Skessuhorn - 14.09.2000, Side 12

12
FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2000

mmmmmmmmmmmmmm
jóðfegt íjom
Þú skalt ekki stela
ríkinu er illa við samkeppni
Heilir og sælir lesendur góðir til sjávar og sveita
Allt frá því fomir biskupar fundu upp tíundina, skömmu eftir kristni-
töku, hefur það þótt góður og þjóðlegur siður að taka með valdi fé og
fjármuni af fólki. Er þetta gert til þess að geta aðstoðað þetta sama fólk í
gegnum þær þrengingar sem fjárupptakan óhjákvæmilega veldur. Nú
kann einhverjum að þykja þetta einkennilegur rökstuðningur en stað-
reyndin er sú að aðgerð þessi er atvinnuskapandi.
Með þessu fyrirkomulagi verður til fjöldi starfa við innheimtu og eít-
irlit. Með því að auka enn á innheimmna gefst svo tækifæri til að búa til
fullt af nýjum störfrun til að styrkja valdhafana í sessi og þjóna áhugamál-
um þeirra.
Einfaldir menn kynnu að halda að skattar felist einfaldlega í því að
menn greiði hluta tekna sinna í sameiginlegan sjóð. Það er rétt svo langt
sem það nær, en málið er miklu flóknara. Auk tekjuskatts greiðum við
líka útsvar og sóknargjöld, því sveitarfélög og kirkja þurfa að fá sitt. Þá
er vinnuveitendum gert að greiða svokallað tryggingagjald fyrir launþega
sína og kemur það hvergi ffarn á launaseðlum. Er það gert í blekking-
arskyni til að fólki blöskri síður ffádráttarliðimir á launaseðlunum.
Þannig fær launþeginn innan við helming af því sem vinnuveitandinn
pungar út fyrir þjónustu hans. Þeim sem ofbýður sú fjárpynd era beðn-
! ir um að halda sér fast meðan þeir lesa áffam.
A allt sem við kaupum er lagður himinhár virðisaukaskattur og nær
! ríkið þannig til sín fimmtungi þess sem launþegin þó heldur effir. Hlut-
i fallið er þó miklu hærra því ef varan er innflutt hefur áður verið lagt á
! hana vörugjald og síðan tollur. Tollur er ekki bara lagður á vöruna sjálfa,
i heldur líka vörugjaldið. Virðisaukaskatturinn sem fyrr var nefndur er
! svo lagður á vöruna, vöragjaldið og tollinn. Þannig greiðum við ekki
; bara skatta, heldur líka skattaskatta og jafhvel skattaskattaskatta.
i Enn meira krækir ríkið þó í með því að skilgreina fólksflutninga sem
j munað og það hér í stjálbýlasta landi Evrópu. Hlutur erlendra olíufursta
i og flutningskostnaður er aðeins bensíndropi í eldhafið þegar horft er til
• skattlagningar á dropann dýra. Noti biffeiðar ódýrari orkugjafa leggst á
j's
þær þungaskattur og ofan á þetta allt eru innheimt bifreiðagjöld af öllum
biffeiðum hvort hildur þeim er ekið eður ei. Svo eru allir skyldaðir til
að kaupa rándýrar biffeiðatryggingar sem aðallega fara í greiðslu allskon-
ar skatta sem lagðir eru á tryggingarfélögin.
Ef okkur helst á einhverju fé þrátt fyrir skattpynd og leggjum það til
hliðar leggst á okkur fjármagnstekjuskattur.
Ef launin okkar eftír skatt duga til að eignast fasteign (og greiða af ;
henni virðisaukaskatt) þá erum við það sem eftír er ævinnar látin borga
af henni eignarskatt, og þegar við lokst drepumst er innheimtur af henni
erfðafjárskattur.
Takist okkur aftur á móti ekki að ná endum saman, en verðum að brúa
bilið með lántökum, þá leggjast á okkur enn meiri opinber gjöld, einkum
stimpilgjöld og vanskilagjöld.
Við erum öll skattlögð hvort sem við erum tíu ára að kaupa bland í
poka eða stóreignafólk að fjárfesta fyrir milljónir. Allir borga.
