Skessuhorn - 12.01.2001, Blaðsíða 8

8
FOSTUDAGUR 12. JANUAR 2001
jíitsautiui..
Sorgleg vitleysa í löngu máli
Stykkishóhnsh'ófii þykir eiti fallegasta höfii landsins og er góöur fiilltrúifiyrir þær ágætii hnfiiir sem fiávmiryggðir á Snœfellsnesi hafa. MyndlH
Byggðastofnim hefur nú birt
niðurstöðu á vinnu sem henni
var ætlað að vinna samkvæmt
þingsályktun um stefhu í byggð-
armálum 1999 - 2000. í þingsá-
Iyktuninni segir í 8. lið: “Fram
fari greining á möguleikum ein-
stakra landshluta, meðal annars
með tilliti til auðlindanýtingar,
iðnaðar og verslunar, fiskveiða
og -vinnslu, samgangna og þjón-
ustustarfsemi. Opinberar að-
gerðir miðist við að nýta styrk-
Ieika hvers svæðis til atvinnu-
sköpunar. Nýjar lausnir í upplýs-
ingatækni verði nýttar til að
skapa störf í hátæknigreinum án
tillits til búsetu.”
Afurðin
Byggðastofnun hefur nú lokið
þeirri vinnu sem henni var falin
með þessari þingsályktun. Skýrslan,
sem er upp á 196 síður, ber titilinn
“Byggðarlög í sókn og vörn” og er
um stöðu sjávarbyggða allt í kring
um landið. Skýrsluna er hægt að
nálgast á heimasíðu Byggðastofn-
unar á Internetinu, en væntanlega
eru stjórnmálamennirnir okkar og
stjórnarmenn stofnunarinnar búnir
að fá afurð þessa á blöðum sem þeir
liggja nú yfir til að finna leið til
lausnar þeim vanda sem að lands-
bygðinni steðjar. Þessi lesning er
einkar athyglisverð fyrir Vestlend-
inga og því verða henni nú gerð
nokkur skil. I formála skýrslunnar
segja þeir Guðmundur Malmquist
forstjóri og Bjarki Jóhannsson for-
stöðumaður þróunarsviðs Byggðar-
stofnunar frá tilurð skýrslunnar og
helstu heimildum og hve “mikil-
vægt sé að hún sé brotin upp í ein-
staka þætti, sem hægt er að tíma-
setja, skilgreina hvað þarf og hver
ber ábyrgð á framkvæmdinni”.
Ástæða til ótta
Þar sem aðeins byggðarlögin á
Snæfellsnesi falla undir skilgrein-
inguna um sjávarbyggðir er ein-
gungis fjallað um þær byggðir í
skýrslunni. Eigi stjóm Byggðastofn-
unar og íslenskir stjórnmálamenn
að byggja álit sitt á því sem um þær
byggðir er sagt í skýrslu þessari er
fúll ástæða fyrir Snæfellinga að ótt-
ast þær niðustöður og þær lausnir
sem af þeim kunna að leiða. Skýrsl-
an er byggð upp á svokallaði SVÓT
greiningu sem þýðir að metinn er
styrkur, veikleiki, ógnanir og tæki-
færi.
Sjávarútvegur:
Hlýr sjór er metinn sem “styrkur”
þessara byggða. I skýrslunni segir:
“I Faxaflóa og á Breiðafirði er til-
tölulega hlýr sjór vegna
Golfstraumsins. Þetta gefur fiski
góða lífsmöguleika, þar sem æti er
mikið”. Þetta er greinilega vel í-
grunduð seming enda er framhald-
ið: “Nálægð við gjöfúl fiskimið.
Stykkishólmur og Grandarfjörður
liggja nálægt gjöfulum skelfiskmið-
um á Breiðafirði. Ut af Snæfellsnesi
eru gjöful botnfiskmið”. Þetta sýn-
ir ótrúlega litla þekkingu á Breiða-
firði “matarkism þjóðarinnar” og
því útgerðarmynstri sem þar tíðkast.
Sem dæmi má nefna að útgerð er ó-
víða eins fjölbreytt og við Breiða-
fjörð þar sem nánast allar veiðiað-
ferðir eru stundaðar með nánast öll-
um gerðum skipa og á þessi lýsing á
því engan veginn við eða er í það
minnsta ónákvæm. Allt í þessari
skilgreiningu sjávarútvegsins er í
líkingu við þetta og þegar litið er á
kaflann þar sem metnir eru “veik-
leikar” byggðanna heldur vitleysan
áfram. Hvað liggur t.d. á bak við
þessa fullyrðingu? “Varhugaverð
höfn í Stykkishólmi. Mikill munur
er á flóði og fjöru við Stykkishólm,
sem gerir hafnaraðstöðu þar erfiða”.
