Hlynur - 15.01.1974, Blaðsíða 5

Verðhækkanir og
vöruskortur
Við báðum Gísla Theódórsson
aðstoðarframkvæmdastjóra
Innflutningsdeildar Sambands-
ins að g-era lesendum HLYNS
stuttlega grein fyrir ástandi og
horfum í innflutningsmálunum
ni- um áramótin. Brást hann vel
við, og fer greinargerð hans hér
á eftir.
Á s. 1. ári fór að bera á því að
skortur væri að myndast á
ýmsum hráefnum til iðnaðar og
sömuleiðis að verksmiðjur iðn-
aðarríkjanna önnuðu ekki eftir-
spurn eftir neyzluvörum. Jafn-
hliða þessu jókst eftirspurn eft-
ir kornvörum, alls konar, og
samfara uppskerubresti víða um
heim, hækkaði verð þeirra mjög
mikið, en það hafði í för með
sér sjálfvirka hækkun flestra
matvæla og annarra landbúnað-
arafurða.
Orkuþörfin jókst samhliða
vaxandi framleiðslu þannig að
bensínskortur hafði gert vart
við sig strax á s. 1. sumri í
Bandaríkjunum og áburð vant-
aði þar til að taka aukið land til
ræktunar. Virðast forráðamenn
efnahagslífsins í flestum lönd-
um ekki hafa gert sér nægilega
grein fyrir hinni stórauknu
neyzlu, og því vantaði t. d. olíu-
hreinsunarstöðvar og fleiri á-
burðarverksmiðj ur.
Ástæðurnar fyrir hinni auknu
neyzlu eru sjálfsagt margar, en
þó má áætla að mjög aukin
kaupgeta almennings í Evrópu,
Ameriku og í Japan hafi valdið
þar miklu um og sömuleiðis að
hundruð miljóna manna í
þróunarlöndunum hafa gert
vaxandi tilkall til að njóta, í æ
ríkara mæli, hlutdeildar í lysti-
semdum nægtaþjóðfélaganna, í
stað þess að vera að mestu hrá-
efnaforðabúr þeirra.
Afleiðingar þessa hafa orðið
þær, að sífellt hefur reynzt erf-
iðara að fá ýmsar vörur og af-
greiðslutími hefur yfirleitt
lengzt mjög. Þó að það sé nú
mjög i tízku að kenna olíu-
skömmtun Arabaríkjanna um
alla hluti, hafa flestir gert sér
ljóst, að þessi þróun hófst löngu
fyrr, og höfðu margir reyndar
varað við afleiðingunum. Hins
vegar virðist það einnig auðsætt,
að þau vandamál, sem fyrir
voru og menn töldu að væru
sæmilega viðráðanleg á þessum
áratug, hafa, með olíuvanda-
málinu, orðið geigvænleg.
Innflutningsdeild Sambands-
ins kaupir nú vörur frá 34 lönd-
um í öllum heimsálfunum, og eru
þess dæmi, að vöruverð hafi þre-
faldazt á einu ári. Útlit er fyrir,
að flest þau ríkja, sem auðugust
eru af hinum ýmsu málmteg-
undum til iðnaðar, s. s. Suður-
Ameríkurikin, Afríka og Ástr-
alía, sjái sig neydd til að
hækka verulega hráefni sín, þó
ekki væri til annars en að geta
keypt síhækkandi iðnaðarvörur
og matvæli, sem þau annars
hafa ekki nægilega mikið af
sjálf. Og þannig gæti verðbólgu-
skrúfan haldið endalaust áfram
í heiminum.
Á allra næstu mánuðum er
liklegt að Innflutningsdeildin
muni geta svarað eðlilegri eftir-
spurn á flestum algengum vöru-
tegundum, þar sem margar
pantanir eru sífellt i gangi í
„pantanakeðjunni“ og þær
elztu orðnar nokkra mánaða
gamlar, en verðhækkanir verða
miklar. Ef orkumálin komast,
hins vegar ekki fljótlega í sitt
sama lag, og jafnvel og trúlega
þrátt fyrir það, eru fyrirsjáan-
legar vantanir í ýmsum vöru-
flokkum. Að sjálfsögðu verður
leitað nýrra markaða í stað
þeirra, sem kunna að lokast eða
þrengjast, en því miður er á-
HLYNUR 5