Morgunblaðið - 11.04.2019, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
FyrrverandiformaðurSjálfstæð-
isflokksins, sem
tók óvænt að sér
það hlutverk að
hotta á hjörðina
sem hljóp úr
Sjálfstæðisflokknum vegna
blindrar ástar sinnar á ESB,
skrifar athyglisverðan pistil
og fékk hýstan á Hringbraut
sem er sjónvarpsstöð. En
þótt pistillinn sé eftirtektar-
verður er það óneitanlega
sérstætt að þessi mikli
áhugamaður um að troða
„orkupakkanum“ niður um
kokið á Íslendingum gerir
stólpagrín að utanríkis-
ráðherra landsins fyrir ótrú-
legan málatilbúnað hans.
Hann segir:
„Almennt er rangt og
ámælisvert að beita blekk-
ingum. Í sumum tilvikum er
það refsivert. En samt er
það svo að blekkingar geta
verið réttlætanlegar og jafn-
vel lofsverðar. Töframenn
draga til að mynda kanínur
upp úr pípuhöttum sínum
öðrum til gleði og ánægju.
En því er á þetta minnst að
Guðlaugur Þór Þórðarson
utanríkisráðherra þurfti að
grípa til kúnstar af þessu
tagi til þess að geta lagt
þriðja orkupakkann fyrir Al-
þingi. Og satt best að segja á
hann fullt lof skilið fyrir vik-
ið.
Þriðji orkupakkinn er
hluti af regluverki Evrópu-
sambandsins sem okkur ber
að innleiða í íslenskan rétt
samkvæmt samningnum um
Evrópska efnahagssvæðið.
Stór hluti þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins stöðvaði
framgöngu málsins með full-
yrðingum um að pakkinn
skerti fullveldi Íslands. Til
þess nutu þeir traustrar
verndar í skeleggum skrifum
Morgunblaðsins.
Björn Bjarnason, sem er
formaður nefndar sem met-
ur ávinning að aðild Íslands
að innri markaði Evrópu-
sambandsins, sýndi ítrekað
fram á með skýrum og gild-
um rökum að enginn mál-
efnalegur fótur var fyrir full-
yrðingum þingmannanna um
aðför að fullveldinu. En allt
kom fyrir ekki. Rökin höfðu
ekki meiri áhrif en þegar
vatni er stökkt á gæs.
Við blasti að ríkisstjórnin
var orðin minnihlutastjórn
varðandi framkvæmd samn-
ingsins um Evr-
ópska efnahags-
svæðið. Það er
ekkert smá mál
því hann tekur til
nær allra þátta í
þjóðarbúskapn-
um. Þessi veika
staða ríkisstjórnarinnar var
orðin svo vandræðaleg að
formenn Viðreisnar og Sam-
fylkingar skrifuðu forsætis-
ráðherra bréf fyrir rúmum
mánuði og buðust til að
hjálpa stjórninni að koma
málinu fram.
Í framhaldi af því virðist
utanríkisráðherra hafa feng-
ið þá snjöllu hugmynd að
taka rök Björns Bjarnasonar
og kalla þau fyrirvara. Þeim
var ekki stillt upp gagnvart
Evrópusambandinu heldur
ríkisstjórninni sjálfri og Al-
þingi. Og viti menn. And-
staðan í þingflokki sjálfstæð-
ismanna gufaði bara upp.
Með öðrum orðum: Utan-
ríkisráðherrann tók kanínu
upp úr pípuhatti sínum og
þingmennirnir trúðu einfald-
lega eigin augum. Það er
yfirleitt óheiðarlegt að beita
blekkingum í pólitík en í
þessu tilviki var það gert
með einkar saklausum en um
leið aðdáunarverðum og
áhrifaríkum hætti. Og það
voru ríkir almannahags-
munir í húfi.
Þegar horft er á mála-
vöxtu í þessu ljósi fer ekki á
milli mála að utanríkis-
ráðherra á lof skilið fyrir að
hafa leyst málið. Engu
breytir þar um þó að það hafi
verið gert með þessum
óvenjulega hætti. Lofið er ef
til vill fremur verðskuldað
einmitt fyrir þá sök.“
Formaðurinn fyrrverandi
heldur áfram og nefnir að
Morgunblaðið láti ekki segj-
ast og telur að það stafi af
því að þar sé horft lengra
fram í tímann. Síðar komi að
því segir hann, þegar búið sé
að „fórna peði til að ná þriðja
orkupakkanum fram“, að þá
verði „einfaldlega færri
kostir um varnir þegar kem-
ur að þeirri stundu að aðild-
arviðræðurnar fara aftur á
dagskrá. Það gæti þess
vegna gerst innan þriggja
ára.“
Þessi orð skýra hvers
vegna Viðreisn og Samfylk-
ing leggja slíka ofuráherslu
á að fá þriðja orkupakkann
samþykktan. En hvað skýrir
afstöðu annarra flokka?
