Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.05.2019, Blaðsíða 10

VIÐTAL
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.5. 2019
E
inu sinni til tvisvar á ári heimsækir
Sven hjartalækninn sinn á Íslandi,
frænda sinn Ásgeir Jónsson, og
það vill svo skemmtilega til að sá
er faðir minn. Bera þeir báðir nafn
afa síns, Ásgeirs Péturssonar, synir systkina.
Sven er því gamall frændi blaðamanns, sem
hann hefur aldrei hitt fyrr en nú. Frændinn
reyndist svo áhugaverður maður að hann var
drifinn í viðtal í stuttu stoppi sínu hér á landi
um daginn, eftir að hjartalæknirinn hafði gefið
grænt ljós á heilsuna. Í blíðunni í maí fórum
við í bíltúr um Reykjavík og sagði Sven frá
sinni áhugaverðu ævi og sambandi sínu við Ís-
land.
Á Hótel Borg eins og afi
Sven er fæddur 1941 og er alinn upp í Gauta-
borg, sonur Per-Olof Hansons og Margrétar
Ásgeirsdóttur, ávallt kölluð Gréta. Hún er
dóttir Ásgeirs Péturssonar stórútgerðar-
manns og Guðrúnar Halldórsdóttur húsfreyju.
„Mamma mín Gréta hitti pabba í Hamborg í
kringum 1930 þegar þau voru bæði tvítug. Þau
kynntust á tungumálanámskeiði þar en móðir
mín hafði dvalið langdvölum í Kaupmannahöfn
vegna þess að hún fékk berkla og var þar í
meðferð. Amma mín og mamma bjuggu því um
tíma þar og þaðan fór mamma til Hamborgar
en afi minn Ásgeir stundaði þar viðskipti.
Þannig æxlaðist það að mamma kynntist
pabba, sem er Svíi, og þau fluttu til Svíþjóðar
og giftu sig 1932,“ segir Sven.
Afi hans í móðurætt, Ásgeir Pétursson, var
mikill viðskiptajöfur á Íslandi og þótti mjög
vandaður maður. Hann var búfræðingur, út-
gerðarmaður og kaupmaður á Akureyri og
Siglufirði, og bjó um tíma í Kaupmannahöfn en
að lokum í Reykjavík.
„Ég hef heyrt mikið um afa minn þótt í
gamla daga hafi ekki mikið verið rætt um
hann. En ég komst að ýmsu síðar og það er til
bók um frumkvöðla Íslands og var Ásgeir afi
minn einn af tíu sem þar eru nefndir. Ásgeir
var frá Akureyri, einn af sex börnum. For-
eldrar þeirra létust frá ungum börnum,“ segir
Sven en þess má geta að afi hans var aðeins
fjögurra ára þegar móðir hans lést og átta ára
þegar faðir hans fórst á sjó.
„Hann varð efnaður maður en var það svo
sannarlega ekki frá upphafi. Hann lenti hjá
góðum fósturforeldrum og fékk að stunda nám
og fór til Kaupmannahafnar í viðskiptanám.
Þegar hann kom heim fór hann í fiskibransann
og seldi mikið fisk til Danmerkur. Ástæðan
fyrir því að ég dvel alltaf á Hótel Borg þegar
ég er hér á landi er sú að sagan segir að afi hafi
alltaf gist á Hótel Borg þegar hann var í
Reykjavík að stunda viðskipti sín,“ segir Sven.
„Ég hitti hann reyndar aldrei því hann dó í
desember 1942 þegar ég var aðeins eins árs.“
Fyrsta flugið frá Svíþjóð
Faðir Svens, Per-Olof, kallaður Pelle, rak alla
tíð stórt saltfyrirtæki í Svíþjóð og móðir hans
var heimavinnandi húsmóðir. Sven á eina syst-
ur, Guðrúnu, sem bjó hér á landi um hríð á full-
orðinsárum.
„Pabbi tók snemma við saltfyrirtækinu af
föður sínum. Föðurafi minn fékk hjartaáfall
og tók því faðir minn við og þurfti að axla
mikla ábyrgð snemma, þó svo að afi hafi lifað
til hás aldurs. Í þá daga var salt sett á tunnur
og þær sendar með skipi til Íslands,“ segir
hann.
„Ég fór í fyrsta skipti til Íslands í júní árið
1946 í gamalli uppgerðri herflugvél og ég man
bara að vélin lét illa á leiðinni. Ég held reyndar
að þetta hafi verið fyrsta flugið milli Svíþjóðar
og Íslands, því það var getið um það í sænsk-
um dagblöðum. Því miður hræddi flugferðin
mömmu svo mikið að hún fór aldrei aftur til Ís-
lands, sem var sorglegt,“ segir Sven.
