Skessuhorn


Skessuhorn - 23.11.2000, Blaðsíða 4

Skessuhorn - 23.11.2000, Blaðsíða 4
4 FIMMTUDAGUR 23. NOVMEMBER 2000 Af stórbýlastefiiu og fósturvísum Bændafundir voru haldnir í síð- ustu viku víðsvegar um Vestur- land. Það eru Bændasamtökin og viðkomandi búnaðarfélög sem boða til fundanna sem eru árvissir. Skessuhorn fylgdist með einum slíkum í Breiðabliki á Snæfellsnesi. Fremur dræm mæting var á fundinn. “Það er orðin allt annar bragur á þessum fundum núna,” sagði Svanur Guðmundsson í Dalsmynni. “Þessir fundir eru orðnir mun friðsælli og rólegri en þeir voru. Umræðan mátti svo sem alveg batna, en það var vissu- lega meira fjör hér áður.” Margt bar á góma á fundinum, svo sem girðingamál, norskir fósturvísar, verðlags- og gæðamál, lánamál, þjóðlendur og margt fleira. Nokkur gagnrýni kom fram á stjórn Bændasamtakanna fyrir að hafa stutt innflutning á fósturvís- um úr norskum kúm. Hrafnkell Karlsson frá stjórn Bændasamtak- anna varði þá ákvörðun landbún- aðrráðherra að heimila þennan innflutning “Við stöndum frammi fyrir því eftir svo sem 10 ár að velja um það hvort það sé þess virði að taka þessar norsku kýr í ís- 0\7esflendinqur pikunnar Guðmundur Páll Olafsson er rithöf- undur, náttúrufræð- ingur, ljósmyndari og hugsjónamaður í Stykkishólmi. Guð- mundur er fæddur á Húsavík 1941, ólst þar upp í hópi 6 systk- ina. Móðir hans var kennari en faðir hans búfræðingur og þá verkstjóri hjá Kaupfé- lagi Þingeyinga. Þarna fyrir norðan ólst Guðmundur upp á þeim tíma sem gamla Island var að breytast; fornir at- vinnuhættir, baðstof- ur, hlóðaeldhús, engjasláttur og mógrafir að hverfa. Þessi forna menning; náttúran á Húsavík og lífið, sjálfsþurftabúskapurinn í þessum indæla bæ, er eftir- minnilegt. Þetta var áður en jarðýtan kom til Húsavíkur og áður en menn misstu sjónar á því hve landslag, hin villta náttúra, er mikils virði. “Síðan flutti fjölskyldan í sveitina og á afar fallegt býli í blómguðu dal- anna skauti. Fjórum árun, síðar fluttum við til Reykjavíkur þar sem við bræðumir fómm £ skóla. Eg undi hag mínum þar ekkert sérstaklega vel þó mér sé annt um Reykjavík sem höfuðborg. Næst lá leiðin til údanda þegar ég var nítján ára og í sex ár stundaði ég hákólanám í Bandaríkjun- um”. 25 ára gamall sneri Guðmundur heim á sitt gamla Frón. Þá tóku við störf við kennslu, fyrst sem skólastjóri á Blönduósi og síðar sem kennari í líffræði við Menntaskólann á Akureyri. I kjölfar kennslunnar fór Guð- mundur til Svíþjóðar þar sem hann samdi námsefni í líffræði fyrir grunnskóla. Þegar því lauk ári síðar settist hann aftur á skólabekk að þessu sinni sem nemandi í sjávarlíffræði við háskólann í Stokkhólmi. I Stokkhólmi kynntist Guðmundur ágæmm vísindamönnum á þessu sviði og sökkti sér í sjávarlíffræðina. Um árabil vann hann að verkefni sem tengdist árstíðabreytingum á dýralífi í fjörum. Þessar rannsóknir vann Guðmundur í Flatey á Breiðafirði. Þar varð til kveikjan að þeim stór- kostiegu bókum sem komið hafa út eftir Guðmund Pál. Náttúran hefur verið meginefni þessara stórvirkja í íslenskri ffæði- bókaflóru. Nýjasta stórvirkið leit dagsins ljós nýlega og heitir “Hálend- ið”. “Hugmyndafræðin á bak við þessa bók er að veita afar víðtæka fræðilega og fagurfræðilega sýn á hálendið með