Vinnumarkaður - 01.09.1996, Blaðsíða 25

Greinargerð um aðferðir og hugtök
23
Árin 1993 og 1994 voru vinnuvikur taldar hjá launþegum í
völdum fyrirtækjum. Launagreiðslurþessara fyrirtækja voru
samtals rúmlega 70% af heildarlaunum þessi ár. Fjöldi
vinnuvikna annarra launþega var áætlaður með hliðsjón af
meðaltekjum í hverri atvinnugrein. Fjöldi vinnuvikna
einyrkja var metinn á grundvelli upplýsinga úr staðgreiðslu-
skrá skatta. Með þessu móti fæst allgott mat á fjölda ársverka.
Skipting eftir mánuðum er fundin með því nota stuðla sem
líkja eftir árstíðasveiflu mannaflans. I áætlunum Þjóðhags-
stofnunar um ársverk 1995 er stuðst við sömu hlutfallslegu
skiptingu eftir kyni og búsetu og niðurstöður ársins 1994
bentu til.
Við ársverkin, þannig reiknuð, eru síðan lagðar upplýs-
ingar um meðalfjölda atvinnulausra eftir kyni, mánuðum og
kjördæmum skv. skráningu opinberra vinnumiðlana til að
fá upplýsingar um mannafla.
Skráð atvinnuleysi eftir aldri og lengd atvinnuleysis.
Hagstofan hefur safnað gögnum um tímalengd skráðs
atvinnuleysis eftir aldri og kyni í lok febrúar, maí, ágúst og
nóvember frá 1986. Fram til maí 1993 var einungis leitað eftir
skýrslum frá sveitarfélögum sem samkvæmt lögum var skylt
að reka opinbera vinnumiðlun, þ.e. sveitarfélögum með 500
eða fleiri íbúa. Þessir staðir voru innan við 80.1 júlí og ágúst
1993 gerði Hagstofan sérstaka könnun meðal allra
sveitarfélaga í landinu á því hverjir sjá um opinbera
atvinnuleysisskráningu fyrir hönd viðkomandi sveitarfélags.
Frá og með ágúst 1993 hefur verið aflað skýrslna frá öllum
þeim sveitarfélögum og vinnumiðlunum sem skrá atvinnu-
leysi samkvæmt þessari athugun. Frá ágúst 1993 hafa heimtur
á skýrslum um þennan þátt atvinnuleysis verið 100%.
Aldursskipting í gögnum er miðuð við fæðingarár. I
febrúar og maí er miðað við þá sem verða 16 ára og eldri í
árslok. I ágúst og nóvember er miðað við þá sem verða 15
ára og eldri í árslok.
Tölur um atvinnulausa ná til allra þeirra sem eru skráðir
atvinnulausir á viðmiðunardegi hvort sem þeir eiga rétt á
bótum eða ekki.
2.2.3 Hugtök
Áætlaður mannafli. Áætlaður mannafli telst vera áætlaður
fjöldi ársverka eða heildarfjöldi ígilda fullra starfa auk
tapaðra ársverka vegna atvinnuleysis. Tvö hlutastörf með
50% starfshlutfalli teljast eitt ársverk.
Meðalatvinnuleysi í mánuði. Meðalatvinnuleysi í
mánuði er fundið með því að deila meðalfjölda virkra daga
í mánuði (21,67 dagur) í fjölda skráðra atvinnuleysisdaga.
Tímalengd skráðs atvinnuleysis. Með tímalengd skráðs
atvinnuleysis er átt við fjölda vikna sem einstaklingur hefur
verið samfellt á atvinnuleysisskrá á viðmiðunardegi. Þótt
einstaklingur missi rétt til atvinnuleysisbóta fellur hann þar
með ekki af atvinnuleysisskrá. íhlaupavinna eða hlutavinna
hefur heldur ekki áhrif á talningu atvinnuleysisvikna nema
sú vinna valdi því að einstaklingur sé tekinn af atvinnu-
leysisskrá eina viku eða lengur.
