Morgunblaðið - 28.03.2019, Page 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MARS 2019
Bir
tm
eð
fyr
irv
ar
au
m
pr
en
tvi
llu
r.
He
im
sfe
rð
ir
ás
kil
ja
sé
rr
étt
til
lei
ðr
étt
ing
aá
slí
ku
.A
th.
að
ve
rð
ge
tur
br
ey
st
án
fyr
irv
ar
a.
595 1000
Geggjað verð í sólina!
2. apríl
Kanarí eða Tenerife
3. apríl
Flug frá kr.
14.900 Tenerife önnur leið 3. apríl
Flug frá kr.
9.900 Gran Canaria önnur leið 2. apríl
Taska og handfarangur innifalinn í verði
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
„Neyðarlínan hefur dregið úr notkun
á dísilolíu um 143 þúsund lítra á ári
eða um 91,5 prósent,“ sagði Þórhall-
ur Ólafsson, framkvæmdastjóri
Neyðarlínunnar ohf. Fyrirtækið hef-
ur unnið markvisst að því undanfarin
ár að gera rekstur sendastöðva sinna
á afskekktum stöðum umhverfis-
vænni. Neyðarlínan tók við rekstri
sendastöðva Fjarskiptasjóðs.
Sendastöðvar sem áður fengu raf-
magn frá dísilrafstöðvum, hafa verið
tengdar við veiturafmagn, smávirkj-
anir eða vind- og sólarorkustöðvar.
Ein sendastöð er enn dísilknúin en
annars staðar eru dísilrafstöðvar
notaðar sem varaafl.
Nú þegar er búið að breyta tólf
sendastöðvum þannig að þær nota
ekki dísilolíu sem aðalorkugjafa. Sú
næstsíðasta kemur inn í sumar. Við
það minnkar olíunotkunin um 11
þúsund lítra á ári til viðbótar.
Neyðarlínan kolefnisjafnar alla ol-
íubrennslu bíla sinna og dísilraf-
stöðva. Það er gert í samvinnu við
Kolvið sem plantar trjám á hverju
ári til að jafna út kolefnisspor Neyð-
arlínunnar.
„Aðrir sem njóta góðs af okkar
frumkvæði eru búnir að spara yfir
100 þúsund olíulítra á ári,“ sagði Þór-
hallur. Neyðarlínan hafði forgöngu
um það að rafstrengur var lagður frá
Gullfossi og upp á Bláfellsháls árið
2017. Rafmagn frá honum knýr
sendastöð Neyðarlínunnar á Bláfelli
og kemur í stað smávirkjunar sem
verður flutt annað og mun nýtast þar
til að knýja sendastöð. Rarik kom að
verkefninu og einnig styrkti Blá-
skógabyggð lagningu strengsins auk
ferðaþjónustufyrirtækja á Bláfells-
hálsi, Arctic Adventures og Mount-
aineers of Iceland, sem lögðu mikið
til og fá rafmagn frá strengnum. Þór-
hallur sagði að dísilrafstöðvar á
svæðinu hefðu áður brennt samtals
um 30 þúsund lítrum á ári.
Framlenging norður Kjöl
Flutningsgeta strengsins var höfð
mikil því hann verður framlengdur
norður í Kerlingarfjöll, á Hveravelli
og fleiri ferðamannastaði. Þessi
framkvæmd er í undirbúningi og
tengist orkuskiptum í samgöngum
og fyrirhugaðri uppsetningu hleðslu-
stöðva fyrir rafbíla við Kjalveg.
„Hjá okkur verður bara einn stað-
ur sem við keyrum á dísilolíu allt ár-
ið. Það er Fjórðungsalda,“ sagði Þór-
hallur. Hann sagði að Neyðarlínan
ætti 3,5 kW vindorkustöð sem átti að
framleiða rafmagn fyrir sendastöð-
ina á Fjórðungsöldu. Það var ekki
næg orka fyrir 4G-farsímasenda og
annan nútímabúnað sem þarf mikið
rafmagn.
Einn sendastaður á Skeiðarár-
sandi er knúinn sólarorku og vind-
orku að mestu leyti og með varaafl
frá dísilrafstöð. Dísilvélin er í gangi
um 5-10% af tímanum. Hún fer sjálf-
krafa í gang þegar ekki nýtur vinds
eða sólar til að knýja stöðina.
Hefur verið langtímaverkefni
Þórhallur sagði að undirbúningur
þessara orkuskipta hefði byrjað árið
2010 og fóru fyrstu tvö árin í að
hanna hentugar smávirkjanir.
„Smávirkjanirnar og orkuskiptin
hafa reynst okkur mjög hagkvæm og
munu spara okkur talsvert á hverju
ári miðað við að þurfa að kaupa olíu.
Þetta sparar líka erlendan gjaldeyri
og gerir okkur kleift að nýta inn-
lenda orku.“
Neyðarlínan eyðir 91,5% minni olíu
Ljósmynd/Neyðarlínan
Laufafell að Fjallabaki Smárafstöð knýr sendastöð fyrir fjarskipti.
 Sendastöðvar á afskekktum stöðum eru nú knúnar raforku í stað dísilolíu á árum áður  Aðeins ein
sendastöð eftir sem knúin er dísilrafstöð  Orkuskiptin hafa bæði reynst hagkvæm og umhverfisvæn
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
Óskar Reykdalsson, framkvæmda-
stjóri lækninga Heilsugæslu höf-
uðborgarsvæðisins, segir að á mánu-
dag og þriðjudag hafi verið aðeins
meira en venjulega um heimsóknir á
heilsugæsluna og læknavaktina
vegna langvinnra öndunarfærasýk-
inga.
