Morgunblaðið - 06.09.2019, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Rúmur helm-ingur sjúk-linga á
Vogi er háður örv-
andi efnum. Þetta
kom fram í frétt í
Morgunblaðinu í gær þar sem
Þórarinn Tyrfingsson, fyrr-
verandi formaður SÁÁ og yf-
irlæknir á Vogi, segir að gríð-
arleg fjölgun hafi orðið á
síðustu árum í hópi þeirra
sjúklinga á sjúkrahúsinu sem
háðir séu örvandi lyfjum.
Í fréttinni er vísað í upplýs-
ingar frá SÁÁ um að birting-
armynd örvandi vímuefnafíkn-
ar sé afar alvarleg og
batahorfur sjúklinga í greip-
um hennar séu verri en kanna-
bis- og áfengissjúklinga. Að
auki herji vandinn mest á ungt
fólk á aldrinum 20 til 39 ára.
Að mati Þórarins steðji sér-
stök hætta að ungu fólki sem
skemmti sér um helgar og
byrji að nota örvandi efni með
árangri. Fíklarnir séu ekki
börn í gildru fátæktar, heldur
vel staddir framhaldsskóla-
nemar sem búi við gott atlæti
og hafi nóg af peningum. Hann
óttast að sá árangur sem náðst
hafi í að draga úr fíkniefna-
neyslu ungs fólks sé í hættu.
Í umfjölluninni í Morgun-
blaðinu í gær kom fram að á
undanförnum tveimur áratug-
um hefur verð á amfetamíni
lækkað um 60% miðað við vísi-
tölu neysluverð. Þá hefur
ítrekað komið fram í fjöl-
miðlum hversu
auðvelt er að verða
sér úti um fíkni-
efni á Íslandi. Fyr-
ir kunnuga tekur
það skemmri tíma
en að panta sér pítsu á netinu.
Ekki þarf að fjölyrða um
hversu hættuleg eiturlyf eru
heilsu og lífi. Samtökin Á allra
vörum hófu um helgina her-
ferð, sem helguð verður stuðn-
ingi við átak Eins lífs, sem
snýst um að fræða foreldra,
kennara, börn og ungmenni
um hættuna af neyslu vímu-
efna og lyfseðilsskyldra lyfja.
Átakið Eitt líf er fyrir atbeina
minningarsjóðs Einars Darra
Óskarssonar, sem lést vegna
lyfjaeitrunar aðeins 18 ára
gamall.
Átakið hefur farið af stað
með sláandi auglýsingum um
það hvernig fikt sem virðist
sakleysislegt getur endað með
dauða.
Neysla fíkniefna getur haft
skelfilegar afleiðingar. Fíkni-
efni rústa ekki bara lífi þeirra
sem neyta þeirra, heldur heilu
fjölskyldunum. Enginn ætlar
sér að verða fíkill en þegar
fíknin hefur náð völdum getur
verið gríðarlega erfitt að losa
sig úr klóm hennar.
Það þarf að spyrna við fót-
um gegn vímulyfjum af öllum
mætti og átak Á allra vörum
og Eins lífs í samvinnu við
þjóðkirkjuna er mikilvægt
innlegg í þá baráttu.
Helmingur sjúklinga
á Vogi er háður
örvandi efnum}
Átak gegn vímuefnum
Enn ríkir mikilóvissa um
framhaldið í Hong
Kong eftir að for-
svarsmenn fjölda-
mótmælanna, sem skekið hafa
borgina undanfarna mánuði,
höfnuðu óvæntu sáttaboði
Carrie Lam í gærmorgun.
Hún hafði þá endanlega dregið
til baka hið umdeilda fram-
salsfrumvarp sem leiddi til
mótmælanna.
Sú aðgerð Lam kom að lík-
indum of seint til þess að sefa
þá miklu reiðiöldu sem frum-
varpið vakti en á sama tíma
hafa kínversk stjórnvöld leynt
og ljóst gefið í skyn að þau séu
tilbúin að bregðast við með
valdbeitingu haldi óeirðirnar
áfram.