2.3 Framreikningur vinnuafls
2.3.1 Uppruni gagna
Hagstofan gerir á þriggja ára fresti mannfjöldaspár sem
byggðar eru á mismunandi forsendum um fæðingartíðni,
dánartíðni o| flutninga til og frá landinu. Þessi spá var síðast
gerð 1995. I Landshögum, ársriti Hagstofunnar, er jafnan
birtur nýjasti framreikningur mannfjöldans miðað við
tilteknar forsendur um dánar- og fæðingartíðni og flutninga
að og frá landinu.
Framreikningur sá á vinnuafli sem hér er birtur er annars
vegar byggður á mannfjöldaspá frá árinu 1995 sem birtist í
Landshögum 1995 og hins vegar á vinnumarkaðskönnunum
Hagstofunnar 1991-1995.
2.3.2 Forsendur
Eftirfarandi forsendur liggja til grundvallar vinnuaflsspánni:
Dánartíðni er látin minnka um 0,5% á ári fram til ársins
2004 með upphafstíðni jafngamalla árganga 1989-1993.
Eftir árið 2004 er dánartíðni látin vera óbreytt. Fæðingartíðni
er látin minnka niður í 1,9 börn á ævi hverrar konu frá og
með árinu 2004. Meðaltíðni flutninga 1990-94 er látin gilda
um brottflutninga, þó þannig að flutningar til og frá landinu
eru látnir standa á jöfnu.
Meðalatvinnuþátttaka 1991-1995 á hverju fimm ára
aldursbili, {16—19 ára, 20-24 ára, 25-29 ára ... 70-74 ára),
að teknu tilliti til áætlaðs fjölda með aðsetur en ekki
lögheimili erlendis, er látin vera óbreytt allt tímabilið fyrir
sömu aldurshópa.
2.4 Fjöldi í stéttarfélögum
2.4.1 Uppruni gagna, þekja og áreiðanleiki
Vegna skýrslugerðar um vinnumarkaðinn hóf Hagstofan
1994 að safna skýrslum um fjölda félagsmanna í stéttar-
félögum 31. desember ár hvert eftir kyni og tegund aðildar.
Leitað er til heildarsamtaka og einstakra stéttarfélaga utan
heildarsamtaka sem eru á skrá hjá embætti Ríkissáttasemjara.
Ef ekki fást skriflegar, sundurliðaðar upplýsingar er fjöldi
félagsmanna áætlaður í samráði við forsvarsmenn
viðkomandi sambanda eða stéttarfélaga. Tölur um heildar-
fjölda í stéttarfélögum ná ekki til félagsmanna með auka-
aðild.
2.4.2 Hugtök
Virkur félagsmaður. Með virkum félagsmanni er átt við
félagsmann sem greiðir félagsgjöld til viðkomandi stéttar-
félags og nýtur allra réttinda innan þess, þ.m.t. atkvæðisréttar
og kjörgengis.
Fullgildur félagsmaður. Félagsmaður sem nýtur allra
réttinda innan stéttarfélags, þ.m.t. atkvæðisréttar og kjör-
gengis, hvort sem hann greiðir félagsgjöld eða ekki.
2.5 Samanburður við önnur lönd
2.5.1 Uppruni gagna, þekja og áreiðanleiki
Meginefni töflu um atvinnuþátttöku og atvinnuleysi
nokkurra OECD-landa er fengið úr skýrslunni LabourForce
Statistics 1973-1993, OECD 1996.
Gera ætti fyrirvara við slíkan alþjóðlegan samanburð þar
sem ekki er alltaf víst að skilgreining hugtaka, aðferðir og
flokkun á gögnum sé sambærileg milli landa. Þess hefur hins
vegar verið vandlega gætt að halda innbyrðis samhengi
tímaraða fyrir hvert land svo að tölur milli ára séu sambærilegar.