Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.2019, Blaðsíða 36

36 FÓKUS 11. október 2019
Sjáðu þessa ef þú
kannt að meta…
H
ver um sig getur leyft sér
að sjá ýmislegt við sitt
hæfi úr Joker; upphafs-
sögu og nýjan vinkil á Bat-
man-fígúru, stúderingu á mis-
skildu fórnarlambi sem finnur
sinn sess í skemmdum heimi sem
óvænt byltingarhetja, eða stóru
incel-íkveikjumyndina miklu og
allt þar á milli.
Sjálfur sé ég mynd sem stel-
ur ýmsum lykilhráefnum úr góð-
kunnum Scorsese-myndum og
spilast út eins og Fight Club fyr-
ir orkudrykkjakynslóðina, ef
hún væri gerð af einstaklingi
sem fattaði ekki að sú mynd
væri um eitraða karlmennsku
og neysluhyggju en ekki ein-
hver ’90s-töffaramynd. Af sjálf-
stæðri, brútal Jókermynd að vera
er myndin óvenju áhættulaus, stíf
og ekki alveg nógu prakkaraleg,
nema það teljist með að gera lag
frá dæmdum barnaperra að upp-
risumúsík titilmannsins.
Í besta falli má segja að þetta
sé fínasta forvitnisgláp sem sýn-
ir hvað hægt er að gera utan of-
urhetjugeirans. Í versta falli
góð áminning til fólks um hvað
Joaquin Phoenix er sturlað sterk-
ur leikari.
Upprisa fráhrindandi manna-
fælu
Phoenix leikur sér að yfirborðs-
kenndu klisjuhandriti og mjólkar
úr því allt sem hann getur með
smáatriðaríkri maníu, trúverð-
ugu geðtapi og sannfærandi innri
sársauka. Karakterinn sem hann
leikur, aftur á móti, hann Arthur
Fleck, er skrifaður eins og Óskars-
beitufígúra, þar sem eymdin er
hlaðin á pari við vesældarstúlk-
una Precious; hann er ítrek-
að beittur ofbeldi, átti ömurlega
æsku, óheppnari en allt, treggáf-
aður, býr hjá móður sinni, hef-
ur ekkert fyrir stafni, fær hverjar
hörmungafréttirnar á eftir öðrum
og ofan á það með fráhrindandi
sjúkdóm sem veldur stjórnlaus-
um hlátri þegar hann stressast
upp. Það eina sem vantar upp
á er myrt gæludýr til að sigla
myndinni alla leið í harðkjarna
tilfinningarúnk.
Arthur kemur út eins og hon-
um finnist heimurinn skulda sér
athygli; draumur hans er að verða
uppistandari, þó hann hafi varla
getu til að muna einn brandara.
Arthur tekst með undraverðum
hætti á einum tímapunkti að sá
fræjum fyrir upprisu í glæpum
huldufólks sem kennir ríka fólk-
inu um núverandi infrastrúktúr.
Handritið virðist heldur ekki
hafa neitt almennilegt að segja
með innliti sínu. Sagan skoðar til
dæmis ekki samfélagslega sögu-
sviðið með dýpri skoðun en „rík-
ir eru vondir, við hin erum góð“.
Hvað það varðar keypti undir-
ritaður það aldrei að Arthur gæti
óvart komið byltingu af stað með
þeim litla hætti sem hann gerir
þegar borgin er í niðurrifum fyrir.
Burt með helvítis hasarblöðin
Jókerinn hefur í gegnum ára-
tugaraðir verið teiknaður upp
í margs konar stærðum, gerð-
um og gervum og það verður að
segjast að Arthur Fleck ber ýmis
merki um athyglisverða nálg-
un. Það sem rænir honum samt
þeim prófíl að vera athyglisverð
persóna er hversu lítið jákvætt er
dregið upp úr honum; hann hef-
ur enga sýnilega hæfileika, ekkert
karisma, enga snilligáfu eða neitt
sem sver hann í sambærilega ætt
við þekktasta glæpatrúð í sögu
dægurmenningar.
Þegar þú rammar Arthur inn í
þennan Batman-heim, þá veistu
nákvæmlega hvert framvindan
stefnir með aðalkarakterinn og
skilur þetta lítið pláss eftir fyrir
tilraunastarfsemi. Þar af leiðandi
skiptir í rauninni engu hvort mað-
ur trúi því að hann komist frá B til
C, svo lengi sem C er endastöðin
þar sem hann öðlast status sem
einhver glæpafyrirmynd. Myndin
vill tilheyra Gotham-heiminum
en vill samt ekki vera með neinu
móti bendluð við nein hasar-
blöð. Þess vegna kemur umrædd
tenging frekar pínlega út, enn
fremur í ljósi listræna frelsisins
sem handritið tekur á uppruna-
legu fígúruna, og hefði myndin
verið trúlega betri sem sjálfstæð,
óháð saga – þótt tengingin sé 90%
ástæða fyrir aðdraganda vinsæld-
anna, sama hvaða sögu þú dress-
ar þarna undir.
