Fréttablaðið - 04.01.2012, Síða 18

18 4. janúar 2012 MIÐVIKUDAGUR
Fréttablaðið og Vísir hvetja lesendur til að leggja orð í belg um málefni líð-
andi stundar. Greinar og bréf skulu vera stutt og gagnorð, að hámarki um
4.500 tölvuslög með bilum. Aðeins er tekið við yfirlesnum og villulausum
texta. Greinahöfundar eru beðnir að hafa í huga að því styttri sem greinin
er, þeim mun líklegra er að hún fái skjóta birtingu.
Eingöngu er tekið við raunverulegum umræðugreinum, en ekki greinum
sem eru fyrst og fremst kynning á til dæmis fyrirtæki eða félagasamtökum,
ráðstefnu eða átaki. Tekið er á móti efni á netfanginu greinar@frettabla-
did.is eða á vefsíðu Vísis, þar sem finna má nánari leiðbeiningar. Ritstjórn
ákveður hvort efni birtist í Fréttablaðinu eða á Vísi eða í báðum miðlum
að hluta eða í heild. Áskilinn er réttur til leiðréttinga og til að stytta efni.
Sendið okkur línu
Í leiðara Fréttablaðsins á aðfangadag hvetur ritstjórinn
kirkjuna til dáða og er það hið
besta mál nema hvað samtímis
hnýtir hann í samskiptareglur
skóla og trúfélaga sem Reykjavík-
urborg samþykkti á miðju síðasta
ári. Við hlið leiðarans heggur Þor-
steinn Pálsson í sama knérunn af
kögunarhóli sínum. Ég vil með
þessari grein velta vöngum yfir
röksemdafærslu þeirra og ann-
arra sem krafist hafa að viðhald-
ið sé trúboði sem kirkjan hefur
stundað í leik- og grunnskólum í
um eins til tveggja áratuga skeið.
Afstaða kirkjunnar kemur mér
ekki á óvart; um að fá að viðhalda
þeirri forréttindastöðu sinni, að
fá auðveldan aðgang að hugum
ungra barna. Hitt er nýtt áhyggju-
efni að menn eins og ritstjórinn
og Þorsteinn fari fram með kröfu
um trúboð í opinberum skólum.
Ég hafði gert mér þá grillu að þeir
stæðu vörð um frjálslynd borg-
araleg réttindi eins og trúfrelsi.
Hvað þá að menn settu jafnaðar-
merki á milli annars vegar sið-
ferðis og kærleika og kristni hins
vegar. Rétt eins og fólk með aðrar
lífsskoðanir hafi hvorugt.
Ákveðins misskilnings hefur
gætt í umræðunni. Margir tala
eins og verið sé að vega að grunn-
stoðum kristni og innleiða skóla-
starf þar sem engum gildum er
miðlað og tómhyggjan í fyrir-
rúmi. Einnig er fullyrt út í bláinn
að verið sé að úthýsa kennslu um
kristni. Slíkar staðhæfingar eru
rangar og virðast settar fram
annaðhvort vegna skorts á þekk-
ingu á innihaldi reglnanna eða
vísvitandi til að blekkja fólk. Til
réttlætingar er sagt að enginn
hafi skaðast af því að heyra guðs-
orð, en um það snýst ekki málið.
Ekki er heldur verið að hreyfa
við trúaruppeldi barna eða neita
þeim um að kynnast kristni eða
hverri þeirri lífsskoðun sem for-
eldrar þeirra aðhyllast. Foreldr-
arnir bera ábyrgð á trúaruppeldi
og kristnir geta nýtt sér barna-
starf kirkju sinnar til þess. Til
eru sameiginleg gildi sem sífellt
er verið að miðla. Gildi sem nán-
ast allir lífsskoðunarhópar geta
sameinast um. Við skulum ekki
gleyma því að ekkert barn fæðist
trúað. Á síðasta áratug síðustu
aldar, bjó fjölskylda mín í Svíþjóð
í sjö ár og þar fórum við með þrjú
börn í gegnum skólakerfið. Aldrei
nokkurn tímann urðum við vör
við neina þá starfsemi á vegum
trúfélaga í skólum sem hér hefur
tíðkast.
Ég geri ráð fyrir því að þeir
sem gagnrýnt hafa reglurnar hafi
lesið þær. Það sem reglurnar taka
á er nákvæmlega það að koma í
veg fyrir að skólar í opinberum
rekstri séu notaðir fyrir gildis-
hlaðið boðunarstarf trúfélaga.
