Fréttablaðið - 21.11.2019, Blaðsíða 10

www.volkswagen.is HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.isHöldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · BVA Egilsstöðum
www.hekla.is/volkswagensalur
Volkswagen T-Cross
Volkswagen T-Cross er eyðslugrannur, afar sprækur og sérstaklega skemmtilegur. Hann er hægt að fá í þrenns konar útfærslum,
beinskiptan og sjálfskiptan og sneisafullan af aðstoðarkerfum ásamt því að hann kemur einkar vel út búinn.
Fullkominn frá
öllum sjónarhornum
Verð frá
2.990.000,-
Samdráttur í útlánum til fyrirtækja
og ákvarðanir íslenskra banka um
að hækka vaxtaálag fyrirtækjalána
eru merki um stefnubreytingu hjá
íslensku bönkunum. Breytingarnar
vekja spurningar um hvort íslensku
bankarnir hafi lánað út of mikið og
á of hagstæðum kjörum á síðustu
árum.
„Við erum að sjá aukna með-
vitund hjá íslensku bönkunum um
mikilvægi þess að einblína á arð-
semi umfram vöxt. Í því samhengi
má spyrja sig hvort útlánavöxturinn
sem við sáum á síðustu árum hafi
verið ákjósanlegur og hvort bank-
arnir hafi einfaldlega verið að verð-
leggja lánin of lágt,“ segir Kristrún
M. Frostadóttir, aðalhagfræðingur
Kviku banka, í samtali við Frétta-
blaðið.
Eins og greint var frá í Markað-
inum í gær hefur Íslandsbanki fylgt í
fótspor Arion banka með því að nýta
ákvæði í lánasamningum við fyrir-
tæki til þess að hækka vexti. Ólafur
Stephensen, framkvæmdastjóri
Félags atvinnurekenda, sagðist hafa
heyrt dæmi hjá fyrirtækjum innan
raða félagsins um að vaxtaálag ofan
á Reibor-vexti hefði hækkað um allt
að 1 prósentustig á lánum sem báru
vaxtaálag á bilinu 1,2 til 1,5 pró-
sentustig fyrir breytinguna. Hækk-
unin væri því býsna drjúg.
Arion banki tók af skarið fyrr á
árinu þegar bankinn ákvað að byrja
að nýta sér ákvæði um vaxtabreyt-
ingardaga til þess að hækka vexti
fyrirtækjalána. Í sumum tilfellum
hækkaði vaxtaálagið um og yfir
tvö prósentustig. Arion stefnir að
því að minnka lánasafn bankans til
fyrirtækja um 20 prósent fyrir árs-
lok 2020 en útlánasafn bankans til
fyrirtækja hefur dregist saman um
tæplega sjö prósent á fyrstu þremur
fjórðungum ársins.
Á heildina litið hafa ný útlán
íslensku bankanna til fyrirtækja
dregist töluvert saman á milli ára.
Kristrún segir að ástæðan fyrir
auknu aðhaldi í útlánum til fyrir-
tækja sé tvíþætt. Annars vegar hafi
hægt á hagkerfinu og bankarnir
dregið úr umsvifum sínum í takt.
Áhættufælni aukist oft og tíðum
hjá lánastofnunum á tímum niður-
sveiflu. Hins vegar virðist aðhaldið
endurspegla stefnubreytingu í
rekstri bankanna.
„Það má setja spurningarmerki
við þá áherslu á útlánavöxt sem við
sáum á síðustu árum áður en stefn-
unni var breytt í ár. Útlánavöxtur
einn og sér er ekki endilega mark-
mið heldur að lánin séu arðbær og
að hagkerfið geti staðið undir vext-
inum,“ segir Kristrún. Og bendir á
að útlánastarfsemi sé oftar en ekki
sveifluaukandi. Hún ýki hagsveifl-
una í báðir áttir.
„Þegar vel gengur í hagkerfinu
eykst útlánavilji að jafnaði, og sam-
keppni um nýja viðskiptavini getur
sett pressu á lánakjör. Hið öfuga á
sér stað þegar hægir á. Þær áherslu-
breytingar sem við sjáum nú benda
til þess að líklega hafi útlánavextir
verið of hagstæðir og útlánavöxtur-
inn of mikill á undanförnum árum
og að það sé að eiga sér stað leiðrétt-
ing sem gerist samhliða niðursveiflu
í hagkerfinu,“ segir Kristrún. Það sé
þó ekki algjör tilviljun að ráðist sé í
uppstokkun á bankastarfsemi núna,
enda séu niðursveiflur oft nýttar í
endurskoðun á rekstri.
