Skessuhorn - 02.08.2017, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 2. áGúst 2017 13
Alþýðulistamaðurinn Lúðvík
Karlsson, eða Liston, flutti nýverið
aftur til Grundarfjarðar eftir að 41
árs fjarveru og býr nú stóran hluta
ársins á vinnustofu sinni á sólvöll-
um. „satt að segja líður mér eins
og ég hafi aldrei farið frá Grund-
arfirði. Ég hef alltaf átt heima í
Grundarfirði í hjartanu, ég segi að
ég hafi búið alla tíð í Grundarfirði
en gist annars staðar í þessi 41 ár.
Þegar ég flutti frá Grundarfirði á
sínum tíma þá tók ég þorpið með
mér og þeir sem taka þorpið með
sér þegar þeir flytja snú alltaf aft-
ur heim á endanum,“ segir Lúð-
vík. Í fyrra færði Lúðvík Grundar-
firði fjölda listaverki úr grjóti sem
finna má víða um bæinn og um síð-
astliðna helgi var hann heiðraður
af Grundarfjarðarbæ fyrir listaverk
sín. skessuhorn settist niður með
Lúðvík á dögunum.
Mikið frjálsræði á
æskuárunum
„Grundarfjörður var nú bara lítið
þorp ég ólst hér upp og hét Grafar-
nes. Það eru ekki margir sem geta
státað sig á því að hafa fæðst á Graf-
arnesi. Ég var hér fyrstu átján árin
og það voru alveg frábær ár. Þetta
voru mótunarárin og maður er
heppinn að hafa fengið að þrokast
hér. Hér var fyrirkomulagið þann-
ig að allir sem gátu unnu og eldra
fólkið í þorpinu sá um að hugsa
um okkur krakkana á daginn,“ seg-
ir Lúðvík, en handverksáhugi hans
kviknaði snemma. „Eldra fólkið
kenndi okkur að búa til alls kyns
handverk. Þegar við vorum með
eitthvað í höndunum vorum við til
friðs og fengum því oft að skera út
í timbur og því um líkt. Það voru
fá leikföng til svo við þurftum sjálf
að nota hugmyndaflugið og búa
þau til. Fyrst þegar maður fór að
höggva í grjót var maður að búa til
exi og önnur stríðstól. síðan gerði
maður skildi, skíði úr tunnusvigi,
indíánatjöld og fleira.“
Lúðvík minnist þess að frjálsræð-
ið sem krakkarnir í þorpinu fengu
hafi verið mikið. „Við fengum að
gera það sem við vildum en þegar
við urðum til vandræða eða gerð-
um eitthvað sem við máttum ekki
var mynduð röð og við rassskellt-
ir áður við héldum áfram að leika
okkur. Við strákarnir gátum verið
uppátækjasamir og héldum okkur
oft í marga daga í indjánabúðunum
okkar upp í fjalli. Birgðum okkur
upp af skreið svo við þyrftu ekki að
halda heim til að borða. Við vor-
um alltaf að prófa eitthvað nýtt og
spennandi,“ rifjar Lúðvík upp.
Heldur upp á
Bólu-Hjálmar
Lúðvík leggur ríka áherslu á að
hann sé ekki listamaður heldur al-
þýðulistamaður. „Munurinn er sá að
listamenn eru menntaðir í list sinni
eins og Einar Jónsson og sigurjón
Ólafsson myndhöggvarar en ég er
það ekki. Alþýðulistamenn kunna
ekkert og gera það sem þá langar.
Kona sem prjónar lopapeysu er gott
dæmi um alþýðulistamann og lopa-
peysan er ekkert annað en listaverk.
Alþýðulistin varð til löngu áður en
hin lærða list braust fram á sjónar-
sviðið. Um leið og hellismennirn-
ir sköpuðu sér umframtíma eða frí-
tíma þá fóru þeir að nota hann í að
mála myndir á hellisveggina. Það er
alþýðulist,“ segir hann.
„Bólu-Hjálmar er sá alþýðulista-
maður sem ég held hvað mest upp
á. Bæði skáldverk hans og hand-
verk. Hann var einn af fáum sem
þorði að berjast gegn ríkjandi afli í
samfélaginu á sínum tíma. Hann var
talinn ruglaður en hver sá sem fer
gegn straumnum á hverjum tíma er
talinn ruglaður en jafnvel snilling- ur síðar meir. Ég hef samt sem áður
ekkert á móti lærðri list og ég held
mikið upp á Einar Jónsson en við
höfum aldrei átt jafn góðan mynd-
höggvara og hann,“ segir Lúðvík.
