Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.2019, Blaðsíða 4

4 11. október 2019FRÉTTIR
Rússíbanar voru fundnir upp
seint á nítjándu öld til að halda
Bandaríkjamönnum frá krám og
vitleysunni sem því fylgdi.
Það er ómögulegt að hömma á meðan
maður heldur fyrir nefið.
Hvert augnhár endist í um
150 daga.
Letidýr geta haldið lengur í sér
andanum en höfrungar.
NASA sýnir nýjum yfirmönnum
kvikmyndina Armageddon til að sjá
hve margar villur þeir geta fundið.
Það er
staðreynd að…
Músin og pöpullinn
S
varthöfði er orðinn
þreyttur á heimsyfirráðum
Disney-samsteypunnar.
Í gegnum áratugaraðir
hefur hún matað ofan í
börnin okkar ígildi fegurðar,
réttlætiskenndar og lífsreglna.
Á undanförnum árum hefur
þó aðeins verið reynt að stýra
skuggagildum fortíðarinnar
í jákvæðari átt, þar sem ekki
lengur er brýnt fyrir tvennu;
að ungar prinsessur eigi sér
engin mittismál og þurfi að vera
teiknaðar upp sem ofurmódel,
að allt utan vestræna heimsins
sé morandi í staðalmyndum.
Eins og það hafi ekki verið nógu
þreytt fyrir í áratugaraðir hvað
Disney hefur mest matreitt
þau skilaboð ofan í börn um
gagnsleysi foreldra.
Disney er á meðal stærstu
merkja veraldar og langstærsta
fjölmiðlasamsteypa heims, sem
étur upp allt og tröllríður yfir
skemmtanamarkaðinn núna.
Útbreiðslan virðist stækka með
ólíkindum um ár hvert, hvort
sem það gerist með tilkomu
nýrrar streymisveitu (sem við
Íslendingar höfum enn engin
merki um að ná, þannig að
ninjur niðurhalsins verða fljótar
til leiks) eða kaupum á öðrum
fyrirtækjum á borð við Fox. Eftir
kaupin á Fox fyrr á árinu bættust
FX, National Geographic og
Hulu, auk kvikmyndaversins
20th Century Fox í hóp fjölda
vörumerkja sem skiluðu
fyrirtækinu um 1.500 milljarða
króna hagnaði árið 2018.
Eins og stendur í dag ræður
samsteypan yfir allt að 40%
efnis sem ratar í kvikmyndahús
og sjónvarp, bæði myndabálka
og bráðum tvær risastórar
streymisþjónustur. Til að bæta
gráu ofan á Svarthöfða hyggst
kvikmyndadeild Disney núna
að endurgera fjöldann af þeim
titlum sem samsteypan eignaðist
með kaupunum á Fox, þar á
meðal Home Alone. Þetta þýðir
að hin jólaklassíkin, Die Hard, sé í
opnu skotfæri, enda jafn furðuleg
tilhugsun og að músin skuli eiga
réttinn á Die Hard, af öllu.
Fyrirtækið veltir um 250
milljarða Bandaríkjadala á ári, en
nokkrar sameiningar til viðbótar
og þá liggur við að Disney sjái
til þess að einoka eldsneytis- og
matarmarkað Vesturlanda og
seinna meir víðar. Fyrir hverja
áskrift að Disney+ hlýtur þá að
fylgja aðgangur að fatnaði, vatni
og öðrum nauðsynjavörum, en
aðeins ef þú stimplar inn þrettán
stafa kóða sem þú færð í hverjum
mánuði til að tryggja endurnýjun
áskriftar. Langsóttari hlutir hafa
nú gerst í þessum heimi.
Einokunin er óhugnanleg og
býður upp á það að fiska eftir
lítilmagnanum undir hverju
borði til að sigra þetta stórveldi,
eða að minnsta kosti tryggja
ásættanlegt mótvægi fyrir
neytandann. Þetta á sérstaklega
við um dægurmenningarhliðina
og fólk sem vill ekki eingöngu
söngva- og glansmyndir, Marvel-
hetjur eða þrjátíu gerðir af
Stjörnustríði. Það versta af öllu er
að Disney á tæknilega séð réttinn
á ímynd Svarthöfða, þannig að í
rauninni á Svarthöfði engan rétt
til að kvarta. Hann glottir bara
undir hjálminum og samþykkir
örlög sín. n
Svarthöfði
Hver er
hún
n Hún er fædd 28.
júlí árið 1979.
n Hún hóf ferilinn
aðeins sextán ára
gömul í ABBA-sýningu
á Broadway sem þá var og hét.
n Hún varð þess valdandi að
fléttur komust aftur í tísku.
n Mest var leitað af skyldleika við
hana á Íslendingabók árið 2005.
n Hún var fyrsta manneskjan til
að fá persónugert debetkort, líka
árið 2005.