Þær standa vörð um rétt foreldra
til þess að ala börn sín í þeirri
lífsskoðun sem það kýs sjálft en
ekki eiga von á því að verið sé að
taka fram fyrir hendur þeirra
og það í boði yfirvalda. Um slík
mannréttindi verður aldrei kosið
í atkvæðagreiðslu eins og heyrst
hefur í þessu máli. Skyldi einhver
halda að mannréttindi kvenna,
fatlaðra, öryrkja eða blökku-
manna hefðu verið tryggð ef kosið
hefði verið um þau? Það sem mik-
ilvægara er: Telur fólk að það eigi
að vera hægt að afnema réttindi
þeirra með almennri kosningu?
Réttmæti reglnanna kom fram
í umræðunni fyrir síðustu jól.
Stjórnendur sumra skóla ákváðu
að leggja af heimsóknir í kirkjur
en aðrir að mæta „á forsendum
skólans“ og „sleppa bænum“!
Þetta staðfestir að bænahald átti
sér stað áður en reglurnar tóku
gildi eins og margoft hefur verið
gagnrýnt. Er það hlutverk skólans
að stuðla að bænahaldi? Prestar
hafa sagt að heimsóknirnar í
kirkjuna séu á forsendum skól-
anna, en jafnframt að þegar inn
er komið sé dagskráin á forsend-
um kirkjunnar. Það verður ekki
annað séð en að þetta sé einungis
leikur að orðum til að fá skóla-
stjórnendur til að samþykkja
fyrirkomulagið.
Þá erum við komin að grund-
vallarspurningunni en hún er sú
hvort hér skuli ríkja trúfrelsi eða
trúræði. Ef heimila á kirkjunni að
stunda sitt trúboð hvort sem um
er að ræða bænahald, ræða um
Jesú með leikskólabörnum, dreifa
trúarritum í skólum, syngja sálma
eða hvað annað í þeim dúr, þá
er það í raun krafa að hér skuli
ríkja trúræði í ákveðnum skiln-
ingi. Enginn kirkjunnar maður
hefur kallað það trúræði, en það
er engu síður þess eðlis. Ýmsir
prestar hafa talað gegn fjölbreyti-
leika og sjálfur biskupinn hefur
gengið þar fram fyrir skjöldu og
krafist sérstöðu fyrir ríkiskirkj-
una og því skiljanlegt að krafa um
trúræði komi þaðan.
Við sem köllum eftir raunveru-
legu trúfrelsi viljum að mestu
standa vörð um það samfélag
sem við búum við í dag. Verald-
legt samfélag sem gerir ráð fyrir
fjölbreytileika mannlífs og lífs-
skoðana. Þjóðfélag sem verndar
rétt foreldra til ákvarðana um
börn sín. Veraldlegt samfélag þar
sem skólar eru frísvæði, lausir
við afskipti trúfélaga. Verald-
legt samfélag sem er laust við
ríkiskirkju og því ríkir trúfrelsi.
Í þannig samfélagi vil ég búa.
Hvert er þitt val?
Trúfrelsi
eða trúræði?
Verða frekari mannaskipti?
Brennheitu máli skaut upp á Fréttastofu RÚV skömmu
fyrir jólahlé Alþingis sem sagt
var geta fellt ríkisstjórn Jóhönnu
Sigurðardóttur. Var talinn
meiri hluti í Þinginu fyrir til-
lögu Bjarna Benediktssonar, for-
manns Sjálfstæðisflokksins, um
að afturkalla ákæru á hendur
Geir Haarde, fyrrv. forsætisráð-
herra, fyrir Landsdómi, vegna
aðgerða og eða aðgerðaleysis
Geirs í aðdraganda Bankahruns-
ins í október 2008.(Þskj. 573 á
140. löggjafarþingi.)
Forseti Alþingis, Ásta Ragn-
heiður Jóhannesdóttur, náði að
forða Alþingi frá allsherjar-
málastrandi fyrir jólahlé enda
var ákveðið að tillaga Bjarna
formanns yrði tekin á dag-
skrá Alþingis 20. janúar 2012.