Gerir stólpagrín að
ráðherra og þing-
flokki sjálfstæðis-
manna yfir gervi-
fyrirvörum þeirra}
„Lofsverðar
blekkingar“
R
áðherrar ríkisstjórnarinnar halda
því blákalt fram að innleiðing
þriðja orkupakka Evrópusam-
bandsins sé ekkert stórmál. Það
sýnir hversu kerfisvædd þessi
ríkisstjórn er orðin. Annaðhvort trúa ráðherr-
arnir þessu raunverulega, eftir skrifræðislega
innrætingu, eða þeir telja að almenningur muni
að minnsta kosti trúa þessu.
Hvort tveggja ber vott um talsverða fjar-
lægð frá raunheimum.
Á sama tíma og því er haldið fram að fyrir-
varar í formi viljayfirlýsingar frá Alþingi muni
halda, þegar búið verður að innleiða orkupakk-
ann (O3), eru stjórnvöld að keyra í gegn opnun
innflutnings á ófrystu kjöti o.fl. Rökin? Fyrir-
vararnir sem við héldum að við hefðum haldi
ekki. ESB segir að við verðum að gera þetta
sama hvaða undanþágur við töldum okkur hafa.
Íslensk stjórnvöld eru auk þess nýbúin að fylgjast með
ESB hafa átta fyrirvara Norðmanna við O3 að engu.
Það er þó merkilegt að ríkisstjórnin skuli nú leggja
ofuráherslu á að selja málið á grundvelli „fyrirvaranna“.
Áður en farið var að nota þá sem umbúðir hafði því nefni-
lega verið haldið fram að málið allt væri meinlaust. Nú
heldur enginn því fram lengur. Nú er okkur sagt að það sé
óhætt að afsala okkur valdi yfir orkumálum af því að um
leið verði samþykkt viljayfirlýsing um fyrirvara.
Á sama tíma er hins vegar verið að hrinda O3 í fram-
kvæmd m.a. með frumvarpi sem ætlað er að breyta Orku-
stofnun í undirstofnun Orkumálastofnunar ESB.
Orkustofnun á Íslandi á að verða sjálfstæð
frá íslenskum stjórnvöldum og þar með ís-
lenskum almenningi. Á sama tíma fær stofnun-
in aukið vald og refsiheimildir. Hvers vegna
skyldi það vera? Á stofnunin að verða ríki í rík-
inu? Nei, hún á að verða framlenging á ACER,
evrópsku orkumálastofnuninni. Þaðan koma
m.a. tilmæli um tengingu orkumarkaða og
samkeppnisumhverfi. Hvernig ætli verði t.d.
tekið á því þegar einkafyrirtæki í orkufram-
leiðslu kvarta yfir ráðandi stöðu Landsvirkj-
unar?
Svar ríkisstjórnarinnar og ákafra stuðnings-
flokka hennar (Samfylkingarinnar og Við-
reisnar) er að í raun sé það ESA sem fari með
völdin og að þar höfum við aðkomu. Þetta er
enn ein blekkingin. Það kemur skýrt fram í
reglum ESB að ESA verði aðeins milliliður og
hafi það hlutverk að taka við tilmælum ACER
og fylgja þeim eftir. Það er heldur ekki eins og ESA hafi
reynst sérstakur bandamaður Íslands í að verja þær und-
anþágur sem við töldum okkur hafa t.d. varðandi mat-
vælainnflutninginn.
Verði O3 innleiddur með þeim hliðarmálum sem fylgja
gefa íslensk stjórnvöld frá sér vald. En það vald er ekki
þeirra að gefa. Valdið er eign íslenskra kjósenda og það
snýr að einni mikilvægustu auðlind okkar, auðlind sem
hefur áhrif á allan atvinnurekstur og velferð allra lands-
manna til framtíðar.
Sigmundur
Davíð Gunn-
laugsson
Pistill
Valdamesta skrifræði mannkynssögunnar
Höfundur er formaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen FRÉTTASKÝRING
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Hlýnandi loftslag hefur gertþað að verkum að svæðisem geyma gríðarlegtmagn náttúruauðlinda eru
aðgengilegri en áður og einnig gefst
færi á nýjum siglingaleiðum. Eitt af
grundvallaratriðum í að virkja öruggar
siglingaleiðir, nýta náttúruauðlindir,
framkvæma rannsóknir og tryggja
löggæslu á norðurslóðum er talið vera
að hægt sé að komast á þá afskekktu
staði sem um ræðir. Aukin notkun sigl-
ingaleiða um norðurhöf kallar á við-
bragðsgetu meðal annars vegna mögu-
legra slysa og lögbrota. Þá fylgir
nýtingu auðlinda eins og olíu, aukin
hætta á umhverfisslysum. Skortur á
viðbragðsgetu ríkja er því þáttur sem
til þess er fallinn að auka áhættuþætti,
en það ríki sem hefur nægilegt bol-
magn til þess að tryggja öryggi þess-
ara þátta mun líklega verða það ríki
sem mun leiða keppnina um Norður-
skautið.