Grjótið stjórnar för
Lúðvík vinnur með allt sem hann
fær í hendurnar í list sinni en hegg-
ur þó mest í grjót og málar. „Ég
vinn helst í grjótinu á sumrin en
mála á veturna. Mér finnst samt
gaman að vinna með mismunandi
efni og hef unun af því að finna eða
fá veðrað timbur sem margir telja
rusl og gefa því nýtt líf með úr-
skurði,“ segir Lúðvík sem er mjög
afkastamikill listamaður. „Ég var
búinn að fylla íbúð okkar hjónanna
á selfossi af listaverkum. Við þurft-
um því að finna lausn á því og úr
varð að við minnkuðum við okk-
ur á selfossi og við keyptum þessa
vinnustofu í Grundarfirði. Það má
segja að þetta sé heilsárs vinnustofa
og sumarbústaður hjá mér en ég
er einnig töluvert á selfossi,“ seg-
ir hann en vinnustofan er stappfull
af listaverkum; málverkum, grjóti,
timbri og öðru. Lúðvík hefur ver-
ið kallaður Liston í gegnum tíð-
ina og kemur það nafn vegna þess
hve iðinn hann var listina. „Þetta
var eitthvað grín þegar ég var yngri
þar sem ég var alltaf að búa til og
skapa. Þá var byrjað að kalla mig
Liston og það nafn hefur loðað við
mig síðan.“
Eins og áður segir vinnur Lúð-
vík list sín mest úr grjóti sem hann
heggur í. Hann segir að oftast sé
það náttúran sem stjórni verkinu
en ekki hann. „Þegar ég byrja að
höggva í grjót er ég með ákveðna
hugmynd hvað ég vilji gera en sú
hugmynd verður ekki alltaf að
veruleika. Þegar ég byrja að höggva
í grjótið birtast mér oft verk í
grjótinu, stundum birtast andlit.
Ég lít þá svo á að það sem birtist
mér sé listaverkið í grjótinu og ég
vinn út frá því. Það er því oftar en
ekki grjótið sem stjórnar för í list-
sköpun minni,“ segir hann.
Hróflar ekki við
ósnortinni náttúru
Lúðvík er með ákveðnar reglur
sem hann fylgir í listsköpun sinni,
ein þeirra er að valda ekki um-
hverfisspjöllum á ósnortinni nátt-
úru. „Ég hegg aldrei í grjót sem
hefur ekki verið hreyft, það er
hluti af náttúrunni og ég vil ekki
hrófla við henni. Ég vinn aðeins úr
grjóti sem hefur verið fært úr stað
vegna vegaframkvæmda, námu-
vinnslu eða slíks. Ég geri þetta
því ég veit ekki hvað býr í stein-
inum, þó ég sé ekki næmur á álfa
og huldufólk þá þekki ég fólk sem
er það. Ég leyfi steininum því að
njóta vafans. Margir líta svo á að
grjót séu dauð fyrirbæri en það er
misskilningur. Grjót er alveg jafn
lifandi og timbur. Það er mik-
il spenna í grjóti og það er ómeð-
færilegt efni vegna þess að maður
hefur ekki alveg stjórn á því, það
getur sprungið og molnað í sund-
ur við hvert högg. Efnið ræður al-
gjörlega för í tilfelli grjóts.“
Vaknar uppfullur af
hugmyndum
Í fyrra gaf Lúðvík Grundarfirði
nokkur listaverk úr grjóti sem finna
má víðs vegar um bæinn. Hann er
stoltur af því að listaverkin fái að
njóta sín í heimabænum. „Það má
segja að ástæða þess að listaverkin
enduðu á Grundarfirði hafi byrjað
sem grín. skarpur stærðfræðingur
hér í bæ hafði komist að því að það
þyrfti að ferja grjót á snæfellsnes
vegna slagsíðu sem hefur verið á
landinu eftir að árni Johnsen kom
öllu sínu grjóti fyrir á suðurlandi.
Ég gekk því í málið og kom grjóti
vestur til að rétta landið af,“ segir
Lúðvík léttur í bragði.
Framhaldið hjá Lúðvík er að
halda áfram að skapa list meðan
hann getur. „Ég er haldinn áráttu
og verð bara að skapa til að verða
ekki viðþolslaus. Ég er uppfullur
af hugmyndum, hausinn er á fullu
þegar ég sef. Ég vakna oft á næt-
urnar með hugmynd sem ég verð
að hrinda í framkvæmd. Ég er sí-
fellt að og vinn mikið á næturnar
en þá finnst mér áreiti og áhyggj-
ur hversdagsins hverfa og tím-
inn standa í stað,“ segir Lúðvík á
endingu. Hægt er að fylgjast með
Lúðvík á facebook undir nafninu
Liston. bþb
„Satt að segja líður mér eins og ég
hafi aldrei farið frá Grundarfirði“
Rætt við alþýðulistamanninn Lúðvík Karlsson
Lúðvík við störf fyrir utan vinnustofuna sína á Sólvöllum. Ljósm. bþb.
Grundarfjarðarbær heiðraði Lúðvík um síðastliðna helgi. Ljósm. tfk.