Morgunblaðið - 31.07.2019, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 2019FRÉTTIR
Ert þú ísambandi?
R
áð
gj
öf
ve
gn
a
hr
að
hl
eð
sl
us
tö
ðv
a
fy
rir
fy
rir
tæ
ki
og
sv
ei
ta
rfé
lö
g
V E R K F RÆÐ I S T O F A
Metnaðarfullt íslenskt fagfólk
streymir í MBA-nám við bæði inn-
lenda og erlenda háskóla. Sitt sýn-
ist þó hverjum um hvort námið
skapi nemendum öll þau tækifæri
sem þeir vonast eftir, og ekki er
alltaf víst að útskriftarskírteinið sé
peninganna og fyrirhafnarinnar
virði. Í Bandaríkjunum er þróunin
í þá átt að farið er að draga úr að-
sókn í MBA-nám og hafa virtir há-
skólar jafnvel ákveðið að hætta að
bjóða upp á námið af þeim sökum.
Er talað um MBA-verðbólgu vest-
anhafs þar sem sá fjöldi fólks sem
lokið hefur MBA-gráðu er ekki í
neinu samræmi við framboðið af
vel launuðum stjórnunarstöðum:
nemendur fjárfesti í dýrri mennt-
un en verði vonsviknir þegar þeir
uppgötvi að útskrift lokinni að
þeirra bíði ekki rauður dregill sem
liggi beint upp í næsta forstjóra-
stól.
Þurfa að hafa sýnt
hvað í þeim býr
Hilmar Garðar Hjaltason, ráð-
gjafi hjá Capacent, segir ekki
hlaupið að því að svara því hvort
MBA-nám borgi sig. Á íslenskum
vinnumarkaði vegi þyngst að fólk
geti sýnt fram á góðan árangur í
stjórnendahlutverki og séu MBA-
skírteini sjaldnast notuð til að gera
upp á milli fólks þegar margir
hæfir umsækjendur sækist eftir
sömu stjórnendastöðunni. Hann
segir alla menntun af hinu góða,
og að MBA-nám geti vissulega eflt
fólk sem stjórnendur, en margir
komist í toppstöður með allt aðrar
gráður upp á vasann. „Ég hugsa
að námið gagnist þeim best sem
eru með háskólamenntun af allt
öðru sviði, því með MBA-náminu
fæst ágætisyfirferð yfir allar
helstu hliðar fyrirtækjarekstrar.
Fyrir fólk sem þegar hefur lokið
t.d. viðskiptafræðigráðu gæti
MBA-nám frekar virkað eins og
upprifjun.“
Segir Hilmar hvern og einn
þurfa að meta hvernig MBA-nám
gæti nýst, og hugsanlegt sé að
fara mætti styttri leið að sama
marki, s.s. með markvissri endur-
menntun. „Margir stjórnendur
gera n.k. „árangursáætlun“ fyrir
sjálfa sig til að efla sig í starfi og
gæti áætlunin t.d. tiltekið að sækja
ákveðin námskeið í reikningshaldi
eða samningatækni og þannig
styrkja þá í sínum daglegu störf-
um, án þess að þurfa takast á við
fullt háskólanám.“
Nýti tengslanetið vel
Í hugum margra snýst MBA-
nám ekki bara um þá hagnýtu
þekkingu sem miðlað er í tímum,
heldur líka það dýrmæta tengsla-
net sem verður til á milli nemenda.