Ekki var eindrægni um þá
niðurstöðu. Ýmsir töldu að í sam-
þykkt tillögunnar fælust ótæk
afskipti löggjafans af dómsvald-
inu og um leið brot gegn þrískipt-
ingu allsherjarvaldsins. Ónafn-
greindir lögfræðingar, innan
Þings og utan, höfðu talið tillög-
una þingtæka, þrátt fyrir að þrír
helstu stjórnlagafræðingar lýð-
veldisins, Bjarni Benediktsson,
Ólafur Jóhannesson og Gunn-
ar G. Schram, hefðu áður talið
að Alþingi gæti ekki afturkallað
mál, sem búið væri að leggja fyrir
Landsdóm. Þremenningarnir rök-
studdu ekki niðurstöðu sína. Hafa
væntanlega talið rökstuðning
óþarfan þar sem afturköllunar-
rétti Alþingis fylgdi stöðvunar- og
stýringarréttur sem færði æðsta
ákæruvaldið í Landsdómsmáli frá
saksóknara til Alþingis sjálfs.
Tvennt felst í Landsdómsmálinu
Aðalatriði málsóknarinnar er
rannsókn á atvikum og mögu-
legri sök æðsta embættismanns
lýðveldisins, Geirs Haarde, fyrrv.
forsætisráðherra, í aðdraganda
Bankahrunsins. Þar er möguleg
niðurstaða að hann hafi staðið
forsvaranlega að verkum niður í
að alvarleg mistök og eða að mis-
ferli hafi átt sér stað. Þá er enn
mögulegt að rannsóknin leiði
fram sakir annarra, sem valda
ættu öðrum málsóknum, jafnvel
fyrir Landsdómi. Líta verður til
gífurlegs tjóns af völdum Banka-
hrunsins, beins taps innlendra og
erlendra aðila, svo nemi a.m.k.
fimmfaldri þjóðarframleiðslu
Íslendinga, stórfellds óbeins
taps, atvinnumissis margra og
skerðingar tekna, brottflutn-
ings a.m.k. sex þúsunda manna
frá Íslandi, umfram aðflutta, á
síðustu þremur árum, hækkun-
ar skatta og skertrar opinberrar
þjónustu.
Málsóknin fyrir Landsdómi er
eina úrræðið til að rannsaka að
nokkru marki mögulegar sakir
ráðherra. Íslendingar hafa því
ríkar ástæður og skyldur til að
ljúka rannsókninni faglega og
undanbragðalaust. Það gagnast
fræðimönnum, innlendum sem
erlendum, í mörgum fræðigrein-
um, til nýrra ályktana og framþró-
unar. Að hinu leytinu jafnast ekk-
ert á við það skipbrot að hætta
málsókninni.
Hinn þáttur málsins, sá veiga-
minni, er að ákvarða Geir refs-
ingu, fyrir möguleg brot í opin-
beru starfi. Engum ærlegum
manni, hvorki samherja eða and-
stæðingi Geirs í stjórnmálum,
getur verið fagnaðarefni að sak-
fella hann samkvæmt afgömlum
Landsdómslögum, aðeins þung
skylda.
Óvænt tillaga og þakkarverð
Tillaga Bjarna, formanns, er
óvænt þar eð sá hluti Alþingis,
sem vill fella ríkisstjórnina, virð-
ist ekki vilja láta sína menn sæta
opinberu eftirliti, rannsóknum og
dómum, sem allar aðrar stéttir
verða að sæta. Gengur það? Varla
verða fílabeinsturnar varanleg-
ustu húsakynni framtíðarinnar
eða hvað? Gæti ekki verið nær að
hætta í stjórnmálum?
Tillagan er þakkarverð þar
sem hún afhjúpar hvar menn
standa í þjóðmálabaráttunni og
skerpir línur stjórnmálanna.
Dómsmál
Tómas
Gunnarsson
lögfræðingur
Varla verða
fílabeinsturnar
varanlegustu húsakynni
framtíðarinnar eða
hvað? Gæti ekki verið
nær að hætta í stjórn-
málum?
Trúmál
Bjarni
Jónsson
varaformaður
Siðmenntar
Ef heimila á kirkjunni að stunda sitt trú-
boð hvort sem um er að ræða bænahald,
ræða um Jesú með leikskólabörnum,
dreifa trúarritum í skólum, syngja sálma eða hvað
annað í þeim dúr, þá er það í raun krafa að hér skuli
ríkja trúræði í ákveðnum skilningi.