Allt frá því á 12. öld þegar biskup nokkur á Hóltim, maður sá er mest
skemmdarverk hefur unnið á þjóðmenningunni, bannaði Islendingum
iðkun dansa og skemmtana hefur ríkisvaldinu verið sérlega lagið að
leggja í einelti þá sem ganga um gleðinnar dyr.
Vilji menn gera sér glaðan dag á almannafæri eru þeir krafðir um
skemmtanaskatt, áfengiskjald, tappagjald og meira að segja gúmmígald,
vilji menn ekki borga meðlag. Ef mömmum óar við útgjöldum þessum
og ákveða að vera heima og horfa á sjónvarpið eru þeir rukkaðir um af-
notagjald. Það er reyndar innheimt hvort sem menn horfa eður ei.
Ef við bugumst undan álaginu og leggjumst útaf veik greiðum við inn-
ritunargjöld, þjónustugjöld og gjald fyrir vottorð.
Það er auðvitað ljóst af þessari upptalningu að ríkið innheimtir í raun
miklu meira en 100% af launum manna í skatta. Þetta gæti útlending-
um þótt skrýtíð en staðreyndin er sú að að skattsvik eru höfuðíþrótt þjóð-
arinnar og eiga Islendingar heimset á því sviði, a.m.k. miðað við höfða-
tölu. Engum þykir ámæhsvert að ríkustu menn landsins gefi upp 30.000
kr. mánaðalaun því allir vita að þegar upp er staðið nær ríkið alltaf sínu.
Það hefur mikilvægum skyldum að sinna og þarfnast fjár. Matarboð fyr-
ir erlenda fjöldamorðingja, kristnihátíðarsukk og klæðskerasniðið gull-
klósett undir óæðri enda dómsmálaráðherrans kosta sitt. Þess vegna er
málið bara að vera á undan bannsettum skattsvikurum og hækka skattana
hraðar en þeir ná að stinga undan.
Svo segja vitrir menn að landnámsmenn þessa lands hafi fltiið Noreg
undan skattpynd Haraldar hárfagra.
Verið kært kvödd á þriðja Þórsdegi í Tvímánuði.
Bjarki Már KaHsson
jálfskipaður þjóðbáttafrieiímgur
Að opinbera aumingjaskap sinn
Þar sem Skessuhom er blað Vesmrlands, og
þessar hugleiðingar varða hluti sem eru á svæði
þess, er sjálfgefið að það birti þennan pistil.
Svo bar til fyrir skömmu að bréf var sent til
allra sem stundað höfðu nám að Bifröst, hvort
það var sent til eldri Samvinnuskólamanna er
ekki vitað. Um svipað leyti kom frétt í fjölmiðl-
um og loks heilsíðuauglýsing í Morgunblaðinu.
Og til hvers var nú öll þessi fyrirhöfh? Jú, það
var verið að tilkynna að Samvinnuháskólinn að
Bifröst væri ekki lengur samvinnuháskóli heldur
héti hann nú Viðskiptaháskólinn á Bifröst.
I öllu umróti nútímans þar sem enginn veit
hvaða fyrirtæki verða sameinuð á morgun og
undir hvaða nafni, ætti ekki að skipta máli þótt
lítill skóli uppí Norðurárdal breyti nafhi sínu.
Samt olli þessi frétt geðsveiflum hjá mörgum
sem stunduðu nám við Samvinnuskólann, skildu
þeir ekki nauðsyn þess að kasta fyrir róða nafhi
sem ekki var vitað annað en allir virtu. Astæðan
var að nokkru skýrð með því sem haft var eftir
rektor háskólans og þótti ekki öllum fullnægj-
andi skýring.
Skýringin var einfaldlega sú að nafh skólans
sem hemendur höfðu verið stoltir af var farið að
há skólanum og nemendum hans. Hvemig
mátti það vera að nafh skóla sem borin var virð-
ing fyrir og talið var fólki til tekna þegar það
kom út í atvinnulífið væri allt í einu orðið að
fótakefli?
Að mörgum læddist sá grunur að tilgangur
nafhaskiptanna væri að aðlagast hugsunarhætti
samtímans sem ekki öllum hugnast, þeim hugs-
unarhætti sem vill ekkert heyra um samhjálp ein-
staklinga og samvinnu heldur skuli hver og einn
ryðjast áffarn sem best hann má. Hugsunar-
hætti þess heims sem metur gengi hlutabréfa
öllu ofar og verðbréfavísitalan er guðspjall dags-
ins. Hugsunarhætti sem telur að verðmætin
skapist í harðviðarhöllum verðbréfasalanna, en
þeir sem hafa talið sig skapa verðmæti og byggja
grundvöll þjóðfélagsins með störfum til sjávar og
sveita, séu í raun byrði.
