Fréttir - Eyjafréttir - 28.11.2012, Qupperneq 11

Eyjafréttir / Miðvikudagur 28. nóvember 2012 11
°
°
Rösklega 50 manns voru mættir
á það sem Kristín Jóhannsdóttir
sagði í sínum lokaorðum að
væri síðasta stórdagskráin í
Safnahúsinu þetta árið. Eftir er
reyndar að fagna útgáfu á úrvali
verka Árna Árnasonar símritara,
en það verður gert eftir röska
viku, laugardaginn 8. desember.
Dagskráin að þessu sinni var helguð
Hannesi Jónssyni lóðs (1852-1937),
en 160 voru liðin frá andláti hans
miðvikudaginn á undan, þann 21.
nóvember. Fór vel á því að minnst
væri eins mesta aflamanns úr
Eyjum á „Bryggjunni“, í rými
Sagnheima, byggðasafns. Helga
Hallbergsdóttir, safnstjóri, kynnti
dagskrána og hóf mál sitt með því
að ræða ofurlítið um þá einstöku
veröld sem verið var að draga fram,
tíma gömlu áraskipanna þar sem
Hannes lóðs stóð í fyrirrúmi. Hún
gaf síðan Jóni Þ. Þór sagnfræðingi
orðið.
Yfir heiðar og fjöll
á leið í verin
Jón Þ. Þór kom greinilega vel
undirbúinn og flutti hið sköruleg -
asta erindi, enda einn mesti sér-
fræðingur Íslands um sjómennsku
og sjósókn á fyrri tíð. Nægir í því
sambandi að minna á þriggja binda
verk hans, Saga sjávarútvegs á Ís-
landi, en fyrsta bindi fjallar einmitt
um sögu áraskipanna. Jón flutti
erindi sitt afar áheyrilega enda þótt
tæknin væri eitthvað að stríða
mönnum í byrjun, og var einstak-
lega gaman, eða fremur merkilegt,
að heyra hversu mikið fyrri kyn -
slóðir þurftu að hafa fyrir því að
afla í sig og á. Helga minntist á eftir
fyrirlestur Jóns að Hannes hefði
verið aðeins 11 ára er hann hóf sjó -
sókn sína og er ótrúlegt til þess að
hugsa. Jón Þór upplýsti að sjómenn
hefðu ekki orðið til fyrr en á síðustu
öld. Fram að því voru það vermenn
sem komu alls staðar af á landinu,
yfir heiðar og fjöll í svartasta
skammdeginu á leið í ver á Suður-
landi, Vestmannaeyjum og Suður-
nesjum. Í þeim ferðum urðu mann -
skaðar og sjómennskan var vígvöll -
ur Íslendinga þegar bátar fórust á
hverju ári og mest er vitað um að
tæplega 200 manns hafi farist sama
daginn. Ekki lítil blóðtaka það.
Vel byggt skip
Næstur tók til máls Gunnar Marel
Eggertsson, skipasmiður, sem ekki
þarf að kynna hér í Eyjum, enda
einn af Eyjapeyjunum sem byrjaði
ungur að sækja sjóinn. Gunnar
Marel er vitaskuld þekktastur fyrir
að hafa smíðað víkingaskipið
Íslending og siglt því þvert yfir At-
lantshafið árið 2000. Gunnar ræddi
um áraskipin gömlu og kryddaði
mál sitt með fjölda mynda sem
sýndu ólíkt skipalag þeirra. Gídeon,
sem Hannes var formaður á yfir 40
ár, var einstaklega vel byggt skip og
gaman að sjá mynd af því þar sem
skipalagið var útskýrt af frá bærum
fagmanni. Kom fram hjá honum að
bátar höfðu lítið breyst frá Gauk-
staðaskipinu norska sem byggt var
fyrir 900 og fram á vél bátaöld.
Vörpulegir söngvarar
Að loknum þessum tveimur fróð -
legu erindum kynnti Helga óvæntan
dagskrárlið. Á 100 ára fæðingardegi
Hannesar gáfu barnabörn hans
Skipstjóra- og stýrimannafélaginu
Verðandi farandbikar fyrir aflakóng
Vestmannaeyja. Af því tilefni orti
Magnús Jónsson frá Sólvangi, er
ævinlega orti undir skáldanafninu
Hallfreður, kvæði er Helga kvaðst
ekki vita til að hafi verið sungið
áður. Lagið fann Kári með hjálp
Kristjáns Eiríkssonar í Árnastofnun
sem m.a. ritaði heila bók um bjarg -
veiðar í Vestmannaeyjum í Eyja -
skinnu. Lagið var síðan sungið af
fimm vörpulegum karlmönnum úr
kór Landakirkju undir stjórn kór -
stjórans og organistans, Kitty
Kovács. Lagið var hátíðlegt og
virkilega gaman að tekist skuli hafa
að finna það að nýju.