það í huga að bókin sé málsvari náttúrunnar. Þetta er einfaldlega lífsstefha mín, lífsstefna sem sem er tekin að vel ígrunduðu máli. Menntun og uppeldi banna mér annað. Þar vega líka tengslin við bernskuslóðirnar drjúgt. Eg geri grein fýrir því hvernig hálendið varð til en þennan þjóðararf sem hálendið er kalla ég í fyrsta meginkafla bókarinnar “Arfinn óvænta”. Við eru í raun landkönnuðir og erum að byrja að læra á landið. Við vissum ekki að við ættum svo mikin arf og enn síður hvað hann þýðir fyrir vistkerfi þessa lands og önnur auðæfi þess. Þetta er meginþemað í hálfri bókinni og ég geri grein fyrir því út frá náttúrufræðilegum forsendum, goðsögulegum sjónarmiðum um sköpun jarðar í ljósi hinnar sívirku náttúru, en jafn- ffamt frá fagurfræðilegum sjónarmiðum - og þá ekki síst vegna þess hve mikill líknarbrunnur hálendið er fýrir sálartetrið okkar. Hálendið er ennþá gífurleg auðlind sem vel má nýta skynsamlega. I öðrum meginkafla bókarinnar “A vit öræfa”, eru þræddar þjóðleiðir til foma. Þessar ferðaleiðir komu mér oft á óvart í sögulegu, ljóðrænu, þjóðsögulegu og náttúrufræðilegu samhengi. Síðasti meginkafli bókar- innar heitir “Neisti lands og þjóðar”. Þar er mörkuð heildarsýn á því hvað hálendisnáttúran er okkur mikilvæg bæði huglægt og í veraldar- vafstrinu. I raun og veru er hálendið þungamiðja landsins, þaðan koma helstu frumkraftar landsins og fallvötoin sem hafa frá fyrstu tíð fallið ó- beisluð til sjávar og gefið landinu grósku sína á hálendi, láglendi og í sjó. Mest kom mér á óvart þegar ég áttaði mig á því að fallvötnin era örugg- lega ábyrg að einhverju leyti fyrir grósku sjávar; auðlindinni sem Islend- ingum er mikilvægust. Einkum á þetta við á vorin þegar flóðin í ánum mynda lagskiptan sjó við landið. Þar blómgast þörungalífið mest og helst í hendur við hrygningu, klak og ungviði fiskanna. Þarna er vistfræði há- lendisins í sínu stóra samhengi. En eftir því sem við beislum fleiri fljót göngum við hægt og bítandi á auðæfi sjávar. IH Kaffisopinn er vel þeginn ífundarhléi. Mynd IH lensk fjós. Sumir kunna að velja það en aðrir hafa bara á- fram sínar íslensku kýr. Guðni Agústs- son tók þá ákvörðun að setja af stað ræktunarátak og skipaði tii þess einn hæfasta ræktunar- ráðunaut landsins. Það voru öll fagleg rök sem mæltu með þessu, þó þessi á- kvörðun væri á skjön við vilja meirihluta bænda. Guðna hefði ekki verið stætt á því að fara aðra leið í þessu máli. Við vitum það að hann var á móti þessu sjálfur. En ég minni á það að það hafa ver- ið flutt inn mörg erlend kyn. Við höfum tvisvar sinnum skipt um svínastofn, við höfum nýlega flutt inn tvo holdanautastofna, við höf- um endurnýjað stofna í kjúklinga- og eggjaframleiðslu og svona mætti lengi telja. Eg tel það skyn- samlegast fyrir okkur bændur að eiga þetta val”. Fram kom hjá einum bóndanum að menn hefðu svolítið blandað saman hagsmun- um annarsvegar og skoðunum hinsvegar, það þarf ekki endilega að fara saman. “Fjölmargir Is- lendingar hafa lýst stuðningi og tryggð við íslensku kúna og er það vel. Það er hinsvegar ekki víst að það haldi ef þeir sömu eiga kost á að kaupa mjólk úr norskum kúm fýrir 50 krónur lítrann á móti 90 til 100 krónum úr þeim íslensku”. Eftir fundinn settist blaðamaður niður með