„Í gamla daga talaði ég dálitla íslensku því
það voru margir íslenskir nemar í Gautaborg
og þeir komu gjarnan til okkar í sunnudags-
mat. Þannig náði ég að æfa íslenskuna, en
eftir það missti ég hana niður þar sem við
fórum aldrei heim til Íslands. Mamma talaði
mjög lítið við mig íslensku en söng þó íslensk
lög þegar hún sat við píanóið og spilaði,“ segir
Sven.
„Guðmóðir mín var íslensk og foreldrar mín-
ir áttu íslenska vini sem komu oft í heimsókn.
Pabbi var líka í viðskiptum við Ísland og ég
veit að hann var að hjálpa Eimskip eftir stríð.
Hann var mjög hrifinn af Íslandi. Hann vildi í
raun flytja þangað eftir að mamma dó en það
varð aldrei úr. Þau voru mjög alla tíð mjög
samrýnd hjón og ég var mjög heppinn og átti
góða æsku.“
Salt í 190 ár
Eins og faðir hans á undan honum, tók Sven
snemma við fjölskyldufyrirtækinu. „Það var
engin pressa á að taka við fyrirtækinu og hug-
leiddi ég að verða bóndi. En ég held að innst
inni hafi ég viljað það. Ég fór ungur með pabba
í vinnuna og ég tel að hann hafi verið snjall að
sýna mér allt frá unga aldri, án þess að ýta á
mig,“ segir Sven sem unnið hefur við fjöl-
skyldufyrirtækið allar götur síðan.
Saltfyrirtækið Salinity, áður Hanson &
Möhring, framleiðir 750 þúsund til milljón
tonn af salti árlega. „Á næsta ári erum við búin
að vinna í salti í 190 ár samfleytt. Þetta hófst
allt árið 1830 þegar síldin var í Svíþjóð. Afi
minn vann þá í fyrirtækinu fyrir menn sem
áttu enga afkomendur. Afi, ásamt tveimur öðr-
um, tók svo við fyrirtækinu árið 1905. Síðan ár-
ið 1970 hefur það verið að fullu í okkar fjöl-
skyldu,“ segir Sven og stiklar á stóru í langri
og merkri sögu saltfyrirtækisins.
„Salt er mjög ódýrt og það finnst næstum
alls staðar, þó ekki í Svíþjóð. Salt er unnið úr
jörðu en vandamálið er að flytja það milli
staða. Samgöngur og flutningar skipta því
miklu í þessum bransa, það er aðalmálið. Mað-
ur þarf að finna salt á réttum stöðum og flytja
það á rétta staði,“ útskýrir Sven.
„Þegar ég byrjaði í bransanum á sjöunda
áratugnum vorum við bara að dreifa salti til
Vestur- og Suður-Svíþjóðar. Nú seljum við
salt út um öll Norðurlönd og til tíu, tólf landa
í Evrópu, þó mest til Þýskalands. Við fram-
leiðum salt á Kýpur og erum einnig með
skrifstofu í Kína, en við erum ekki bara í
salti. Salt er aðalafurðin okkar en við fram-
leiðum ýmsar aukaafurðir úr salti, eins og
saltblokkir sem dýrafóður og salttöflur til að
mýkja vatn, svo eitthvað sé nefnt. Við erum
minna í hráu salti og meira í unnu,“ segir
hann.
Erum engum háðir
Árið 1982 flutti Sven frá heimalandinu til Sviss
og segir hann nokkrar ástæður fyrir því. Ein
er sú að hann vildi ekki skrá félagið á markað,
heldur halda því alfarið innan fjölskyldunnar
og voru skattalögin í Svíþjóð á þeim tíma erfið
slíkum fyrirtækjum.
„Afi minn var með strangar reglur varðandi
hver mátti eiga í fyrirtækinu. Eina fólkið sem
mátti eiga hlut í fyrirtækinu væru blóðskyldir
ættingjar sem unnu í fyrirtækinu. Það áttu
ekki að vera neinar deilur innan fjölskyld-
unnar um eignarhald fyrirtækisins. En á sjö-
unda áratug var ekki hægt að hafa þetta
svona. Skattakerfið var þannig að það hefði
reynst erfitt fyrir mig að láta börn mín hafa
hlut því þá myndi ég þurfa að borga mikinn
skatt. Þannig að ég stóð frammi fyrir ákvörð-
un, annaðhvort að skrá fyrirtækið á markað
eða flytja úr landi og halda áfram að reka það
erlendis,“ segir Sven.
„Það fyndna er að skattakerfið í Svíþjóð er
gjörbreytt og ég hefði ekki þurft að flytja. En
mig langaði að feta í fótspor afa míns og fylgja
hans óskum. Ég átti 100% í fyrirtækinu, því á
þeim tíma var enginn annar ættingi að vinna í
fyrirtækinu. Ég sagði við börnin mín að ef þau
myndu vinna í fyrirtækinu fengju þau hlut og í
dag eru dóttir mín og tengdasonur að vinna í
fyrirtækinu,“ segir hann. „Við sjáum hvað ger-
ist, kannski tekur næsta kynslóð við fyrir-
tækinu,“ segir hann en þess má geta að í dag
veltir fyrirtækið rúmlega tíu milljörðum ís-
lenskra króna árlega.
