðaárnar. Sá lax var sem betur fer
af íslenskum uppruna og áhrifin
vörðu í eitt eða tvö ár og virðist stofn-
inn ekki hafa hlotið varanlegan skaða
af,“ segir Jón Helgi.
Hann segir að taka megi undir
gagnrýni á að veiðifélög skili ekki
fiskræktaráætlunum. Telur hann
dræmar heimtur einkum stafa af því
að engin fiskrækt sé stunduð í við-
komandi ám. Vissulega sé rétt að
gera það, eigi að síður. Landssam-
band veiðifélaga hafi sent öllum veiði-
félögum bréf með hvatningu um að
koma þessu í rétt horf.
Einar K. Guðfinnsson, formaður
Landssambands fiskeldisstöðva, seg-
ir í frétt í Morgunblaðinu að ekki liggi
fyrir upplýsingar um hvort seiðin sem
sleppt er séu úr viðkomandi á eða
ekki, þegar fiskræktaráætlun hefur
ekki verið gerð. Jón Helgi telur það
ósæmilega aðdróttun að ýja að því að
veiðifélög fari með stofna á milli áa.
„Það eru 40 ár síðan það varð almenn
vitneskja að ekki væri rétt að fara
með seiði á milli áa. Ég get ekki
ímyndað mér að það sé gert enda er
það ólöglegt. Mælingar Hafrann-
sóknastofnunar benda ekki til þess að
þetta sé gert,“ segir Jón Helgi.
Beina umræðunni frá
hættu af norskum laxi
 Formaður veiðifélaga telur að stofnar séu ekki fluttir milli áa
Morgunblaðið/Einar Falur
Lax Veitt í fallegu umhverfi Laxár í
Aðaldal. Sérstakur stofn er í ánni.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Uppbygging gagnavers á Blönduósi kom hreyf-
ingu á atvinnulífið og fasteignamarkaðinn á
svæðinu. Sveitarfélagið er
að úthluta lóðum fyrir íbúðir
eftir langvarandi kyrrstöðu
á markaðnum. Sveitarstjór-
inn segir að bjartsýni sé nú
ríkjandi í samfélaginu.
Byggð í Húnavatns-
sýslum hefur verið í vörn í
áratug. Samdráttur hefur
verið í hinum hefðbundnu
atvinnugreinum héraðsins,
landbúnaði og sjávarútvegi,
og fátt komið í staðinn.
Stjórnendur Blönduósbæjar
reyndu að laða til sín gagna-
ver en án árangur þar til á
síðasta ári. Í lok maí var haf-
in bygging húss fyrir gagna-
ver Borealis Data Center á
sérstaklega skipulögðu
gagnaverssvæði í útjaðri
þorpsins. Blönduósbær,
Húnavatnshreppur og fast-
eignafélag á þeirra vegum
byggðu fyrsta húsið og leigja gagnaverinu.
Kraftur með nýjum hluthafa
Aðstæður breyttust þegar alþjóðlegt gagna-
versfyrirtæki, Etix Group sem byggir og rekur
gagnaver um allan heim, kom inn í reksturinn
og hefur uppbyggingin margfaldast og hún er
öll á vegum íslenska fyrirtækisins. Etix Every-
where Borealis ehf. er nú að ljúka byggingu
húsa fyrir hátt í 30 þúsund öflugar tölvur. Verið
er að taka einingarnar í notkun jafnóðum og
þær eru tilbúnar. Björn Brynjúlfsson, forstjóri
fyrirtækisins, segir að allt verði komið í notkun í
næsta mánuði.
Gagnaverið er sérsniðið fyrir tölvur með
mikla reiknigetu. Björn segir að aðstæðurnar
henti vel fyrir slíka starfsemi. Þar er átt við
veðurfarið og örugga raforku.
Björn segir að aðild Etix hafi styrkt fyrir-
tækið mikið. Það hafi byggt upp alþjóðlegt
vörumerki á þessu sviði og hafi mikil sambönd
og viðskipti. Búið er að selja afkastagetu gagna-
versins að mestu leyti. Björn segir að stærsti
viðskiptavinurinn sé erlend bankastofnun sem
sé með bakvinnslu sína í gagnaverinu.
Upp undir 100 starfsmenn hafa á undan-
förnum vikum og mánuðum unnið við byggingu
húsa og uppsetningu tækja gagnaversins.
Valdimar O. Hermannsson sveitarstjóri segir
að framkvæmdin hafi verið hvalreki fyrir verk-
taka á svæðinu og þetta 940 manna samfélag.
Margfeldisáhrif
Framkvæmdin hefur margfeldisáhrif út í
samfélagið. Ekki var byggt einbýlishús á
Blönduósi í tíu ár, þar til í fyrra. Nú hefur
sveitarfélagið úthlutað lóðum fyrir 27 íbúðir og
20 til viðbótar eru í undirbúningi. Gagnavers-
framkvæmdin hleypti þessu af stað. Fasteigna-
verð hefur hækkað og eignir selst.