Nú eru eitt hundrað og átján ár síðan sam-
vinnuhreyfingin hóf að vaxa norður í Þingeyjar-
sýslu og átti eftir að
valda straumhvörfum
í landinu og skipta
sköpum fyrir almenn-
ing. Hún var stofn-
uð til að brjóta á bak
aftur ofurvald og ein-
okun kaupmanna sem
á þeim tíma skömmt-
uðu fólki kjör að eigin
geðþótta. Þetta tókst
að verulegu leyti en
um leið eignaðist
samvinnuhreyfíngin hatramma andstæðinga.
Þá eins og nú voru það ýmsir sem vildu baka sína
köku sjálfir og sitja einir að henni og hirtu ekki
um þá sem hjá sátu og enga áttu. Þá og frameft-
ir þessari öld var það samt sómi hvers manns að
sinna náunganum, félagsleg hjálp, nám án tdllits
til eigna, læknisaðstoð án tillits til tekna, sam-
vinna og jafnaðarmennska átti sér hljómgrunn
og marga góða talsmenn.
A síðari áram virðast þessi gildi vera að gefa
efrir og meiri harka að færast í leikinn. Nú á að
vekja kostnaðarvitund sjúklinga og öryrkja svo
þeir sjái í krónum og auram hver byrði þeir era.
Kjöt og fisk skal selja á því raunverði sem baug-
ar landsins ákveða og ekki má aðstoða þá sem
minna mega sín við öflun nauðþurfta heldur skal
öll félagsleg aðstoð út í hafsauga. Opinberir að-
ilar eða félagslegir mega ekki standa í neinum
rekstri, það heitir óheiðarleg samkeppni, baug-
arnir telja sig eina færa um að höndla, þeirra er
mátturinn og kvótinn.
Því liggur það ljóst fyrir að nafn Samvinnu-
skólans varð að breytast, það var orðið til trafala
í frumskógi einstaklingsframtaksins. Sam-
vinnuhreyfingin er að vísu fallin fyrir rúmum
áratug og þau kaupfélög sem eftir standa orðin
háeff. Samt er þetta meinlausa forskeyti sam- til
trafala. Það lyktar af sveitamennsku, það teng-
ist félagshyggju, jafnvel Framsóknarflokknum,
sem þó hefur undanfarið af miklum dugnaði
hrist af sér slyðraorðið.
Margir í atvinnulífinu sögðu að þeir tækju
nemendur frá Sam-
vinnuskólanum fram
yfir aðra. Þeir hefðu
til að bera góða við-
skiptamenntun en
ekki síður væra þeir
góðir í mannlegum
samskiptum. A þann
þátt var alltaf lögð
mikil áhersla í Sam-
vinnuskólanum og
margir töldu það
einna drýgst veganesti
þaðan. Samvinnuskólinn hefur alltaf borið gæfu
til að laga sig að samtímanum og hefur því hald-
ið velli. Einn þáttur þess var þegar skólinn var
gerður að háskóla þá sýndu forystumenn skólans
enn að þeir kynnu að halda í við tímann.
En nöfn era einkenni og í öldurótinu ætti nafh
eins skóla að vera sem ljósbauja. Auðvitað læra
núverandi nemendur að Bifföst á verðbréfin og
standa sig áreiðanlega ekki síður en aðrir þar.
En fyrir þau okkar sem teljumst félagslega sinn-
uð er uppgjöf að henda góðum hlut. Við trúum
því ekki að peningahyggjan eigi eftir að kafsigla
félagshyggju. Við trúum að önnur verðmæti
eigi efrir að sanna gildi sitt og þykjumst sjá þess
merki að svo muni verða. Það er í tísku að segja
með fyrirlitningu að þeir sem ekki kokgleypa ó-
mengað markaðsþjóðfélag séu gamaldags og
tröll aftan úr fomeskju . Þá það, þá erum við
gamaldags tröll en eram hreykin af. Tröllin
björguðu líka mörgum manninum.