Sven segir aðra ástæðu fyrir flutningnum til
Sviss hafa verið þá að hann langaði að fram-
leiða eitthvað fleira en salt. „Ég flutti til Laus-
anne og fór að framleiða dýrafóður líka en við
erum samt stærst í saltinu,“ segir hann.
„Ég er alltaf að leita að nýjum salt-
uppsprettum og við byrjuðum árið 1999 að
flytja inn salt frá Chile til Evrópu sem var ansi
merkilegt í þá daga. Það var mjög arðbært og
ekki síst fyrir framleiðendur í Chile,“ segir
hann og nefnir að samstarfið hafi gengið vel.
„Okkar stefna hefur alltaf verið að vera engum
háður en að sama skapi að vera trygg okkar
viðskiptavinum. Það þarf að vera gagnkvæm
virðing.“
Sven er enn að vinna og ferðast um víða
veröld í sínu starfi þrátt fyrir að vera orðinn
77 ára. „Dóttir mín og tengdasonur sjá um
daglegan rekstur og ég er meira í að leita að
nýjum viðskiptatækifærum. Pabbi sagði við
mig þegar ég var mjög ungur: þú mátt gera
hvað sem þú vilt en ef þér mistekst verður þú
sjálfur að þrífa upp eftir þig,“ segir hann og
er greinilegt að hann lifir enn eftir þessari
reglu.
„Eitt af því sem ég gerði um þrítugt var að
kaupa Falksalt, sem var stærra en við. Eftir
það urðum við stærstir í salti í Svíþjóð og erum
enn. Síðan höfum við auðvitað þróast mikið og
erum í mörgu öðru. Við höfum t.d. verið stórir í
kanadísku timbri, sojabaunum og höfum verið
í kolum líka.“
Í sjötta sæti í siglingum
Sven á fjöldann allan af veðhlaupahestum
víða um heim. „Það byrjaði þannig að árið
1968 var ég í Akapúlkó að keppa á Ólympíu-
leikunum í siglingum. Siglingar voru mitt
helsta áhugamál á þeim tíma. Í tvö ár í röð
þurfti ég að taka mér þriggja mánaða frí til
að æfa og ég áttaði mig á því að ég gæti ekki
haldið því áfram. Þannig að ég ákvað að
venda kvæði mínu í kross og finna mér eitt-
hvert allt annað áhugamál. Þannig að ég
hætti að sigla, því miður, í 21 ár. Á þessum
tíma átti ég bóndabæ í Svíþjóð og þáverandi
kona mín var hestakona. Ég byrjaði líka í
hestamennsku en eftir nokkur ár gerði ég
mér grein fyrir því að ég gæti ekki bara
keppt um helgar án þess að æfa mig í miðri
viku. Þannig að ég byrjaði að kaupa veð-
hlaupahesta,“ segir hann.
„Ég byrjaði að kaupa hesta í Englandi og Ír-
landi og ein merin reyndist svo verða meistari
síðar meir. Hún er amma okkar besta gæðings
í dag. En þessi kaup voru ekki tengd saltfyrir-
tækinu á neinn hátt. Við höfum átt mikilli vel-
gengni að fagna með hestana.“
Segðu mér aðeins frá Ólympíuleikunum.
„Það var mikið ævintýri. Alveg stórkostlegt;
mikil reynsla. Ég var þá 27 ára og þetta var
klárlega ævintýri lífs manns. Við vorum þrír
þarna á seglbátnum og lentum í sjötta sæti. En
ég hafði ekki tíma til að halda þessu hobbíi
áfram. Ég hætti svo að sigla eins og fyrr segir
en tók svo aftur upp siglingar og varð Svíþjóð-
armeistari árið 1995. Það sama ár lenti ég í 4.
sæti í heimsmeistarakeppninni í Fremantle í
Ástralíu. Ég var ágætis siglingamaður en
þetta var meira til gamans,“ segir hann.
„Mér finnst gaman að keppa og
líklega er ég svolítið eirðarlaus
og þess vegna er ég ekki hættur
að vinna. Tengdasonur minn
segir að ég sé búinn að minnka
við mig niður í fulla vinnu,“
segir Sven Ásgeir Hanson.
Með salt í blóðinu
Hann er hálfur Íslendingur og hálfur Svíi, hann Sven Ásgeir Hanson. Sven á stærsta salt-
fyrirtæki Svíþjóðar sem selur salt víða um Evrópu. Þessi kappsfulli öldungur hefur haft í
ýmsu að snúast á langri ævi. Viðskipti hafa verið hans ær og kýr þótt hann hygðist um
skeið gerast bóndi. Hann keppti á Ólympíuleikum árið 1968 í siglingum en siglir í dag sér
til gamans. Önnur áhugamál hans eru útreiðar og kaup og sala veðhlaupahesta.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is