Sveini Guðjónssyni frá Stekkjarvöllum til að fá hans álit á því sem er að gerast í landbúnaðin- um í dag. “Eg er nú orðinn gam- all í þessu og það tekur því ekki að vera að viðra mínar skoðanir, Mér finnst þessi stórbýlastefna Bænda- samtakanna varhugaverð. Hún er að drepa niður smærri bændur sem margir hverjir eru að reka hag- stæðar einingar. Eg var alltaf á móti þessu frjálsa framsali á fram- leiðslukvóta”. Viltu ekki meina að í því felist hagræðing? “Ja, hag- ræðing, jú vissulega en við drepum þessa smærri niður, fækkum frameiðendunum og við verðum bara þrælar. Eg vil meina það að þegar farið er að framleiða 150 - 160.000 lítra þurfi menn að reiða sig á aðkeypt vinnuafl, hjón ráða kannski við það ef bæði geta verið við það. Það má ekkert koma upp á, það hefur sýnt sig hérna.” En hvað finnst Sveini um fósturvísa- málið? “Eg var á móti þessu, menn minnast aldrei á það í þessari umræðu, ef þetta verður nú reynd- in að það þarf að breyta fjósunum, það þarf meira fóður ofl.” En held- urðu að þetta verði reyndin, held- urðu að bændur skipti um kúakyn? “Eg veit það ekki, ég þori ekkert að fullyrða neitt um það. En það var mjög athyglisvert sem fram kom varðandi sérstakt prótein í ís- lensku mjólkinni sem hindrar syk- ursýki. Það eru verðmæti sem mérfinnstvarasamtaðfórna.” En eru bændur á Snæfellsnesi eitthvað verr settir en aðrir bændur? “Nei það held ég ekki. Að vísu er bú- jörðum alltaf að fækka og æ fleiri þeirra fara undir ýmiskonar tóm- stundabúskap. Það er auðvitað vond þróun. Eg sagði það nú þeg- ar mjólkurbúið var lagt af í Borg- arnesi þá yrðum við Snæfelling- arnir einfaldlega skornir af. Þessi aðgerð var byggðarglæpur. Það er óþolandi þegar atvinnutækifæri eru með þessum hætti flutt af landsbyggðinni til Reykjavíkur. Atvinnutækifæri sem tilheyra byggðinni og eiga auðvitað að vera þar. Nú ætla menn að flytja mjólkureftirlitið til Reykjavíkur. Þetta er hrikalegt. Þessir menn hafa komið undireins til okkar þegar við höfum þurft á þeim að halda. Þó ég geti ekkert fullyrt um það þá er ég stórefins um að þannig verði það áfram. IH 16. nóvember kl 00:12-Meýbam- Þyngd:3740-Levgd:52 cm. Foreldrar: Hafdís Thelma Omarsdóttir og Finn- urjánsson, Borgarnesi. Ljósmóðir: Hafdís Rúvarsdóttir 17. nðvember kl 09:i5-Sveinbam- Þyngd:4920-Lengd:52 cm. Foreldrar.Þóra Sif Kópsdóttir og Andrés Olversson, Borgamesi. Ljósmóðir.Hafdts Rúnarsdóttir. Nýfeddir Vesdendingar eru boðnir velkomnir t heiminn um leið og nýbökuðum foreldrum eru ferðar hamingjuóskir. 16. nóvember kl 10:16-Meybam- Þyngd:5020-Lengd:54 cm. Foreldrar: Helga Björk Bjamadóttir og Kristján Vagn Pálsson, Borgamesi. Ljósmóðir: Hafdís Rúnarsdóttir. 1S. nóvember kl 09:4S-Meybam- Þyngd:4700-Lengd:53 cm. Foreldrar Guðný Ósk Stefánsdóttir og Svein- bjöm R. Hjaltason, Akranesi. Ljós- móðir: Hafdís Rúnarsdóttir. 16. nóvember kl 13:50-Sveinbam- Þyngd:3685-Lengd:53 cm. Foreldrar: Margrét Halldóra Gísladóttir og Hlynur Ólafsson, Borgarvesi. Ljósmóðir.Lóa Kristinsdóttir. i 20. nóvember kl 01:27-Meybam- Þyngd:3970-Lengd:54 cm. Foreldrar: María Páley Gestsdóttir og Vignir S. Maríasson, Grundarftrði. Ljósmóðir: Erla Björk Olafsdóttir. L. UlKílÍi V £ iUUAÚJ V* s ré ÍOK é'

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.