Þessi fullyrðing er óskiljanleg því í
Stykkishólmi er hafharaðstaða ákaf-
lega góð og séu einhverjir gallar á
henni eru það alls ekki þessir. Til
“ógnana” svæðisins er talin: “Skert
flutningsþjónusta, frekari sameining
flutningafyrirtækja og skert sam-
keppnisaðstaða smárra flutningsað-
ila gagnvart þeim stóru gæti skert
vöruflutningaþjónustu á svæðinu.
Það gæti m.a. komið niður á fisk-
flutningum”. Frá Grundarfirði og
Snæfellsbæ gerir út langstærsta
flutningafyrirtæki í einkaeigu á Is-
landi. Þetta fýrirtæki hefur auk þess
sérhæft sig í fiskflutningum.
Iðnaður
Kafhnn um iðnað í sjávarbyggð-
um á Vesturlandi er eflaust ein at-
hyglisverðasta sönnun þess hve h't-
il þekking býr að baki þessari
skýrslu. I þessum kafla stendur
þetta um “styrk” iðnaðar tengdum
sjávarútvegi: “ I þéttbýliskjörnun-
um víða á Snæfellsnesi er iðnaður
tengdur sjávarútvegsgreinum, svo
sem netaverkstæði, beinaverk-
smiðja og fleira”. Svo mörg voru
þau orð. I sama kafla um Vestfirði
stendur hinsvegar: “A Vestfjörðum
eru framsækin fyrirtæki, sem fram-
leiða búnað fyrir sjávarútveg, auk
þess sem þær þjóna sjávarútvegs-
fyrirtækjum á ýmsan hátt. Plast-
verkstæði (oft í tengslum við vél-
smiðjur eða rafvirkja) þjóna smá-
bátflotanum. A Isafirði er ísverk-
smiðja, sem sér sjómönnum fyrir
ís, og dæmi um aðra þjónustu eru
fiskmarkaðir og fleira”.Þetta er nú
svolítið annað enda engin vanda-
mál þarna. Það sem hinsvegar er
dapurlegt er að ekki eru gerð skil
fjölmörgum mjög góðum þjón-
ustu- og iðnfyrirtækjum sem þjóna
sjávarútvegi hér á Snæfellsnesi.
“Styrkur” þessarar þjónustu er lík-
lega hvergi meiri en einmitt á
Snæfellsnesi. Um “ógnun” við
svæðið segir: “Aukning flutnigs-
kostnaðar mundi veikja rekstar-
grundvöll iðnfyrirtækja á svæð-
inu”. Og: “Samkeppni um vinnuafl
við aðrar atvinnugreinar ógnar
rekstrargrundvelli iðnfyrirtækja á
svæðinu”. í þeim greinum sem
þarna eru nefndar er mikið mann-
val sem bæði í launum og tækifær-
um er ekkert síðra en er á Reykja-
víkursvæðinu og hafa verktakar af
svæðinu sótt mikið inn á önnur
svæði og þá ekkert síður inn á höf-
uðborgarsvæðið. Þá eru á svæðinu
öflug og vel tæknivædd fyrirtæki á
öllum þessum sviðum.
Onnur þjónusta
Það væri auðvitað allt of mikið
mál að telja upp alla þá þætti sem
þessi skýrsla nær til, þó verður ekki
hjá því komist að víkja að þeim
flestum til þess að gefa fólki mynd
af kunnáttu og þekkingu þeirra sem
að skýrslunni standa. “Styrkur” fyr-
irtækjaþjónustu er þessi: “Á Vestur-
landi er rekstrar- og reiknings-
haldsþjónusta, og víða öflug banka-
þjónusta”. Ekki orð meira um það,
en í kaflanum um “tækifæri” í
samgöngum svæðisins er talinn
“nýr vegur um Bröttubrekku”. í
kafla sem heitir “Upplýsingartækni,
nýsköpun, rannsóknir og þróunar-
starf í sjávarbyggðunum á Verstur-
landi” er Hafrannsóknarútibúið í
Olafsvík eitt talið og "tækifærin”
eru talin felast í fjárfestingarsjóð-
um.
Metnaðarfull þjónusta
I kafla um verslun og þjónustu í
sjávarbyggðum á Vesturlandi er
styrkurinn talinn felast í “lágu vöru-
verði í nágrenninu”. Hvað er fólkið
að meina? Það sem er sannleiks-
broddur í þessu er að dagvöruverslun
á erfitt með samkeppni við stórmark-
aði í Reykjavík en er hinsvegar að
standa sig ljómandi vel þrátt fyrir
það. Onnur verslunarþjónusta á
Snæfellsnesi er síst verri en annars-
staðar gerist og eru mörg dæmi um
metnaðarfullan reksmr í verslun, í
gjafavöru, famaði, byggingarvörum
og fjölmörgu öðru. Þessi fyrirtæki
eru flest að bjóða fyllilega sambæri-
legt verð við höfuðborgarsvæðið.