Hildur til bjargar
Til að efla genin við Taxi Driver
og The King of Comedy er Ro-
bert De Niro mættur á svæðið í
Joker til að gera örlítið meira en að
hirða launin sín. Þótt nærvera De
Niros bæti vissum, auknum glæsi-
brag á heildarverkið er maðurinn
ekki alveg réttur maður í hlutverk
spjallþáttastjórnandans sem Arth-
ur lítur upp til. Hin efnilega Zazie
Beetz (úr Deadpool 2) er fínn við-
auki í hópinn en henni er algjör-
lega sóað með rullu sem er í sjálfu
sér tilhlaup að ódýrri handrits-
reddingu – sem verður fyrirsjá-
anleg frá þriðju mínútu. Frances
Conroy er annars vegar frábær
sem móðir Arthurs og hefði mátt
fá meira til að vinna úr.
Á jákvæðu nótunum má alveg
skrifa það á Hildi Guðnadóttur
að hún eigi annað aðalhlutverk
myndarinnar. Þrúgandi selló-
ið hennar gerir sumar skelflat-
ar senur að litlu kraftaverki í
mómentinu og skapar tónlistin
almennt drunga sem gefur gráan
skugga á jafnvel þær senur sem
koma einhverri skammlífri gleði
til skila. Hildur hefur átt magnað
ár í ár með meiri háttar stefjum
úr Chernobyl og opnar fjöldann
allan af dyrum og tækifærum með
framlagi sínu hér. Það eru að lág-
marki þrjár til fjórar senur sem eru
stórkostlegar í gegnum magnaðan
samruna aðalleikarans og tónlist-
ar Hildar.
Áhrifavaldur í uppsiglingu?
Merkasti brandari Jókersins frá
upphafi umtalsins var að sann-
færa heiminn um að myndin byði
upp á djúpar umræður og grand-
skoðun til að byrja með. Ýms-
ir fjölmiðlar og hópar veltu lengi
fyrir sér hvort myndin væri í raun
stórhættuleg, að hún gæti sérstak-
lega hvatt kynsvelta karlmenn til
vafasamra aðgerða vegna versn-
andi samfélags um heim allan.
Þetta finnst mér umræðuverður
punktur og er skiljanlegt að það
vakni spurningar.
Persónulega trúi ég ekki að nein
kvikmynd ætti að teljast ábyrg fyrir
vandamálum sem finnast víða fyr-
ir, en allt er svosem líklegt í raun-
heimi þar sem margir veikir tóku
A Clockwork Orange til abstrakt
fyrirmyndar á sínum tíma, fólk
stofnaði alvöru slagsmálaklúbba
og manneskja hefur bókstaflega
kafnað úr hlátri í miðju áhorfi á
A Fish Called Wanda. Svo skul-
um við ekki gleyma hópnum sem
horfði á Avatar og var langt kom-
inn í sjálfsvígshættu þegar í ljós
kom að Pandora væri ekki raun-
verulegur staður.
Joker espir trúlega einhvern
minnihlutahóp með bjagaðri en
eldfimri hugmyndafræði en þegar
öllu er á botninn hvolft er myndin
ekkert hættulegri neinum frekar
en Paddington eigi sök á að valda
köfnun á marmelaðisamlokum.
Sennilega, ef myndin væri
hlaðin meiri súbtextum og hand-
ritshöfundar vissu sjálfir hver
skilaboð og þemu sín væru, yrði
lokaverkið meira tilbeðið með
skaðlegri hætti. En eins og stendur
er um að ræða býsna innantóma
mynd sem lúkkar vel og gargar
hátt. Djókurinn er of alvarlegur til
að virka og alvara myndarinnar of
mikill djókur. n
Er Joker
hættu-
legasta
kvikmynd
ársins?
Stéttastríð, eymd og stjórnleysi
Tómas Valgeirsson
tomas@dv.is
Taxi Driver
Suicide
Squad
Night-
crawler
Precious
The Hangover:
Part III
Í stuttu máli:
Jóakim á ótvíræðan
leiksigur og tónlistin
gæðir verkinu prýði-
legt andrúmsloft,
en myndin sjálf er
taktlaus klisja sem
málar hvorki djúpa
né frumlega mynd
af aðalpersónunni
alræmdu.
68%
9.0
58
5/5