„Vissulega er óheppilegt að þessi
stefnubreyting eigi sér stað á meðan
Seðlabanki Íslands reynir að örva
hagkerfið með vaxtalækkunum. Erf-
itt er hins vegar að neyða bankana
til að veita lán á kjörum sem standa
ekki undir arðsemiskröfum, og eyða
áhættufælni sem eykst á tímum
niðursveiflu, nema arðsemiskröfur
séu einfaldlega lækkaðar,“ bendir
Kristrún á.
Í þessu samhengi bendir hún
einnig á að þegar stýrivextir eru
orðnir jafn lágir og raun ber vitni geti
reynst erfitt að lækka innlánsvexti.
Þar myndist ákveðið gólf á kostn-
aðarhliðinni sem geti leitt til þess að
bankar þurfi að hækka vaxtaálag á
grunnvexti.
Ekki nýjar kvaðir
Í samskiptum við fyrirtæki sem hafa
þurft að sætta sig við hærra vaxta-
álag hafa bankarnir borið fyrir sig
bankaskattinn og háar eiginfjár-
kröfur. Kristrún segir að þessir
þættir hafi vissulega mikil áhrif en
bendir á að þeir hafi verið til staðar
um árabil.
„Eiginfjárkröfur og bankaskatt-
urinn eru ekki nýtilkomnar kvaðir
þótt þær séu auðvitað íþyngjandi.
Þegar bankarnir tóku ákvarðanir
um útlánavöxt og útlánakjör þá
vógu þessu þættir líka þungt. Það
sem breyttist í ár var meðvitund
um að undirliggjandi arðsemi væri
ekki nógu góð. Þó að bankarnir búi
við íþyngjandi regluverk þurfa þeir
samt sem áður að horfa með gagn-
rýnum augum á þau kjör sem þeir
geta boðið,“ segir Kristrún.
Lánuðu of mikið út á of lágum vöxtum
Ný útlán íslensku bankanna til fyrirtækja hafa dregist töluvert saman á milli ára. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Það má setja
spurningarmerki
við þá áherslu á útlánavöxt
sem við sáum á síðustu
árum áður en stefnunni var
breytt í ár.
Kristrún M.
Frostadóttir,
aðalhagfræðing-
ur Kviku banka
Landsbankinn
ekki á sömu línu
Íslandsbanki og Arion banki
hafa sem fyrr segir gripið til
þess að nýta ákvæði í lána-
samningum til að hækka
vaxtaálag á fyrirtækjalánum.
Árni Þór Þorbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri fyrirtækjasviðs
hjá Landsbankanum, segir að
bankinn sé ekki í neinum sér-
tækum aðgerðum til að hækka
vaxtaálag fyrirtækjalána.
„Við höfum ekki verið að
hækka vaxtaálag hjá fyrirtækj-
um og engar slíkar sértækar
aðgerðir eru á dagskrá. Arðsemi
Landsbankans hefur verið
ásættanleg á síðustu misserum
og árum og það á einnig við
um arðsemi af lánum til fyrir-
tækja,“ segir Árni Þór í samtali
við Fréttablaðið. Á fyrstu níu
mánuðum ársins nam arðsemi
eigin fjár bankans 7,9 pró-
sentum, borið saman við 8,8
prósent á sama tímabili fyrir
ári, en sé aðeins litið til þriðja
ársfjórðungs þá var arðsemi
Landsbankans 5,4 prósent.
„Það er vissulega ákveðin
áskorun fólgin í að halda
viðunandi arðsemi á sama
tíma og stýrivextir Seðla-
bankans lækka því við erum
ekki að sjá samsvarandi
lækkun í allri fjármögnun
bankans. Við höfum verið að
veita samkeppnishæf kjör en á
þeim forsendum að það sé til
hagsbóta bæði fyrir bankann
og viðskiptavini. Við tökum
tillit til áhættu, viðskiptasögu,
verkefnis og fjármögnunar við
verðlagningu ásamt öðrum
tilfallandi þáttum. Við erum
sífellt að auka hagræði í rekstri
bankans og það vegur á móti
minnkandi vaxtamun,“ segir
Árni.
Breyttar áherslur við-
skiptabankanna vekja
spurningar um of
mikinn útlánavöxt og of
lág vaxtakjör á síðustu
árum að sögn hagfræð-
ings. Bankakerfið sé að
ganga í gegnum leiðrétt-
ingu. Landsbankinn
ætlar ekki að hækka
vexti fyrirtækjalána.
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Árni Þór
Þorbjörnsson.
MARKAÐURINN
2 1 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R10 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
2
1
-1
1
-2
0
1
9

0
5
:2
0
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
4
9
-3
0
1
4
2
4
4
9
-2
E
D
8
2
4
4
9
-2
D
9
C
2
4
4
9
-2
C
6
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
4
8
s
_
2
0
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K