Um 15 starfsmenn eru nú hjá Etix Every-
where Borealis, flestir í tengslum við gagnaver-
ið á Blönduósi en fyrirtækið rekur einnig
gagnaver á Reykjanesi.
Blönduósbær hefur áhuga á að fá fleiri hug-
búnaðar- eða tæknifyrirtæki á gagnavers-
svæðið. Valdimar segir mikilvægt að nýta betur
þá innviði sem fjárfest hafi verið í. Í þeim til-
gangi tekur bærinn þátt í stærstu gagnavers-
sýningu heims sem haldin verður í Þýskalandi í
næsta mánuði. Þar verður Etix-verkefnið kynnt
sérstaklega á „stóra sviðinu“.
Uppbygging gagnavers kom
samfélaginu á hreyfingu
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
Gagnaver Starfsemi verður brátt komin í öll hús á gagnaverssvæðinu á Blönduósi.
Sveitarstjórn Blönduósbæjar er að láta deiliskipuleggja gamla bæinn á Blönduósi. Gamli
bæjarhlutinn hefur haldist nokkurn veginn óbreyttur í áratugi og er falin perla við hringveg-
inn. Valdimar sveitarstjóri segir að húsin í gamla bænum séu á lóðum í einkaeigu og lóðum
sveitarfélagsins. Skýra þurfi lóðarmörk og göngustíga. Hugsanleg uppbygging verði í stíl við
þau hús sem fyrir eru enda sé ætlunin að hefja gamla bæinn til vegs og virðingar á ný. Hann
gæti orðið aðdráttarafl fyrir ferðafólk eins og gerst hafi annars staðar. Sótt hefur verið um
það til mennta- og menningarmálaráðuneytisins að gamli bærinn verði verndarsvæði í byggð.
Til vegs og virðingar á ný
DEILISKIPULAG FYRIR GAMLA BÆINNBjörn
Brynjúlfsson
Valdimar O.
Hermannsson
Friðrik Sophusson, stjórnarformaður Íslands-
banka, segir að við hækkanir á grunnlaunum
Birnu Einarsdóttur, bankastjóra Íslandsbanka,
hafi m.a. verið horft til þess að kaupaukar hafi
verið aflagðir frá 1. janúar 2017. Þeir hafi að
formi til verið allt að 25% af
grunnlaunum en í raun verið
að jafnaði rúm 20%.
Litið hafi verið svo á að
þeir væru að nokkru leyti
hluti af launum. Íslands-
banki hefur verið í ríkiseigu
frá 1. janúar 2017.
Grunnlaun Birnu voru
3,85 milljónir frá 1. janúar
2016 til og með 1. ágúst 2017
er þau hækkuðu í 4,215
milljónir. Þau hækkuðu svo aftur í 4,89 milljónir
1. janúar 2018, eða um rúm 27% í þessum tveim-
ur lotum. Grunnlaunin lækkuðu svo í 4,2 millj-
ónir 1. janúar sl. og munu ekki breytast frekar í
ár. Friðrik segir að eftir á að hyggja hefði verið
heppilegra að hækka grunnlaunin tíðar og
minna. Markmiðið hafi verið að bæta upp afnám
kaupauka og taka tillit til launaþróunar.
Launin árið 2017 urðu lægri en 2016
„Það verður dálítil afturhleðsla í þessum
hækkunum en grunnlaunin höfðu ekki hækkað
frá 1. janúar 2016. Þetta endar með því, sem
kannski aldrei skyldi verið hafa, að heildar-
launin 2017 verða lægri en 2016. Það hefði eftir
á að hyggja, ef hugsunin var að bæta Birnu
þetta upp og taka tillit til umhverfisins og
hækkunar á launavísitölu, þurft að hafa meiri
framhleðslu í þessu … Launin 2018 verða tals-
vert mikið hærri en 2017,“ segir Friðrik.
Heildarlaun bankastjóra, án eftirstöðva
kaupauka, voru rúmar 5 milljónir 2016, 4,38
milljónir eftir hækkunina 1. ágúst 2017 og 5,1
milljón eftir hækkunina 1. janúar 2018.
Með kaupauka voru heildarlaunin hins vegar
5,05 milljónir 2016, 4,84 milljónir 2017, 5,3 millj-
ónir 2018 og 4,8 milljónir í ár.
Friðrik segir aðspurður að umræða um að
lækka grunnlaunin hafi farið af stað innan
bankans í haust. Horft hafi verið til umræðu um
hækkanir kjararáðs. Niðurstaðan sé sú að laun-
in 2019 séu á svipuðum slóðum og 2016.
„Í tilefni andrúmsloftsins sem var ríkjandi
fannst mönnum ástæða til að skoða þetta. Við
vorum með bundna samninga við Birnu. Hún
hafði frumkvæði að því að taka launin niður,“
segir Friðrik. baldura@mbl.is
Hækkanir
hefðu mátt
vera tíðari
 Bankamaður lítur um öxl
Friðrik
Sophusson