SVAR: BIRGITTA HAUKDAL
Háskólamenntuð en fær enga vinnu
n Mætir fordómum á vinnumarkaði n Menntuð í raungreinum og viðskiptafræði
N
igar Khaligova er þrítug
og hefur verið búsett á
Íslandi í sjö ár, en hún
er fædd og uppalin í
Aserbaídsjan. Hún er með
háskólagráðu í raungreinum frá
heimalandi sínu og stundar í
dag nám í viðskiptafræði en hún
segist mæta miklum fordómum
hjá vinnuveitendum. Afar
erfitt sé fyrir háskólamenntaða
útlendinga að fá vinnu á Íslandi,
jafnvel þó að viðkomandi tali
góða íslensku og sé með dýrmæta
þekkingu. Oftar en ekki reiða
vinnuveitendur sig á tengslanet
og sambönd, sem kemur sér illa
fyrir manneskju sem hefur búið á
landinu í takmarkaðan tíma.
Vann við afgreiðslu og þrif
Nigar er í dag búsett á
Egilsstöðum. „Ég er með
háskólapróf í efnatæknifræði frá
háskóla í Aserbaídsjan. Þegar ég
flutti til Íslands fyrir sjö árum var
ég nýútskrifuð frá háskólanum
og talaði ekki íslensku. Á þessum
tíma vann ég alls konar vinnu,
eins og við afgreiðslu og þrif.“
Ég sótti um vinnu á mörgum
stöðum, en ég var aldrei ráðin
vegna þess að ég var með
takmarkaða íslenskukunnáttu,
enga reynslu og ég gat lítið notast
við háskólaprófið mitt.“
Hún segir enga eftirspurn
hafa verið eftir efnafræðingum
á Austurlandi. Hún ákvað
því að bæta við sig menntun
í viðskiptafræði til að auka
atvinnumöguleika sína hér á
landi og fá þægilega vinnu.
Hún skráði sig því í BA-nám í
Háskólanum á Akureyri og er í
dag á öðru ári í náminu.
„Ég hugsaði með mér að
það yrði ekkert mál að finna
vinnu þegar ég væri komin með
háskólamenntun fra íslenskum
háskóla. Þá gæti enginn
hafnað mér, af því að
það væri engin ástæða
til þess.“
Vilja ekki sjá erlent nafn
Nigar segist vera búin
að sækja um nokkur
störf á fjármálasviði, án
árangurs. Oftast sé henni
tjáð að „við ætlum að hafa
þig í huga þegar okkur
vantar starfsfólk“. Hjá
opinberum stofnunum
er hún kölluð í viðtal en
heyrir aldrei neitt meir.
„Ég veit ekki hvað
veldur en mig grunar
að þetta sé vegna þess
að ég er ekki íslensk og
ég á ekki „góða vini“
til þess að hjálpa mér.
Mér finnst eins og fólk
í stjórnunarstöðum vilji
einhverra hluta vegna
ekki ráða útlendinga í
vinnu, nema þörf sé á.
Kannski vilja þeir ekki
að útlendingum vegni
vel?“ segir Nigar.
Hún segir það líta út
eins og atvinnurekendur
hendi umsókn strax í ruslið ef
erlent nafn er á blaðinu. Þá skipti
engu hvort manneskjan sé búsett
á Íslandi, með menntun og tali
ágæta íslensku.
„Ég heyri oft að það sé verið
að ráða nýtt fólk í vinnu hjá
fjármálafyrirtækjum hér á
Egilsstöðum. En ég skil ekki
eitt: Hvernig vissi fólk að það
væri laus staða, ef starfið var
ekki auglýst? Þarf maður alltaf
að þekkja einhvern til að geta
fengið sér vinnu?
Þegar ég sótti síðast um
starf á fjármálasviði þá var mér
hafnað. Þegar ég spurði hver
ástæðan væri þá var mér sagt
að ég væri ekki með reynslu. En
hvernig á ég að öðlast reynslu,
ef ég er aldrei ráðin í starf?“ spyr
Nigar jafnframt.
„Þetta hljómar þannig að ég er
aldrei „nógu góð“ til að fá vinnu.
Það er alltaf eithvað að: „þú talar
ekki íslensku“, „þú kannt ekki að
skrifa á íslensku“, „þú ert ekki með
háskólamenntun frá Íslandi“.
Og núna er reynsluleysi. Er það
nokkuð sanngjarnt gagnvart
manneskju sem er búin að gera
allt sem er mögulegt í stöðunni?
Ég verð aldrei íslensk, nafnið
mitt mun aldrei verða íslenskt,
það er satt. En ég er með íslenskan
rikisborgararétt, ég borga skatta
hér á landi og ég er með sömu
réttindi og Íslendingar. Af hverju
fæ ég þá ekki sömu meðferð?“
segir Nigar og biðlar að lokum til
vinnuveitenda að gefa aðfluttum
Íslendingum tækifæri til að koma
undir sig fótunum hér á landi.
„Kæru vinnuveitendur og
ríkisstjórn. Þið eruð í þessu starfi
í dag af því að einn daginn hafði
einhver trú á ykkur og gaf ykkur
tækifæri til að sanna ykkur. Ekki
taka þetta tækifæri frá öðrum,
bara vegna þess að viðkomandi
er með erlent nafn. Á bak við
hvert nafn er líf: væntingar- og
örvæntingarfullur vilji til að gera
meira og verða betri.“
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is