Gaman væri að fá upplýsingar um
hvaða kannanir bendi til þeirra nið-
urstaðna sem skýrsluhöfundar fá um
þessi atriði.
Um ferðaþjónustuna er síðan fjall-
að í sérstakri greiningu og er hún
minna vitlaus en flestar hinna, þó
vekur það athygli að undir liðnum
náttúruperlur er aðeins Snæfellsjök-
ull talinn. Það er höfundi nokkur
vorkunn að þurfa að telja upp allar
þær náttúruperlur sem á Snæfellsnesi
finnast. Þó á engan sé hallað vekur
það athygli að ekkert er minnst á
Breiðafjarðareyjar eða þá ferðaþjón-
usm sem þar er rekin og er einhver
hin framsæknasta sem þekkist á ís-
landi.
Umhverfið
Þessi kafli er alveg makalaus! Það
þarf ekki mikla þekkingu á Snæfells-
nesi til að setja spumingamerki við
kaflann um fegrun þéttbýliskjama.
Þar er þetta tahð sem “styrkur” á
svæðinu: “Á nokkmm stöðum á Snæ-
fellsnesi hefur verið gert átak í fegrun
þéttbýliskjama. í Olafsvík er verið að
byggja upp söfh og gera upp hús með
það markmið að gera staðinn aðlað-
andi fyrir ferðamenn. Sama má segja
um Stykkishólm varðandi ferðir í
Breiðafjarðareyjar og þar liggur fyrir
skipulag miðsvæðis bæjarins. Þetta
skilar sér í bættu umhverfi, en lítið
gerist t.d. á Hellissandi og Rifi”. Því-
lík endemis samsuða. Væri þetta rit-
gerð skrifúð fyrir einhvem bekk í
Grannskóla væri ekki gefin há ein-
kunn fyrir.
Margverðlaunuð
byggðarlög
Það er staðreynd að öll byggðar-
lögin sem í hlut eiga era ákaflega
snyrtileg og þykja meðal fegurstu
byggðarlaga á íslandi og hafa sveitar-
félög, fyrirtæki og einstaklingar hlot-
ið viðurkenningar í umhverfismálum
og fyrir fegrun og ffamsækna um-
hverfisstefnu. Það hefði ef til vill ver-
ið sanngjamara að nefna “Olafsvíkur-
yfirlýsinguna” og Staðardagskrá 21
og það framkvæði sem Snæfellsbær
hefur átt í þessum málaflokki heldur
en að bulla um gömul hús. En um
endurbyggingu gamalla húsa er það
að segja að þar sem þau á annað borð
era til hefur myndarlega verið staðið
að endurgerð og hefúr Stykkishólm-
ur þar nokkra sérstöðu enda þar
mörg og merkileg gömul hús. Þessi
vilji hefur einnig sýnt sig í Olafsvík og
ekld síður á Hellissandi þar sem at-
hyglisverð uppbygging hefur átt sér
stað t.d. í sjómannagarði ofl. í Rifi
og Grandarfirði era engin gömul hús
en snyrtimennska þar en engu minni.
Að skjóta ferðum í Breiðafjarðareyjar
inn í þennan kafla og nefna þær ekki
í ferðamennsku er auðvitað enn ein
sönnun á gæðum þessarar skýrslu.
Menning
Þegar að þessum kafla kemur fer
lesningin fyrst að verða virkilega
skemmtileg og geðvonska yfir vit-
leysunum hverfur alveg. Nú er þetta
orðið eins og draumur. Það getur
ekki verið að um alvöra sé að ræða.
Þetta er bara áramótaskaup Byggða-
stofnunar. Eða hvað finnst fólki um
þennan “styrk” sem talin er fremstur
í menninguna á Snæfellsnesi: “Tón-
listarskólar eru á öllum stöðum, t.d.
Mnrgir staSir á Snæfellsnesi hafia hlotið verðlaun í umhverfismálum. Ntí síóast Ferða-
þjánustan á Brekkubæ sem í haust hlatit “Umhverfisverðlaun Ferðamálaráðs
I Olafsvík stendur félagsheimilið Klif sem er eitt það glæsilegasta á landinu. Skipulag og
hönnun hússins gerir það einkar þægilegt til skemmtana, menningarviSburða og ráð-
stefnuhalds. Mikill samhugur er meðal ibtíanna að búa þetta hiís sem best, mí síðast með
kaupum á glæsilegum flygli. Mynd IH.
Sjómannagarðurinn á Hellissandi. Ovíða á landinu ftnnst samfélag sem jafn einhuga er
um sögu sína og minjar eins og Hellissandur. Mynd IH