Lam hefur boðið forsvars-
mönnum mótmælanna til við-
ræðna um framhaldið en ólík-
legt er að af þeim verði. Í
nýlegri upptöku, sem lekið var
af ummælum Lam, kom enda
skýrt fram að stjórnvöld í Pek-
ing hefðu gert sitt til að stýra
viðbrögðum
stjórnvalda í Hong
Kong við óeirð-
unum og veitt þar
lítið svigrúm til að
mæta kröfum mótmælenda.
Í sömu upptöku kom fram
að Lam teldi að kínversk
stjórnvöld myndu enn um sinn
reyna að bíða óánægjuölduna í
Hong Kong af sér þar sem þau
vissu að ef mótmælin yrðu
barin niður af hörku myndi
það eyðileggja í einu vetfangi
orðspor Kínverja í alþjóða-
viðskiptum, sem tekið hefði
marga áratugi að byggja upp.
Þrátt fyrir þetta mat Lam á
stöðunni er ljóst að Kínverjar
hafa í gegnum tíðina ekki verið
feimnir við að brjóta óánægju-
raddir á bak aftur. Þá er einn-
ig ljóst af ummælum Lam og
kínverskra stjórnvalda að litið
er á frekari eftirgjöf gagnvart
mótmælendum sem uppgjöf.
Stóra spurningin verður þá
hversu lengi endist langlund-
argeðið fari storminn ekki að
lægja bráðum?
Hversu lengi endist
langlundargeðið?}Sáttaboðinu hafnað
É
g sit hérna í Simbahöllinni á Þing-
eyri, nýbúinn að fá mér gulrótar-
og sætkartöflusúpu í hádegismat
og bíð spenntur eftir að hefja
seinni hluta vinnustofu um fram-
tíð matvæla í sjálfbæru samfélagi. Þetta er
þriðja ráðstefnan sem er haldin í fundaröð um
framtíð matvæla. Fyrstu tvær voru haldnar í
New York, þar sem fjallað var um snjallborgir
og hlutverk þeirra í matvælaframleiðslu fram-
tíðarinnar, og í Tókýó, þar sem ráðstefnan
fjallaði um framtíð landbúnaðar. Ráðstefnan
hérna á Þingeyri er um hafið, mikilvægi þess
og hlutverk.
Það er gríðarlega margt í gangi hérna á
Þingeyri en á sama tíma gæti svo margt gengið
betur. Það eru lög og reglur sem búa til laga-
tæknilegar holur sem koma í veg fyrir að styrk-
ir vegna brothættra byggða nýtist að fullu þar sem þeir
eiga að nýtast. Svo er viss stjórnsýslufjarlægð í minni
bæjarfélögunum, skortur á uppbyggingarstefnu og vand-
ræði með að láta áætlanir standast.
Ráðstefnan er haldin í Blábankanum hérna á Þingeyri
þar sem saman er komið fólk frá Ítalíu, Bandaríkjunum,
Bretlandi, víða af Íslandi, Hondúras, Brasilíu, Kanada,
Belgíu, Eistlandi og örugglega nokkrum öðrum löndum
sem ég missti af í kynningunum. Hérna eru fjölmiðla-
menn, vísindamenn, stjórnmálamenn, hönnuðir, frum-
kvöðlar, sjómenn, nemendur og gestir og gangandi. Allir
eru gríðarlega spenntir að leggja sitt af mörkum til þess
að gera framtíðina betri. Framtíð þar sem sjálfsákvörð-
unarréttur verður mikilvægari með hverjum
deginum því miðstýringin í kvótakerfinu hefur
dregið úr þrótti sjávarþorpa í allt of langan
tíma. Framtíð þar sem sjálfbærni er lykil-
atriði.
Hér eru hópar sem fara yfir samgöngumál,
kvótakerfið og aðgengi að auðlindum hafsins,
laxeldi, mannvirki, deilihagkerfið og að lokum
uppbyggingu og sjálfbærni sjávarbyggða.