Rússar hafa ótvíræða yfirburða-
stöðu hvað varðar fjölda ísbrjóta. Þeir
eiga fleiri slíka en öll önnur ríki sem
sækja á þessar slóðir samanlagt og eru
það jafnframt stærri og öflugri ísbrjót-
ar, auk þess sem ellefu þeirra er knún-
ir með kjarnorku. Fjöldi ísbrjóta ann-
arra ríkja er hvergi nærri Rússum,
ekki síst þar sem talsvert hlutfall
þeirra eru svokallaðir léttir ísbrjótar
sem er ekki ætlað að sigla við erfiðar
aðstæður norðurslóða. Einnig hafa
rússnesk stjórnvöld fjárfest í upp-
byggingu innviða á borð við herstöðvar
sem tryggja eftirlit, varnir og lögsögu,
ásamt leitar- og björgunarstarfi.
Nær til Íslands
Í síðasta mánuði var haft eftir
talsmanni varnarmálaráðuneytis
Bandaríkjanna í Washington Post að
áhersla þjóðaröryggisstefnu landsins
hefði færst frá því að snúa að barátt-
unni gegn hryðjuverkum yfir í örygg-
issamkeppni við stórveldin Kína og
Rússland. Ummerki nýrrar áherslu er
meðal annars talið vera að bandarískt
flugmóðurskip sigldi nýlega norður
fyrir norðurheimskautsbaug í fyrsta
skipti í áratugi, fjölgun orrustuflugvéla
í Alaska og fyrirætlanir um að koma
fyrir P-8 kafbátarleitarvélum á Íslandi.
Einnig var samþykkt á þessu ári að
hefja byggingu eins þeirra þriggja ís-
brjóta sem eru á áætlun, en hann mun
kosta um 750 milljónir bandaríkjadala,
jafnvirði rúmlega 89 milljarða íslenskra
króna. Það er hins vegar fátt sem bend-
ir til þess að Bandaríkin muni minnka
forskot Rússa á næstunni.
Inngrip á Grænlandi
Aukinn áhugi Bandaríkjanna á
norðurslóðum er einnig rakinn til fyrir-
ætlana Kínverja um að stefna að aukn-
um áhrifum á svæðinu og að tryggja
nýjar siglingaleiðir til Evrópu. Vakti
það litla lukku í Washington þegar
fréttist að til stæði að Kína myndi fjár-
magna byggingu þriggja flugvalla á
Grænlandi. Wall Street Journal gat
upplýst í febrúar að bandarísk yfir-
völd hefðu leitað til danskra stjórn-
valda og beðið þau um að fjármagna
verkefnin. Samþykktu Danir að fjár-
magna tvo flugvelli gegn því að
bandaríska varnarmálaráðuneytið
féllist á að leggja ótilgreinda upphæð
til uppbyggingar innviða. Á móti hafa
kínversk fyrirtæki komið að fleiri
verkefnum í Rússlandi.
Samkeppni stórveldanna í
norðri er hafin, en Bandaríkin sem
hingað til hafa haft óskorað vald á
flestum sviðum eru heldur veikburða
á sviði Norðurskautsmála.
POLARSTERN
Ísbrjótar í norðurhöfum
Heimild: United States Coast
Guard, Office of Waterways and
Ocean Policy
RÚSSLAND Fjöldi: 61. Þar af eru 6 ísbrjótar í smíðum.
11 eru kjarnorkuknúnir. 6 ísbrjótar hafa náð til norðurpólsins.
KANADA 14. Þar af 5 í smíðum.
2 hafa náð til norðurpólsins
KÍNA Fjöldi: 4 DANMÖRK: 4
ÞÝSKALAND: 1
hefur náð til
norðurpólsins
LETTLAND: 1 BRETLAND: 1 10 EVRÓPULÖND
1 í smíðum
NOREGUR: 2 EISTLAND: 2
SVÍÞJÓÐ 10. Þar af 3 í smíðum.
2 hafa náð til norðurpólsins
FINNLAND
Fjöldi: 10.
BANDARÍKIN Fjöldi: 8.
3 í smíðum. 1 pólfari.
Rússar með ótvírætt
forskot á norðurslóðum