Eitt mesta samvinnuvígið er fallið. Innan
fárra ára man enginn lengur hvað eða hvar Sam-
vinnuháskólinn var. Forráðamenn skólans hafa
sýnt heigulskap með nafhabreytingunni, látið
óttann við dálitla sérstöðu svínbeygja sig. Eða
hafa þeir kastað trúnni, gengið í björg og sitja
þar óvinafagnað.
Guðmundur R. Jóhannsson
útskrifaður úr Samv 'mnuskólanum að Bifi-öst 1961
Agúst Jónatansson
útskrifaður úir Sanwinnuskólanum að Bifröst 1984
Agúst Jónatansson
Heygarbsharnib
Dr. Strangelove
Á Morgunblaðsvefnum var
eftirfarandi frétt í vikunni:
“Sjaldgæf og illskiljanleg teg-
und heilaskemmda getur valdið
því að sjúklingarnir missi stjóm á
öðram handlegg sínum, að sögn
ítalskra vísindamanna. Sjúkdóm-
urinn er kallaður „Dr. Strang-
elove-eínkennin" eftir persón-
unni sem Peter Sellers heitinn
túlkaði svo eftirminnilega. Vegna
þess að sjúklingamir hafa ekki
stjóm á annarri hendi sinni getur
oft farið svo að höndin ráðist
gegn hinni hendinni líkt og gerð-
ist oft og tíðum hjá dr. Strang-
elove í myndinni.”
Vísindamenn Heygarðshoms-
ins hafa í framhaldinu komist að
því að þessi sjúkdómur hefur ný-
Iega gert vart við sig hér á landi.
Það var í leik IA og FH í undan-
úrslitum bikarkeppninnar þegar
ónefndur leikmaður IA missti
stjórn á hendinni og slæmdi
henni í boltann. Dómarinn tók
hinsvegar ekkert mark á læknis-
vottorði og dæmdi vítaspyrnu.
Nú velta læknar á Akranesi því
fyrir sér hvort ekki sé möguleiki
að færa Dr. Stragelove-einkennin
niður í fætur sóknarmannanna en
talið er að það myndi geta lagað
markatöluna umtalsvert.
Heimatilbúnir
kitlusmokkar
Ungur maður kom inn í versl-
un eina á Akranesi og skoðaði í
hillurnar, greinilega í leit að ein-
hverjum ákveðnum hlut. Af-
greiðslumaðurinn, fullorðinn
maður, sneri sér að honum og
spurði hvort hann gæti aðstoðað.
“Já mig vantar smokka,” sagði
drengurinn. “Þeir era hér,” sagði
afgreiðslumaðurinn og teygði sig
í rekka á einum veggnum. “Nei,
ekki svona venjulega,” segir trngi
maðurinn. “Mig vantar svona
kitlusmokka með svona tökkum
út úr.” Afgreiðslumaðurinn klór-
ar sér í höfðinu ófurlítla stund og
segir svo. “Þetta er ekkert mál,
þú kaupir bara tvo og svo skal ég
selja þér rúsínur til að setja á
milli.”
Alpha bylgjur
Maður, fullur sjálfstrausts,
gengur inn á bar ög sest niður við
hliðina á verulega huggulegri
konu. Hann lítur snöggt á hana
og horfir síðan kæraleysislega á
armbandsúrið sitt dáhtla stund.
Konan tekur eftír þessu og spyr
hann: „Er stúlkan of sein á
stefnumót með þér?“. „Nei“,
svarar maðurinn, „ég er nýbúinn
að kaupa afar hátæknivætt arm-
bandsúr og var að prófa það“.
Forvitni konunnar var vakin.
„Hátæknivætt armbandsúr -
hvað er svona merkilegt við
úrið?“ spyr hún.
Hann svarar: „Það notar
Alpha bylgjur eða hugsanaflutn-
ing til þess að segja mér ýmislegt
um fólk“.
„Virkilega? Hvað var það að
segja“, spyr konan ennþá áhuga-
samari. „Ehh, jú - það sagði mér
að þú værir nærbuxnalaus....“
svarar maðurinn.
Konan kímir og segir „Þá hlýt-
ur það að vera bilað því ég er
nefnilega í nærbuxum!“ Maður-
inn slær með fingrinum á glerið á
úrinu og segir“: Urið blýtur að
vera að flýta sér aðeins ..."