Fólk deilir sérfræðiþekkingu sinni og reynslu
af hverju málefni fyrir sig og spyr sig spurn-
inga eins og hvað væri hægt að gera ef enginn
þyrfti að hafa áhyggjur af því að gera mistök.
Spurningarnar sem fólk spyr og vandamálin
sem fólk bendir á eru jafn áhugaverð og lausn-
irnar sem lagðar eru fram. Vandamál sem
komast einhverra hluta ekki alla leið á þá staði
sem sjá um að leysa slík vandamál á sama tíma
og möguleikinn fyrir fólk til þess að leysa vandamálið
sjálft er mjög takmarkaður.
Fólk þekkir vandamálin og hefur hugmynd um hvernig
er hægt að leysa þau en einhverra hluta gerist lítið sem
ekkert. Verkefni eins og Blábankinn gefa fólki tækifæri til
þess að koma saman og leysa vandamál og það sem þarf í
kjölfarið er bara eyru stjórnvalda og í raun heilbrigt af-
skiptaleysi stjórnvalda. Afskiptaleysi gagnvart frábæru
frumkvæði íbúanna og viljinn til að liðka fyrir, jafnvel bara
hætta að þvælast fyrir, þar sem því er að skipta.
bjornlevi@althingi.is
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
Frumkvöðlar þinga á Þingeyri
Höfundur er þingmaður Pírata
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Gunnlaugur Snær Ólafsson
Ágúst Ingi Jónsson
Engin ákvörðun hefur veriðtekin um hvort og þáhvaða aðgerðum Evrópu-sambandið beitir gegn Ís-
lendingum vegna makrílveiða á
þessu ári. Málið var rætt á fundi fisk-
veiðinefndar Evrópuþingsins í vik-
unni, en áður höfðu fulltrúar sjávar-
útvegsráðuneytisins kynnt málstað
Íslands.
Ráðgjöf Alþjóðahafrannsókna-
ráðsins (ICES) um makrílveiðar á
næsta ári er væntanleg 1. október. Í
kjölfarið funda strandríkin; Evrópu-
sambandið, Noregur, Færeyjar, Ís-
land og Grænland auk Rússlands um
stjórnun veiðanna á næsta ári. Ísland
hefur ekki verið aðili að sam-
komulagi þriggja fyrst nefndu aðil-
anna og hefur ákvörðun Íslendinga
um kvóta þessa árs valdið deilum
undanfarið.
Aðgerðir þýða ekki
endilega refsiaðgerðir
Fabrizio Donatella, sérstakur
ráðgjafi fiskveiðimála framkvæmda-
stjórnar Evrópusambandisns, sagði
á fundi í fiskveiðinefnd Evrópuþings-
ins á miðvikudag að verið væri að
skoða öll þau úrræði sem Evrópu-
sambandið gæti gripið til gagnvart
Íslandi, hvort sem það væri á grund-
velli fiskveiðilöggjafar Evrópusam-
bandsins eða á grundvelli annarra
laga. Donatella sagði að einni þeirra
leiða sem væru til skoðunar hefði
verið beitt gegn Færeyingum 2013
vegna síldveiða og var færeyskum
skipum bannað að landa síld í ríkjum
Evrópusambandsins í eitt ár.
Donatella sagði m.a. á fundinum
á miðvikudag: „Samskipti við Ísland
og önnur strandríki ættu auðvitað
ekki að stöðvast. Samráðsfundur
verður haldinn í október vegna fisk-
veiðiársins 2020 og eins og hefur allt-
af verið verður öllum strandríkjum
boðið til þess fundar. (…)
Þannig að það eru margvíslegir
þættir sem koma við sögu, sum úr-
ræði tengjast tæknilegum útfærslu-
atriðum en önnur eru lagalegs eðlis.