Að sögn Óskars komu margir sem
höfðu haft einkenni lengi og voru
orðnir þreyttir á ástandinu. Önd-
unarfærasýkingum geti fylgt pest-
areinkenni, kinnholusýkingar og
jafnvel lungnabólga.
„Flensan hefur verið í rénun og
miðað við árstíma ættu þessar sýk-
ingar að detta niður eftir marsmánuð.
Flensur og sýkingar hafa ekki verið
meiri í vetur en aðra vetur,“ segir
Óskar sem bendir á að þegar veður sé
slæmt sé fólk meira inni og þéttar
saman sem auki smithættu. Auk þess
séu veisluhöld á þessum árstíma góð
leið til smitunar.
Samstillt átak gegn mislingum
„Góðu fréttirnar þennan veturinn
eru að okkur virðist hafa tekist að
koma í veg fyrir mislingafaraldur og
það þakka ég sameiginlegu átaki þjóð-
arinnar. Það var alveg ljóst að hér
vildu allir leggjast á eitt til þess að
koma í veg fyrir faraldur,“ segir Óskar
og hrósar fjölmiðlum fyrir dugnað við
að vekja athygli fólks á stöðunni, ung-
um foreldrum sem svöruðu kalli og
mættu með börn sín í bólusetningar,
fjölskyldum sem hlýddu ráðleggingum
um sóttkví, svo og viðbragðsaðilum.
Að sögn Óskars hefur verið dregið
úr öllu viðbragði og ekki sé lengur þörf
á sérstakri bifreið sem verið hafði til
taks vegna mislingasmita.
Flensa, sýkingar og misl-
ingar komin að endastöð
 Samstillt átak þjóðarinnar kom í veg fyrir mislingafaraldur
Morgunblaðið/Hari
Átak Allir lögðu sitt af mörkum til
að koma í veg fyrir mislingasmit.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Ég er með skápa með glerhurðum.
Þær byrjuðu að glamra í gær. Þess
vegna vissi ég af þessu,“ segir Hólm-
fríður Halldórsdóttir, fyrrverandi
starfsmaður Jarðskjálftaseturs á
Kópaskeri. Jarðskjálftahrina gengur
nú yfir Öxarfjörð.
Stærsti skjálftinn í hrinunni varð
seint í fyrrakvöld, 3,1 að stærð, og
annar álíka snemma í gærmorgun.
Hólmfríður segist hafa fundið báða
þessa skjálfta, af því að hún var vak-
andi. Annars segist hún alltaf hafa
verið lítið næm fyrir jarðskjálftum.
Hólmfríður er einn fárra Kópa-
skersbúa sem upplifðu jarðskjálft-
ann mikla 13. janúar 1976 og enn búa
á staðnum. Stóri skjálftinn mældist
6,4 að stærð og skjálftar sem komu í
kjölfarið höfðu mikil áhrif á Kópa-
skeri og nágrenni. Miklar skemmdur
urðu á mannvirkjum. „Það fá ein-
hverjir kipp þegar þeir finna jarð-
skjálfta og líður ekki vel. Mér finnst
þetta ekkert mál, það þarf svo mikið
svo ég finni skjálfta,“ segir Hólm-
fríður um áhrif skjálftahrinunnar
núna á íbúa. „Það er ekkert óvenju-
legt að það komi hrinur hér.“
Setrið var áfallahjálpin
Hólmfríður tók þátt í að koma upp
jarðskjálftasetri á Kópaskeri til að
miðla upplýsingum um náttúruham-
farirnar 1976 og sögum um upplifun
fólks af þeim. „Ég held að þetta hafi
verið áfallahjálp fyrir fólkið. Þá var
ekki búið að finna upp áfallahjálp og
fólk þurfti að sjá um sig sjálft. Ég
man að kona sagði við mig þegar við
vorum að opna: Ætlið þið virkilega
að fara að rifja upp þessar hörm-
ungar? En hún kom með alla sína
gesti í setrið. Það sýnir hvaða áhrif
þetta hafði,“ segir Hólmfríður.
Einhverjir kippast við
 Jarðskjálftahrina gengur yfir Öxarfjörð  Glerhurðir á skápum byrjaðar að
glamra  Íbúar á Kópaskeri og nágrannar minnast stóra skjálftans árið 1976
Skemmdir Mikið gekk á á Kópaskeri í byrjun árs 1976, þegar stóri skjálft-
inn reið yfir, eins og sjá má á þessu eldhúsi. Allt fór af stað.
Heilbrigðisráðherra hefur úthlutað
77 milljónum króna til frjálsra fé-
lagasamtaka sem vinna að marg-
víslegum verkefnum á sviði heil-
brigðismála. Að þessu sinni var
lögð áhersla á styrki til verkefna
sem lúta að geðheilbrigði barna og
ungs fólks og verkefna í þágu fólks
með heilabilun.
Styrkirnir nýtast félögunum til
þess að veita einstaklingum eða
hópum stuðning, fræðslu og ráð-
gjöf. 32 félög fengu styrki. Hæstu
styrkirnir voru 6 milljónir kr. Þá
fjárhæð hlutu ADHD samtökin,
Gigtarfélag Íslands, Rauði krossinn
í Reykjavík vegna verkefnisins
„Frú Ragnheiður – skaðaminnk-
un“, SÍBS og Hjartaheill.
Morgunblaðið/Valli
Skaðaminnkun Verkefni RKÍ fær styrk.
77 milljónir kr. til
frjálsra samtaka