Getur námið þá virkað eins og
nokkurs konar aðgöngumiði að efri
lögum vinnumarkaðarins. Ingvar
Jónsson, stjórnendamarkþjálfi hjá
Profectus, segir að á Íslandi megi
eflaust fara margar aðrar leiðir til
að byggja upp stórt og sterkt
tengslanet en úti í heimi gildi önn-
ur lögmál. „Í Bandaríkjunum
skiptir t.d. öllu máli að þekkja
rétta fólkið, til þess eins að fá að
komast á blað. Fyrir þá sem starfa
hjá íslensku fyrirtæki með miklar
alþjóðlegar tengingar, eða fólk
sem vill reyna fyrir sér í nýju
landi, gæti MBA-gráða frá erlend-
um háskóla verið mjög dýrmætt
verkfæri að þessu leyti,“ segir
hann. „En þá skiptir líka máli að
nýta tækifærið rétt og vera virkur
þátttakandi í hópi núverandi og
fyrrverandi nemenda. Ef vel er
haldið á spilunum er MBA-námið
ekki bara að nýtast til að tengjast
nemendunum í sama árgangi, held-
ur opnar það dyr að öllum þeim
sem nokkru sinni hafa stundað
þetta sama nám við sama háskóla.“
Eins segir Ingvar að innan
stórrar skipulagsheildar ætti
MBA-nám að veita fólki forskot í
slagnum um að fikra sig upp
skipuritið. „Þegar kemur að því að
ákveða hver fær stöðuhækkun
hlýtur að vera erfitt að líta fram
hjá starfsmanni með MBA-gráðu,
auk þess að menntunin sendir viss
skilaboð um metnað og áhuga á að
takast á við meira krefjandi hlut-
verk.“
Ingvar lauk sjálfur MBA-gráðu
frá Viðskiptaháskólanum í Kaup-
mannahöfn og er í dag mjög
ánægður með að hafa sótt sér
þessa menntun. Spurður hvort
hann myndi ráðleggja skjólstæð-
ingi í markþjálfun að fara í MBA-
nám segir Ingvar að hver og einn
verði að svara þessari stóru spurn-
ingu fyrir sjálfan sig. „Það sem
fólk ætti að gera er að skoða hvar
það er statt í dag og hvaða nýju
tækifæri gætu mögulega verið í
boði þegar námið er á enda. Þó að
tilhugsunin um að hafa MBA á fer-
ilskránni geti verið skemmtileg er
það ekki alltaf svo – þegar allt hef-
ur verið vegið og metið – að námið
reynist alveg ómissandi.“
Borgar MBA-gráðan sig?
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Fyrir suma gæti MBA-nám
stytt leiðina upp metorða-
stigann en þetta vinsæla
stjórnendanám gerir ekki
endilega útslagið.
AFP
Glaðbeittir nemendur á útskrifarathöfn bandarísks háskóla. Vestanhafs hefur dregið úr vinsældum MBA-náms
og skýrist það að hluta til af auknu framboði á sams konar námi við háskóla í öðrum heimshlutum.
Hilmar Garðar
Hjaltason
Ingvar
Jónsson
Ef stefnan er sett á MBA-nám er-
lendis þarf fólk að gefa sér góð-
an tíma fyrir umsóknar- og und-
irbúningsferlið. Oftast verða
umsækjendur að þreyta al-
þjóðleg hæfnispróf, s.s. GMAT
eða GRE, sem reyna meðal ann-
ars á rökhugsun og ritfærni. Á Ís-
landi er ekki boðið upp á nám-
skeið sem þjálfa fólk fyrir þessi
próf en í staðinn hægt að nota
æfingabækur við undirbúninginn.
Einnig má reikna með að þurfa
að standast tungumálapróf, t.d.
TOEFL, ef námið fer fram á
ensku. Þá verður að framvísa
einkunnum úr grunn- og fram-
haldsnámi í háskóla, skaffa með-
mælabréf, starfsferilskrá, og
margir háskólar fara að auki fram
á að umsækjandi skrifi stutta rit-
gerð. Ef háskóli biður ekki um
niðurstöður úr GMAT- eða GRE-
prófi kann hann að halda sín eig-
in inntökupróf.
Bæði HÍ og HR bjóða upp á
MBA-nám og hjá háskólunum
báðum þurfa umsækjendur að
hafa a.m.k. 3 ára starfsreynslu.
Kostnaðurinn við námið getur
verið mjög breytilegur á milli há-
skóla og á milli landa og oftast
hægt að velja að ljúka gráðunni á
hálfum hraða meðfram vinnu. Hjá
HÍ kostar allt MBA-námið 4,5
milljónir króna en 4,2 milljónir hjá
HR.
Flestir ættu að geta fjár-
magnað MBA-gráðuna að hluta
eða í heild með lánum frá LÍN.
Ætti þó að athuga hvort lánarétt-
indi eru þegar fullnýtt, eða hvort
hætta sé á að námsmaður reki
sig upp undir lánaþak í miðju
námi. LÍN veitir að hámarki 3,5
milljóna króna lán, samanlagt,
fyrir skólagjöldum á Íslandi,
44.100 dala lán vegna náms í
Bandaríkjunum og lánar 40.000
evrur til að standa straum af
skólagjöldum á evrusvæðin en
algengt er að námið við virtustu
háskóla heims kosti allt að fjór-
falt meira en það.
Þá gjalda þeir sem koma af
vinnumarkaði fyrir það að tekjur
á því almanaksári sem námið
hefst skerða framfærslulán
skólaársins. Þannig á lánþegi í
New York, með tekjur undir við-
miðunarmörkum rétt á samtals
10.620 dölum á önn fyrir uppi-
haldi og leigu, en ef marka má
reiknivél LÍN, lækkar upphæðin
niður í tæpa 7.000 dali á önn ef
lánþegi er t.d. með sex milljónir
króna í árstekjur það ár sem
hann hefur námið.
Misflókið og misdýrt