Vegna flækjustigs stöðunnar og
vegna þess að við erum að vinna inn-
an ramma sem tengist EES-samn-
ingnum og fríverslunarsamningi
okkar við Ísland, erum við að skoða
allar mögulegar aðgerðir og aðgerðir
þýða ekki endilega refsiaðgerðir.
Þetta þýðir líka að við viljum koma
því á framfæri að þetta er algjörlega
óásættanleg hegðun samstarfsaðila.“
Á fundinum kom fram gagnrýni
á framkvæmdastjórnina fyrir að hafa
ekki leyst deiluna á fyrri stigum og
ekki tryggt hagsmuni sjávarútvegs
aðildarríkjana, sérstaklega í Írlandi
og Bretlandi.
Ítarleg gögn um veiðar
og viðhorf Íslendinga
Fulltrúar sjávarútvegsráðu-
neytisins, þeir Kristján Freyr Helga-
son og Sigurgeir Þorgeirsson, áttu á
þriðjudag fund í Brussel með Chris
Davies, formanni fiskveiðinefndar
Evrópuþingsins, og sátu þeir Ólafur
Friðriksson og Þórður Jónsson,
starfsmenn sendiráðs Íslands í
Brussel, einnig fundinn. Haft hefur
verið eftir Davies að kvótaaukning
Íslendinga og Grænlendinga í ár hafi
verið óábyrg og að hann sé reiðubú-
inn að krefja framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins um að Íslend-
ingar verði beittir refsiaðgerðum
vegna deilunnar.
Kristján Freyr segir að fund-
urinn með Davies og aðstoðar-
mönnum hans hafi verið góður. Gerð
hafi verið grein fyrir afstöðu og sjón-
armiðum Íslands í þessu máli og
spurningum svarað. Davies hafi síð-
an flutt þau skilaboð frá Íslendingum
inn á fund fiskveiðinefndar Evrópu-
þingsins á miðvikudag að Íslend-
ingar vilji eindregið verða aðilar að
samningi um stjórnun makrílveiða.
Samkomulagi, helst til langs tíma,
sem byggist á því að vísindaráðgjöf
verði virt.
Íslendingar þáðu ekki boð um
að sitja fund fiskveiðinefndarinnar á
miðvikudag, en þar gerði fulltrúi
Grænlendinga hins vegar grein fyrir
sjónarmiðum Grænlendinga. Þau eru
að hluta hin sömu og hvað varðar Ís-
lendinga. Kristján Freyr segir að bú-
ast hafi mátt við gagnrýni á þessum
fundi og sú hafi verið raunin en í
heildina hafi hún verið hófstillt. Auk
fundarins með Davies höfðu ítarleg
gögn um veiðar og viðhorf Íslendinga
verið send á alla 25 fulltrúana í fisk-
veiðinefndinni þannig að sjónarmið
Íslands lágu fyrir á fundinum.
Margir þættir hafa
áhrif í makríldeilu
Makrílveiðar hafa gengið vel síðustu vikur og hafa skipin verið að veiðum
í Síldarsmugunni, á alþjóðlegu hafsvæði norður af Færeyjum. Síðustu
daga hefur reyndar verið bræla á miðunum og erfiðara um vik við veiðar.
Þá hefur mikil ferð verið á makrílnum og svæðið stórt sem leita þarf á.
Áætla má að eftir sé að veiða rúmlega 30 þúsund tonn af kvóta ársins og
eru mörg skipanna langt komin með heimildir sínar.
Að lokinni makrílvertíð fara skipin til veiða á norsk-íslenskri síld og
fyrstu fréttir af síldveiðum haustsins lofa góðu. Þannig er greint frá því á
heimasíðu Síldarvinnslunnar að Bjarni Ólafsson AK hafi farið til síldveiða
í vikunni og fengið 800 tonn eftir stutt hol þrjá tíma frá Norðfirði. Haft er
eftir Gísla Runólfssyni skipstjóra að þarna hafi verið „óhemja af síld“.
Síldin tekur við af makrílnum
SKIPIN VIÐ VEIÐAR Í SÍLDARSMUGUNNI