Sögur af afa og langafa
Jóhannes Tómasson, afabarn Hann -
esar og Jórunn G. Helgadóttir, lang -
afabarn hans, minntust afa og lang -
afa en þau mundu vel eftir Hannesi.
Jóhannes var orðinn 17 ára er hann
andaðist en Jórunn 8 ára. Helga og
Haraldur höfðu tekið viðtölin upp
fyrirfram og voru þau spiluð á
dagskránni. Það kom einstaklega
vel út, greinilegt að bæði mundu
eftir góðum manni og framlag
þeirra setti persónulegan blæ yfir
dagskrána.
Að lokum fluttu Haraldur Þor -
steinn Gunnarsson og Tómas
Jóhannesson fróðlegt erindi um
Hannes, fyrir hönd fjölskyldunnar.
Greinilegt var að þeir höfðu dregið
að miklar heimildir og m.a. nefndu
þeir Jóhönnu, systur Hannesar sem
fór vestur um haf. Kári er að vinna
að rannsóknum á sögu hennar og
kom fram í máli þeirra að von væri
á sérstakri dagskrá um Jóhönnu
síðar.
Síðasti
afmælisviðburðurinn
Lokaorðin átti menningarfulltrúinn
okkar, Kristín Jóhannsdóttir. Eins
og kom fram í upphafi gat Kristín
þess að dagskráin væri síðasti stóri
viðburðurinn á afmælisárinu, 150
ára afmæli Bókasafnsins og 80 ára
afmæli Byggðasafnsins. Rakti hún í
stuttu máli hið viðburðaríka ár og
sagði að Kári og Helga hefðu staðið
fyrir ótrúlega flottum og fjölbreytt -
um kynningum og dagskrám.
Þakkaði hún, fyrir hönd afmælis-
nefndar Safnahússins, fyrir sam-
starfið, en auk þeirra þriggja sátu í
afmælisnefndinni Arnar Sigur-
mundsson og Hildur Sólveig Sig-
urðardóttir, formaður fræðslu- og
menningarráðs bæjarins.
Reyndar er rétt að geta þess að
allar líkur benda til þess að enn einn
atburðurinn verði í Safnahúsinu á
þessu ári. Útgáfuteiti vegna bókar
Árna Árnasonar, símritara, Eyjar og
úteyjalíf, verður að öllum líkindum
í Safnahúsinu laugardaginn 8. des.
Að lokum bauð Helga öllum
viðstöddum upp á kaffi og konfekt
sem og að skoða sérstaka sýningu
sem sett var upp í tilefni dagsins um
Hannes lóðs og áraskipaöldina. Á
sýningunni fann blaðamaður
skemmtilegar myndir af Hannesi,
auk handrita úr Skjalasafninu. Þá
var merkilegt að sjá óprentaða skrá
um öll áraskip í Vestmannaeyjum
eftir Jón Björnsson frá Bólstaðar -
hlíð, enn eitt þrekvirkið sem hér er
varðveitt eftir hann.
Dagskráin var fróðleg og vel
skipulögð og góður endir á af-
skaplega skemmtilegu afmælisári í
Safnahúsinu. Það má því vel taka
undir með Kristínu að Kári og
Helga eiga þakkir skilið fyrir
afmælisárið og er vonandi að
framhald verði á dagskrám af þessu
tagi í Safnahúsinu.
Dagskrá um Hannes lóðs :: Enn ein skrautfjöðrin í starfsemi Safnahússins:
Sjómennskan var
vígvöllur Íslendinga
:: Bátar fórust á hverju ári :: Mest er vitað um að tæplega 200 manns hafi farist sama daginn

Haraldur Þorsteinn Gunnarsson, Jóhannes Tómasson, Guðfinna Stefánsdóttir, Tómas Jóhannesson, Jórunn G Helgadóttir, Fanney Björk Ásbjörnsdóttir, Tinna Tómasdóttir, Emelía
Ögn Bjarnadóttir, Egill Davíðsson, Egill Egilsson, Erna Jóhannesdóttir, Erna Sólveig Davíðsdóttir, Iðunn Dísa Jóhannesdóttir, Eyrún Sigurjónsdóttir, Unnur Tómasdóttir, Helgi
Magnússon, Kristín Gunnarsdóttir, Eyrún Haraldsdóttir og Nanna Björk Gunnarsdóttir.
ÓMAR GARÐARSSON
omar@eyjafrettir. is
Jón flutti erindi sitt afar áheyrilega enda þótt tæknin væri eitthvað
að stríða mönnum í byrjun, og var einstaklega gaman, eða fremur
merkilegt, að heyra hversu mikið fyrri kynslóðir þurftu að hafa fyrir
því að afla í sig og á.”