Vinnumarkaður - 01.09.1996, Blaðsíða 24

22
Greinargerð um aðferðir og hugtök
innan hins almenna skólakerfis, á námssamningi eða í
starfsþjálfun í mánuðinum áður en spurt var eða er í vinnu
með námi,
Starfsaldur. Með starfsaldri er átt við tímann frá því fólk
hóf störf í tilgreindu fyrirtæki fram til viðmiðunarmánuðar.
Ef svarendur gátu ekki gefið upp hvenær þeir hófu störf var
þeim reiknað gildi. Ef mánuður var óþekktur var byrjunar-
mánuði úthlutað með hendingaraðferð skv. dreifingu gildra
svara eftir byrjunarmánuðum 1991-1994. Ef ár var óþekkt
var byrjunarár reiknað með aðhvarfsgreiningu þar sem tekið
var tillit til aldurs, kyns og atvinnugreinar. Enginn var þó
talinn að hafa byrjað starf fyrir 10 ára aldur.
Starfsstétt. Starf svarenda eða síðasta starf þeirra er
flokkað í samræmi við Islenska starfaflokkun, ISTARF 95
sem byggð er á alþjóðastarfaflokkuninni, ISCO-88. Við
flokkunina eru notuð fjögur þrep flokkunarkerfisins en
niðurstöður birtar skv. fyrsta þrepi.
Starfshlutfall. Svarandi telst vera í fullu starfi ef hann
vinnur að jafnaði 35 klst. eða meira á viku. Hann telst vera í
hlutastarfi ef hann vinnur 1-34 klst. að jafnaði á viku.
Stéttarfélag. Með stéttarfélagi er átt við hagsmunafélag
launþega sem hefur sjálfstæða aðild að kjarasamningi í
samræmi við lögum stéttarfélög og vinnudeilur (nr. 80/1938)
og lög um kjarasamninga opinberra starfsmanna (nr. 94/
1986). Svarendur sjálfir voru látnir meta hvort þeir væru
félagsmenn í stéttarfélagi eða ekki og þá hvaða félagi. Ef
þeir voru í fleiri en einu stéttarfélagi var aðeins skráð það
félag sem tengdist aðalstarfi þeirra.
Vinnutími. Við útreikning á vinnutíma í viðmiðunarviku
er aðeins reiknað með þeim svarendum sem höfðu unnið I
klst. eða fleiri í aðalstarfi eða aukastarfi. Nokkuð er um
brottfall í spumingum um vinnutíma. Þar sem brottfall í
vinnutímaspumingum er mismikið eftir starfsstéttum hafa
svörin verið bætt með því að setja inn reiknuð gildi. I stað
óþekkts svars er sett líklegasta tölugildi sem fundið er með
aðhvarfsgreiningu eftir kyni, starfshlutfalli og starfsstétt.
Með þessu móti ætti að fást betra mat á meðalvinnutíma.
2.1.5 Vogir, mat á stærðum og ársmeðaltöl
Að baki ársmeðaltölum liggja báðar kannanir ársins. Allar
heildarstærðir og hlutfallsskiptingar eru metnar með því að
vega hvert svar. Vogir eru fengnar með eftirfarandi hlutfalli:
N
ka
2 nkam + n*kam
Hlutfall Proportion 2.1
þar sem
N = meðalmannfjöldi á aldrinum 16-74 ára
n = fjöldi svarenda
n* = fjöldi í úrtakinu með lögheimili á Islandi en aðsetur
erlendis
k = kyn
a = aldurshópur {16, 17, 18-19, 20-24, 25-29,.., 65-69,
70-73, 74 ára'} og
m = könnun {apríl, nóvember).
Aðeins er spurt um stéttarfélög í nóvember á hverju ári.
Til að fá áætlaðar árstölur þarf því að vega sérstaklega þegar
greint er eftir stéttarfélögum. Þá eru vogirnar sem fengnar
eru að ofan margfaldaðar með eftirfarandi hlutfalli:
N
1 v kalt
N"
iv kalt
Hlutfall Proportion 2.2
þar sem
N' = veginn meðalmannfjöldi, skv. niðurstöðum beggja
kannana ársins
N" = veginn meðalmannfjöldi, ef aðeins nóvember-könnunin
er notuð
k myn u' f Karlar: 16-35,36-44,45-54,55-64,65-74 ára
a=aldurshopur j Komr; I6.35J6.44A5.54<55.74ám
íra
1 = atvinnustétt {launþegar, ekki launþegar) og
t = vinnutími I Karlar: 0,1-20,21-35,36-44,45-50,51-60,61+tírmr\
[ Koruir: 0,1-20,21-35,36-44,45-50,51+ tínrar

2.2 Skráð atvinnuleysi og áætlaður mannafli
2.2.1 Uppruni gagna
Vinnumálaskrifstofa félagsmálaráðuneytisins safnar
mánaðarlega frá opinberum vinnumiðlunum upplýsingum
um skráða atvinnuleysisdaga. Vinnumálaskrifstofan birtir
þessar niðurstöður eftir kyni og landssvæðum í Yfirliti um
atvinnuástandið. Þá hefur Hagstofan, frá því árið 1986,
safnað ársfjórðungslega skýrslum frá sömu aðilum um
tímalengd atvinnuleysis eftir kyni og aldri. Miðað er við lok
febrúar, maí, ágúst og nóvember. Frá árinu 1986 t.o.m.
febrúar 1988 var miðað við síðasta virkan föstudag í hverjum
mánuði. Frá maí 1988 hefur verið miðað við síðasta virkan
dag hvers viðmiðunarmánaðar. Þjóðhagsstofnun hefur árlega
áætlað fjölda ársverka.
2.2.2 Þekja og áreiðanleiki
Skráð atvinnuleysi. Skráning hjá opinberri vinnumiðlun er
forsenda þess að fólk fái greiddar atvinnuleysisbætur. Ekki
er öllum atvinnulausum kunnugt um þennan rétt. Sjálfstætt
starfandi fólk og þeir sem ekki hafa áður verið á vinnu-
markaði, svo sem námsmenn og heimavinnandi fólk, hafa
takmarkaðan bótarétt. I reglum um atvinnuleysisskráningu
er einnig gert ráð fyrir að menn geti skráð sig atvinnulausa
hluta úr degi ef þeir hafa aðeins hlutastarf en vilja fulla vinnu.
Loks má gera ráð fyrir að á hverjum tíma séu ýmsir skráðir
atvinnulausir sem í reynd eru ekki reiðubúnir að hefja störf.
Þessir meinbugir á opinberri atvinnuleysiskráningu valda
því að hún gefur ekki rétta mynd af raunverulegu atvinnu-
leysi í landinu, þ.e. fjölda þeirra sem á hverjum tíma hafa
enga vinnu, eru að leita sér að vinnu og geta hafið störf strax.
Aætlaður niannafli. Áætlanir Þjóðhagsstofnunar um
mannafla sem notaðar eru til grundvallar við útreikning á
hlutfallslegu atvinnuleysi eru byggðar á upplýsingum um
vinnuvikur samkvæmt gögnum skattyfirvalda. Þessar
upplýsingar hafa hins vegar verið síðbúnar og því eru
mannaflatölur 1994 og 1995 áætlaðar af Þjóðhagsstofnun.
1 Frá og með apríl 1995 hefur aldurshópurinn 70-74 ára verið veginn í einu lagi.